Show
Chọc dò tủy sống còn gọi là lấy dịch tủy sống. Thủ thuật này dùng một kim nhỏ chọc vào lưng dưới – phần túi dịch bên dưới cột tủy sống nhằm lấy mẫu dịch não tủy. Lưng dưới thường được xem là vị trí an toàn nhất so với kỹ thuật lấy dịch tủy từ não. Thủ thuật tương tự như gây tê cột sống hoặc gây tê ngoài màng cứng tiến hành trong hộ sinh. Điểm khác biệt là trong những trường hợp trên, thuốc tê sẽ được tiêm vào còn chọc dò tủy sống sẽ lấy mẫu để tiến hành xét nghiệm. Khi nào bạn cần thực hiện chọc dò tủy sống?Những trường hợp cần thực hiện chọc dò tủy sống là:
Kỹ thuật này sẽ giúp chẩn đoán:
Điều cần thận trọngChọc dò tủy sống có nguy hiểm không?Mặc dù kỹ thuật được xem là an toàn nhưng cũng tiềm ẩn một số rủi ro như:
Sau khi thực hiện chọc dò tủy sống, người bệnh cần nhanh chóng quay lại bệnh viện nếu xuất hiện những triệu chứng sau:
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ. Trước khi thực hiệnTrước khi chọc dò tủy sống, bác sĩ sẽ thăm khám bằng cách điều tra bệnh sử, kiểm tra thể chất và yêu cầu xét nghiệm máu nhằm đánh giá điều kiện thực hiện (chẳng hạn như người bệnh không mắc chứng rối loạn đông máu). Bác sĩ cũng có thể chỉ định chụp CT hoặc MRI để xác định bất thường trong hoặc xung quanh não nếu có. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cho người bệnh về thực phẩm, đồ uống và các loại thuốc do người bệnh có thể được yêu cầu không ăn uống sau nửa đêm trước ngày làm thủ thuật. Nếu đang dùng thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu) hay có dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào (như thuốc gây tê), người bệnh cần báo cho bác sĩ. Chọc dò tủy sống thường được thực hiện tại một cơ sở ngoại trú hoặc bệnh viện. Trước khi thực hiện, người bệnh được yêu cầu thay áo choàng bệnh nhân. Thông thường, người bệnh nằm nghiêng và co đầu gối lên ngang ngực hoặc ngồi và nghiêng về phía trước, tựa vào một mặt phẳng ổn định. Những vị trí này khiến phần lưng sau uốn cong, mở rộng khoảng cách giữa các đốt sống, giúp bác sĩ dễ dàng chèn kim hơn. Người bệnh cần tránh cử động và nên báo cho bác sĩ nếu cần di chuyển vì lý do nào đó. Đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ, một người thân của trẻ sẽ giữ yên trẻ trong suốt quá trình thực hiện. Vùng lưng sẽ được sát khuẩn và phủ một tấm vô trùng. Trong khi thực hiệnThuốc gây tê cục bộ được tiêm vào phần lưng dưới của người bệnh để làm tê vị trí chọc dò ngay trước khi đưa kim vào. Một ống rỗng có kim mỏng được chích vào giữa hai đốt sống dưới (vùng thắt lưng), qua màng cột sống và vào ống sống. Người bệnh sẽ cảm nhận được một chút áp lực ở khu vực này. Khi kim đã vào vị trí, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh điều chỉnh tư thế một chút. Áp lực dịch não tủy sẽ được đo, bác sĩ cẩn trọng rút một lượng dịch tủy nhỏ và đo lại áp lực. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm thuốc. Hoàn thành thủ thuật, kim được tháo ra và vị trí chọc dò sẽ được băng lại. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bác sĩ có thể kết hợp siêu âm để dễ dàng thực hiện và bảo đảm an toàn cho bệnh nhi. Sau khi thực hiệnChọc dò tủy sống thường kéo dài khoảng 45 phút. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh nằm xuống sau khi làm xong thủ thuật. Người bệnh cần nghỉ ngơi, tránh thực hiện những hoạt động nặng nhọc. Người bệnh có thể tham khảo thêm ý kiến từ bác sĩ về mức độ hoạt động cần thiết. Ngoài ra, người bệnh có thể uống thuốc giảm đau không kê toa có chứa acetaminophen giúp giảm đau đầu hoặc đau lưng.
