- 18:47 11/04/2020
- Xếp hạng 5/5 với 20403 phiếu bầu
FSH là hormon kích thích tạo nang trứng, giúp điều hòa và đẩy nhanh sự phát triển chức năng của các tuyến sinh dục trong cơ thể người. Trong giai đoạn tạo hoàng thể, FSH có vai trò kích thích sự sản xuất progesterone và cùng với estradiol tạo thuận lợi cho đáp ứng của buồng trứng với LH.
Hormone FSH có tên tiếng anh là Follicle Stimulating Hormone hay còn gọi là Kích noãn bào tố, là một loại hormone được giải phóng từ thùy trước tuyến yên trong não.
Ở cơ thể người phụ nữ, FSH có tác dụng kích thích noãn bào phát triển, khi người phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) thì thường có chỉ số FSH rất thấp, có khả năng dẫn đến vô sinh. Thông thường, người phụ nữ trưởng thành thường có nồng độ FSH trong máu cao, điều này chứng minh sự trưởng thành của buồng trứng.
Ở cơ thể nam giới, FSH là hormone có vai trò kích thích sự phát dục của ống sinh tinh và thúc đẩy sự sản sinh tinh trùng.
Xét nghiệm nội tiết FSH là gì?
Kết quả xét nghiệm FSH cho phép chẩn đoán tình trạng suy giảm chức năng tuyến sinh dục, rối loạn kinh nguyệt, dậy thì sớm, mãn kinh hay tình trạng vô sinh ở nữ giới và chức năng của trục dưới đồi, tuyến sinh dục ở cả nam và nữ. Cụ thể vai trò của việc thực hiện xét nghiệm FSH ở nam và nữ như sau:
- Xét nghiệm FSH nội tiết tố nam:
Ở nam giới, hormone kích thích tạo nang trứng (FSH) có tác dụng kích thích tế bào Sertoli sản sinh tinh trùng. Hormone FSH sẽ chủ yếu được tiết ra ở tuyến yên theo từng nhịp trong ngày. Thời gian bán thải của FSH là từ 3 đến 5 giờ. Vì vậy, chỉ số FSH sẽ ít có sự thay đổi trong ngày. Thông thường, cơ thể một nam giới khỏe mạnh thì lượng hormone FSH sẽ có trong giới hạn từ 2 - 12 mIU/ ml.
Nếu chỉ số FSH cao chứng tỏ tinh hoàn sẽ không có khả năng đáp ứng kịp thời với kích thích của nội tiết hướng sinh dục và quá trình sinh tinh đã bị tổn thương. Khi tinh hoàn không còn khả năng sinh tinh được nữa cũng đồng nghĩa với việc sẽ không có bất cứ liệu pháp nào mang lại hiệu quả điều trị. Nếu chỉ số hormone FSH thấp thì có thể người bệnh đã bị suy hạ đồi, suy tuyến yên.
- Xét nghiệm FSH nội tiết nữ:
Ở nữ giới, hormone kích thích tạo nang trứng (FSH) sẽ được tiết ra từ tuyến yên và có tác dụng kích thích nang noãn phát triển. Trong trường hợp có nghi ngờ rối loạn nội tiết tố nữ thì cần xét nghiệm định lượng FSH.
Hormone FSH đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình kích thích nang trứng ở nữ giới, nó phát triển thông qua sự sản xuất estradiol và progesterol, tạo điều kiện tăng bài tiết estrogen trong giai đoạn nang trứng.
Tiến hành xét nghiệm FHS sẽ cho biết tình trạng của nang trong buồng trứng, đồng thời báo hiệu thời gian trứng chuẩn bị rụng. Đặc biệt, trong giai đoạn hoàng thể, hormone FSH còn có thể giúp kích thích sự sản xuất progesterone, kiểm soát lượng FSH và điều tiết quá trình sinh sản. Khi xét nghiệm FSH được kết hợp cùng với một vài xét nghiệm khác sẽ tìm ra được nguyên nhân khiến cho kinh nguyệt không đều, các dấu hiệu làm rối loạn tuyến yên hoặc bệnh liên quan đến buồng trứng.
Cách lấy bệnh phẩm xét nghiệm hormon FSH: Xét nghiệm FSH được thực hiện trên huyết thanh và không yêu cầu người bệnh phải nhịn ăn trước khi lấy máu. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể sẽ được khuyến cáo ngừng tất cả các thuốc có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm và chỉ số FSH trong vòng 48 giờ trước khi xét nghiệm.
Kết quả xét nghiệm FSH cho phép chẩn đoán vô sinh ở nữ giới
Đối với nữ giới, mỗi giai đoạn sẽ có một chỉ số FSH khác nhau. Các chỉ số bình thường ở từng giai đoạn như sau:
- Giai đoạn tạo nang buồng trứng: Chỉ số FSH là 1,68 - 15 lU/L;
- Giữa chu kì kinh: Chỉ số FSH là 21,9 - 56,6 lU/L;
- Giai đoạn tạo hoàng thể: Chỉ số FSH là 0,61 - 16,3 lU/L;
- Sau giai đoạn mãn kinh: Chỉ số FSH là 14,2 - 5,3 IU/L.
Đối với nam giới trưởng thành, chỉ số FSH bình thường sẽ đạt 1,24 - 7,8 IU/L và nam giới trước tuổi dậy thì là 1,0 - 4,2 IU/L.
Kết quả xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH) có thể bị làm thay đổi do mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu hoặc do có chất đồng vị phóng xạ để chụp xạ hình trong vòng 1 tuần trước khi bệnh nhân lấy máu làm xét nghiệm. Nguyên nhân khác có thể là do bệnh nhân sử dụng các loại thuốc có thể làm giảm nồng độ FSH như: thuốc ngừa thai uống, estrogen, testosterone, progesterone.
Xét nghiệm FSH là xét nghiệm được ưu tiên lựa chọn khi muốn đánh giá tình trạng không dậy thì, bệnh buồng trứng đa nang và vô kinh tiên phát. Đặc biệt, kết quả xét nghiệm FSH rất hữu ích trong việc thăm dò cho các bệnh nhân hiếm muộn.
Đối với bệnh nhân là nữ giới thì khi tiến hành xét nghiệm FSH sẽ luôn được kết hợp với xét nghiệm định lượng nồng độ LH và estradiol. Còn đối với nam giới thì kết quả xét nghiệm FSH sẽ luôn được phân tích kết hợp với kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ.
XEM THÊM:
Hormone FSH (Follicle-stimulating Hormone) hay còn gọi là hormone hướng sinh dục, là một trong các loại hormone đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển hệ sinh dục và quá trình sinh sản ở cả hai phái. Vậy khi nào cần làm xét nghiệm FSH? Kết quả như thế là bình thường và chỉ số FSH tăng, giảm khi nào?
Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu về xét nghiệm máu đo mức FSH để hiểu rõ hơn nhé!
Tìm hiểu chung
Xét nghiệm nồng độ hormone kích thích nang trứng (FSH) là gì?
FSH được tạo ra bởi tuyến yên – một tuyến nhỏ như hạt đậu nằm ở não của bạn. Đây là hormone nằm trong hệ thống hormone phát triển sinh dục và sinh sản ở cả hai phái:
- Ở phụ nữ, FSH kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt và kích thích sự phát triển của trứng trong buồng trứng. Nồng độ FSH thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt và đạt mức cao nhất ở thời điểm rụng trứng.
- Ở nam giới, FSH kiểm soát sản xuất tinh trùng và nồng độ này thường không thay đổi nhiều.
- Ở trẻ em, nồng độ FSH thường thấp và bắt đầu tăng lên khi đến tuổi dậy thì. Ở các bé gái, mức FSH tăng giúp báo hiệu buồng trứng sản xuất ra estrogen; còn ở các bé trai, điều này báo hiệu cho việc tinh hoàn tạo ra testosterone.
FSH quá nhiều hay quá ít có thể gây ra nhiều vấn đề, bao gồm: vô sinh, dậy thì sớm hoặc dậy thì muộn, giảm ham muốn tình dục ở nam giới và các vấn đề liên quan đến rối loạn chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ.