Các mẫu dịch tủy sống được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Tùy theo điều kiện khác nhau, giá trị tham chiếu cũng sẽ thay đổi. Kỹ thuật viên phòng thí nghiệm sẽ kiểm tra những tiêu chuẩn như:
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất. Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa. Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Xét nghiệm dịch não tủy có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc chẩn đoán, điều trị và tiên lượng các bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp đến các bạn những thông tin quan trọng về xét nghiệm dịch não tủy. 1. Xét nghiệm dịch não tủy là gì?Dịch não tủy là một chất dịch trong, không màu, được tạo thành như một dịch siêu lọc của huyết tương nhờ đám rối mạch mạc ở các não thất và có thể cả các tế bào ở màng ống tủy. Chúng hoạt động như một tấm đệm, có chức năng bảo vệ bộ não và tủy sống để chống lại những sang chấn cơ học, tham gia vào nhiệm vụ dinh dưỡng và chuyển hóa của hệ thần kinh trung ương. Bên cạnh đó, dòng di chuyển một chiều của dịch não tủy cũng có tác dụng chuyên chở một số chất cần thiết khác cho não và cơ thể. Đồng thời, dịch não tủy sẽ có những sự thay đổi tương ứng khi hệ thần kinh trung ương bị tổn thương. Xét nghiệm dịch não tủy là phương pháp cận lâm sàng, được thực hiện để kiểm tra tình trạng dịch não tủy, giúp đo áp lực trong chất dịch này, qua đó có thể chẩn đoán, điều trị và tiên lượng các bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương như: viêm màng não, viêm tủy, ung thư não… 2. Xét nghiệm dịch não tủy để làm gì?Xét nghiệm dịch não tủy có vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh. Cụ thể: a. Chẩn đoán bệnh Lấy dịch não tủy làm xét nghiệm sẽ bổ trợ cho việc chẩn đoán các bệnh thần kinh như: Bệnh lý nhiễm khuẩn hệ thần kinh trung ương (viêm não, viêm màng não, viêm tủy, viêm não tủy...; bệnh lý ác tính màng não (ung thư màng não; viêm đa rễ dây thần kinh, xơ cứng rải rác, hội chứng tăng áp lực nội sọ lành tính, hội chứng ép tủy); các bệnh lý thần kinh chưa xác định được nguyên nhân như động kinh, co giật, lú lẫn hoặc rối loạn ý thức... bệnh đa dây thần kinh, bệnh đa rễ và dây thần kinh cấp và mạn tính; tai biến mạch máu não (trường hợp nghi ngờ chảy máu dưới nhện có chụp cắt lớp vi tính bình thường)... b. Điều trị bệnh + Đưa thuốc đặc hiệu vào khoang dưới nhện tủy sống. + Đưa các thuốc gây tê cục bộ phục vụ mục đích phẫu thuật. + Đưa các thuốc kháng sinh, corticoid... để điều trị các bệnh của hệ thần kinh trung ương hoặc các bệnh dây - rễ thần kinh. c. Theo dõi kết quả điều trị Dịch não tủy bình thường không có màu, trong suốt. Tỷ trọng của dịch não tủy bình thường là 1,006 - 1,009, độ nhớt của dịch não tủy là 1,01- 1,06, độ pH là 7,4-7,6. 3. Xét nghiệm não tủy được thực hiện như thế nào?Ngày nay, với trình độ y học và hệ thống máy móc thiết bị hiện đại, có rất nhiều cách để lấy được dịch não tủy như: - Chọc Cisternal: bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện kỹ thuật đưa kim vào dưới xương chẩm (phía sau hộp sọ) để lấy ra một lượng dịch não tủy cần thiết. Phương pháp này luôn được thực hiện với chất dẫn huỳnh quang và mức độ nguy hiểm cao. - Chọc não thất: phương pháp này chỉ được khuyến cáo với những người có nguy cơ bị thoát vị não. Bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện kỹ thuật khoan một lỗ trên hộp sọ, sau đó trực tiếp đưa kim tiêm vào não thất để lấy dịch não tủy. Đây là phương pháp hiếm khi được sử dụng và đa phần thực hiện trong phòng mổ. Ngoài 2 phương pháp trong, chọc dò tủy sống là phương pháp khá an toàn và phổ biến nhất. Quy trình thực hiện phương pháp xét nghiệm dịch não tủy như sau:
4. Nhận định kết quả xét nghiệm dịch não tủyTheo các bác sĩ chuyên khoa, các xét nghiệm dịch não tủy sẽ cho ra các kết quả sau:
Bên cạnh đó, trong một số bệnh, dịch não tủy cũng có những sự thay đổi khác nhau như: DNT đục, số lượng tế bào tăng 500-1000 bạch cầu/mm3. Phần lớn là bạch cầu đa nhân trung tính; protein toàn phần tăng 100-300 mg%. Glucose giảm rõ, NaCl bình thường. Cấy DNT có vi khuẩn mọc (màng não cầu, phế cầu,...). DNT màu vàng chanh trong suốt, áp lực tăng, tế bào tăng vài chục đến vài trăm tế bào/mm3. Giai đoạn đầu thì bạch cầu trung tính và lympho. Về sau lympho chiếm ưu thế 70-90%. Quan sát dịch lắng trong ống nghiệm 24 giờ sẽ thấy hiện tượng nổi váng. Protein tăng nhẹ, đường, glucose và muối giảm, nhuộm ziehl neelsen hoặc cấy tìm vi khuẩn Lao cho AFB (+). Màu sắc DNT trong suốt, protein tăng nhẹ. Tế bào tăng chủ yếu lympho. Các phản ứng viêm Pandy và Nonne-Appelt dương tính. Bệnh nhân xuất huyết nội sọ: DNT của xét nghiệm dịch não tuỷ có thể lẫn máu không đông. Protein tăng và tỷ lệ các thành phần tế bào trong DNT tương tự như ở máu. Người bị xuất huyết nhu mô não và sát khoang dưới nhện hoặc sát não thất thì DNT có thể lẫn máu. Song, lượng máu ít nên dịch não tủy thường hồng nhạt. Nếu máu chảy nhiều ngày thì kết quả xét nghiệm chỉ thấy chứa bilirubin. Bệnh nhân nhồi máu não thường chịu áp lực DNT tăng nhẹ, protein tăng nhẹ, tế bào bình thường. Dịch não tủy tăng cao tạo áp lực lớn có phân ly protein – tế bào. Biểu hiện: protein tăng trên 100mg% trong khi tế bào khác bình thường. Ngoài ra, sau xét nghiệm não tủy, người bệnh có thể phải đối mặt với các tai biến như:
Như vậy, xét nghiệm dịch não tủy sẽ cho ra kết quả dựa trên những thông số quan trọng về tỷ trọng cũng như thành phần trong dịch não tủy. Với mỗi trường hợp của từng bệnh nhân, các bác sĩ sẽ căn cứ vào kết quả xét nghiệm để tư vấn, giải thích, nhận định và đưa ra phương pháp điều trị cụ thể. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là địa chỉ uy tín thực hiện đầy đủ các xét nghiệm kiểm tra và điều trị các bệnh liên quan đến vùng đầu một cách nhanh chóng và tiện lợi. |