Khi nào cần thực hiện xét nghiệm FSH?
Xét nghiệm nồng độ hormone FSH để làm gì?
FSH phối hợp chặt chẽ với hormone tạo hoàng thể (luteinizing – LH) để kiểm soát các chức năng tình dục. Vì vậy, xét nghiệm FSH và LH thường được chỉ định cùng nhau. Tùy thuộc bạn là phụ nữ, nam giới hay trẻ em mà các xét nghiệm này sẽ được thực hiện với ý nghĩa khác nhau.
Ở phụ nữ, các xét nghiệm này thường dùng để:
Ở nam giới, xét nghiệm FSH thường dùng để:
- Giúp tìm ra nguyên nhân gây vô sinh
- Tìm ra nguyên nhân số lượng tinh trùng thấp
- Tìm hiểu các vấn đề bất thường nếu có ở tinh hoàn.
Ở trẻ em, xét nghiệm để đo mức FSH trong máu thường được dùng nhiều nhất trong trường hợp chẩn đoán dậy thì sớm hay dậy thì muộn.
Tại sao bạn cần xét nghiệm mức FSH?
Trong trường hợp bạn là phụ nữ, bác sĩ thường chỉ định thực hiện xét nghiệm FSH nếu:
- Không thể có thai sau 12 tháng chờ đợi và cố gắng.
- Chu kỳ kinh nguyệt không đều.
- Kinh nguyệt đã ngừng lại. Xét nghiệm FSH sẽ giúp xác nhận xem bạn đã bước qua thời kỳ mãn kinh hay tiền mãn kinh chưa.
Xét nghiệm này thường được chỉ định ở nam giới trong một số trường hợp sau:
- Nghi ngờ vô sinh vì hai vợ chồng không có thai sau 12 tháng cố gắng.
- Giảm ham muốn tình dục.
Trẻ em thường được chỉ định tiến hành xét nghiệm FSH nếu có thời kỳ dậy thì sớm (trước 9 tuổi với bé, trước 10 tuổi với bé trai) hoặc muộn (từ 13 tuổi với bé gái và từ 14 tuổi với bé trai).
Thận trọng
Xét nghiệm FSH có nguy hiểm gì không?
Xét nghiệm FSH là một loại xét nghiệm máu thông thường để đo nồng độ hormone FSH nên hầu như không xảy ra rủi ro nào đáng lo ngại. Tuy nhiên, đôi khi bạn bị đau và bầm tím ở chỗ ghim kim lấy máu, nhưng triệu chứng này sẽ nhanh chóng biến mất. Ngoài ra, một số rủi ro (nhẹ) liên quan đến việc lấy máu có thể xảy ra như:
- Ngất xỉu hoặc cảm thấy lâng lâng
- Đau kéo dài vì phải chọc kim nhiều lần mới lấy được đúng máu tĩnh mạch
- Tụ máu, bầm tím vết lớn
- Nhiễm trùng (rất hiếm)
Có thể bạn quan tâm: Tìm hiểu về các xét nghiệm y khoa thường gặp nhất
Quy trình
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Chuẩn bị trước khi xét nghiệm FSH
Không cần chuẩn bị đặc biệt gì cho xét nghiệm đo nồng độ FSH. Nếu bạn là phụ nữ chưa trải qua thời kỳ mãn kinh, bác sĩ có thể yêu cầu bạn lên lịch để xét nghiệm vào một thời điểm cụ thể trong chu kỳ kinh nguyệt của bạn.
Quá trình xét nghiệm FSH diễn ra như thế nào?
Bác sĩ sẽ tiến hành lấy máu xét nghiệm theo các bước:
- Làm sạch bề mặt da bằng cồn sát trùng.
- Quấn một sợi dây cao su (garo) quanh bắp tay để làm nổi phồng tĩnh mạch.
- Đưa kim lấy máu vào tĩnh mạch (thường là bên trong khuỷu tay hoặc trên mu bàn tay) để rút lấy máu sao cho đủ một lọ hay một ống nghiệm để làm kiểm tra.
Sau khi thực hiện
Quy trình lấy máu xét nghiệm chỉ diễn ra không quá 5 phút. Sau khi lấy đủ lượng máu để làm kiểm tra, garo được lấy ra và kỹ thuật viên sẽ dùng bông hoặc băng để cầm máu cho bạn.
Kết quả của xét nghiệm
Kết quả của xét nghiệm FSH bình thường
Mức độ FSH trong máu bình thường sẽ khác nhau, tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính.
Ở phụ nữ:
- Trước tuổi dậy thì: 0 – 4,0 mIU/mL (0 – 4,0 IU/L)
- Trong tuổi dậy thì: 0,3 – 10,0 mIU/mL (0,3 – 10,0 IU/L)
- Phụ nữ vẫn đang hành kinh: 4,7 – 21,5 mIU/mL (4,5 – 21,5 IU/L)
- Sau khi mãn kinh: 25,8 – 134,8 mIU/mL (25,8 – 134,8 IU/L)
Ở nam giới:
- Trước tuổi dậy thì: 0 – 5,0 mIU/mL (0 – 5,0 IU/L)
- Trong tuổi dậy thì: 0,3 – 10,0 mIU/mL (0,3 – 10,0 IU/L)
- Người lớn: 1,5 – 12,4 mIU/mL (1,5 – 12,4 IU/L)
Các chỉ số trong mức bình thường này có thể sẽ có sai số đôi chút giữa các phòng thí nghiệm hay khác biệt việc sử dụng kỹ thuật hay mẫu xét nghiệm khác nhau cũng sẽ cho ra kết quả chênh lệch trong mức cho phép.
Kết quả xét nghiệm FSH bất thường có ý nghĩa gì?
Kết quả xét nghiệm FSH bất thường ở nữ giới
Ở phụ nữ, nếu nồng độ FSH cao hơn mức bình thường có thể xảy ra các trường hợp sau:
- Suy buồng trứng nguyên phát hay còn gọi là suy buồng trứng sớm – tình trạng mất chức năng buồng trứng trước 40 tuổi.
- Hội chứng buồng trứng đa nang – nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nữ giới.
- Bắt đầu mãn kinh hay bước vào thời kỳ tiền mãn kinh.
- Có khối u đang phát triển trong buồng trứng.
- Hội chứng Turner – một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển giới tính ở nữ giới. Nó thường gây vô sinh.
Nếu nồng độ FSH ở phụ nữ thấp bất thường có thể là do:
- Buồng trứng không tạo đủ trứng.
- Có rối loạn hay bất thường ở tuyến yên, vùng dưới đồi.
- Rất nhẹ cân.
Kết quả xét nghiệm FSH bất thường ở nam giới
Nồng độ FSH trong máu cao ở nam giới thường biểu hiện:
- Tinh hoàn đã bị tổn thương do hóa trị, xạ trị, nhiễm trùng hoặc do lạm dụng rượu.
- Hội chứng Klinefelter – một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển giới tính của nam giới, thường là nguyên nhân gây nên vô sinh.
Nếu mức FSH thấp ở nam giới thường mang ý nghĩa chỉ điểm cho tình trạng rối loạn tuyến yên hay vùng dưới đồi.
Kết quả xét nghiệm FSH bất thường ở trẻ em
Ở trẻ em, nồng độ FSH và LH cao có nghĩa là trẻ đã bước vào giai đoạn dậy thì hoặc đã dậy thì. Nếu kết quả này là của bé gái trước 9 tuổi hay bé trai trước 10 tuổi có nghĩa là trẻ đang dậy thì sớm, đó cũng có thể là dấu hiệu của:
- Rối loạn hệ thần kinh trung ương
- Chấn thương sọ não
Trường hợp mức FSH và LH thấp có thể là dấu hiệu của dậy thì muộn. Dậy thì muộn có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau đây:
- Rối loạn buồng trứng hoặc tinh hoàn
- Hội chứng Turner ở trẻ em gái
- Hội chứng Klinefelter ở trẻ em trai
- Thiếu hụt hormone
- Tình trạng nhiễm trùng bất kỳ
- Rối loạn ăn uống
Có thể bạn quan tâm: Xét nghiệm nước tiểu và những điều quan trọng bạn cần biết
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.