Có nên mua súng khử khuẩn

(VietQ.vn) - Hiện nay, trên thị trường xuất hiện dòng sản phẩm súng phun khử khuẩn cầm tay, giới thiệu diệt được vi khuẩn, virus. Vậy tác dụng của loại máy này có thật sự thần thánh như quảng cáo?

Súng phun khử khuẩn là sản phẩm đang quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội Facebook, sàn thương mại điện tử (TMĐT) với thiết kế nhỏ gọn, tiện dụng, có tác dụng diệt khuẩn, virus, được bán với giá từ vài chục nghìn đến vài triệu đồng.

Cụ thể, tại hội nhóm “Chợ cư dân Eco Green City”, nhiều nickname đăng bán súng phun khử khuẩn với lời mời chào có cánh như: “Dịch dã căng như dây đàn mỗi gia đình nên sắm 1 chiếc máy khử khuẩn để phòng dịch...”. 

Theo lời người bán, loại máy này có công dụng khử khuẩn tới 99%, đạt hiệu quả dài suốt 4 tiếng sau khi phun, chế độ phun khuẩn sát từng ngóc ngách, xa tới 2m, phun trực tiếp lên người khi đi ra ngoài về... Một combo máy bao gồm máy phun và dung dịch được bán với giá 270 nghìn đồng.

 Súng phun khử khuẩn bán tràn lan quảng cáo diệt khuẩn.

Một nickname khác cũng bán máy phun khử khuẩn nhưng chỉ với giá 79 nghìn đồng. Người bán cho biết, dòng máy mình bán rất tiện lợi, là dòng không dây, dễ dàng lắp đặt... Dòng máy này cũng được quảng cáo diệt khuẩn 99%, chế độ phun nano tới từng ngóc ngách khó nhất...

Tiếp theo là người bán tên “Huong Le”, đăng bán súng khử khuẩn loại K6X đánh bay mọi vi khuẩn. Theo bài quảng cáo, súng khử khuẩn được sử dụng công nghệ phân tách các phân tử nước thành những hạt nhỏ li ti đường kính 1µm dễ dàng hòa vào không khí giống như sương mù, do đó tiêu diệt 650 loại vi khuẩn, vi rút và mùi khó chịu, máy còn sử dụng được các loại tinh dầu đuổi muỗi, côn trùng.

Theo quan sát của PV, các loại máy này thuộc nhiều thương hiệu như Atomizer, Nano Spray Machine K5… chủ yếu xuất xứ từ Trung Quốc. Điểm đáng chú ý là khi dịch COVID-19 diễn biến căng thẳng, những sản phẩm này được chào bán rất nhiều. Hầu hết người bán đều quảng cáo sản phẩm được tin dùng trong trường học, siêu thị, bệnh viện... nhưng lại không đưa ra số liệu người dùng thực tế để chứng minh.

Ông Nguyễn Minh Đoan - Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Bảo Linh, hiện đang kinh doanh sản phẩm máy khử khuẩn cầm tay cho biết, các loại máy này đều rất dễ sử dụng. Máy chủ yếu dùng dung dịch nano bạc kết hợp tinh dầu khử khuẩn và làm sạch, thơm không khí. “Sử dụng cồn hoặc dung dịch khử khuẩn (được cấp phép) nào thay thế cho nano bạc vẫn được. Tuy nhiên, nano bạc mới có khả năng khuếch tán được dung dịch đi nhiều không gian khác nhau còn cồn không có khả năng khuếch tán”, ông Đoan nói.

Chia sẻ với báo chí, TS Hoàng Minh Nam - chuyên ngành quy trình và thiết bị công nghệ hóa, Trường đại học Bách khoa TP.HCM cho biết, các dạng máy khử khuẩn cầm tay dùng cồn 70 độ có khả năng ức chế vi khuẩn, virus gây bệnh, đặc biệt khi cồn được khuyến cáo sử dụng để sát khuẩn trong giai đoạn dịch COVID-19 hiện nay. Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng các dung dịch đã được ngành y tế cấp phép và trong nồng độ cho phép.

Với dung dịch nano bạc, TS Hoàng Minh Nam cho rằng, chỉ khi có ánh sáng tác động, dung dịch này mới được kích hoạt, sử dụng hiệu quả. Vì thế, nano bạc phải được phủ lên lớp vật dụng đón ánh sáng mới có thể phát huy khả năng khử khuẩn. Còn cloramin B sẽ phát huy hiệu quả khử khuẩn khi phun xịt trực tiếp ngoài không khí, lên các thiết bị, vật dụng cần diệt khuẩn; tránh phun, xịt trực tiếp lên da. Cloramin B dùng ở nồng độ cao có thể gây vỡ kính hoặc làm mờ các sản phẩm nội thất trong nhà như tủ lạnh, máy giặt, bàn ghế… nên người dùng không nên nghĩ các dung dịch này hoàn toàn vô hại.

Chia sẻ về vấn đề trên, PGS. TS Đinh Văn Trung - nguyên Trưởng khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn, Bệnh viện 108 cho biết: Trên thị trường Việt Nam có một số loại máy khử khuẩn không khí của Mỹ, Nga, Thụy Sĩ, Hàn Quốc... thậm chí, một số doanh nghiệp Việt Nam cũng đã sản xuất được. Máy khử khuẩn với nguyên lý có màng lọc nano, virus hay vi khuẩn đi qua sẽ bị diệt hết và màng lọc phải có thời gian thay định kì.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả sử dụng, máy phải tính theo thể tích phòng sao cho phù hợp với công suất. Đồng thời, tất cả các loại máy khử khuẩn khi nhập về Việt Nam đều phải được cấp phép của Bộ Y tế mới được lưu hành, kể cả là hàng chính hãng của Mỹ hay nước nào khác.

 Người dùng cần tìm hiểu rõ nguồn gốc các loại máy quảng cáo khử khuẩn trước khi mua dùng.

Ông Trung cũng cho rằng, người mua nên cẩn trọng trước những lời quảng cáo của người bán, phải tìm hiểu kĩ về nguồn gốc sản phẩm và công dụng. Có không ít trường hợp người bán lợi dụng tâm lý lo lắng của người dân để “thần thánh hóa” sản phẩm mình bán nhằm trục lợi.

Còn TS. BS Huỳnh Minh Tuấn - Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM khẳng định: “Bộ Y tế chưa công nhận bất kỳ máy diệt virus nào trong không khí”. Theo ông, người mắc COVID-19 khi nói chuyện, ho, hắt hơi sẽ phát tán virus ra không khí và lơ lửng vài tiếng trước khi rớt xuống và bám vào các bề mặt vật dụng. Để hạn chế virus tồn tại trong không khí, hãy giữ môi trường thông thoáng bằng cách mở nhiều cửa, sự trao đổi nhanh chóng của khí trời hay bằng quạt hút, quạt đẩy sẽ đẩy virus chứa mầm bệnh ra ngoài rất nhanh.

Nguyễn Hương

“Máy diệt COVID-19” giá rẻ

Máy khử khuẩn cầm tay hay súng xịt khử khuẩn chuyên dụng, súng phun sương khử trùng, súng UV, máy khử trùng y tế… là những sản phẩm đang được nhiều công ty, tài khoản Facebook, sàn thương mại điện tử (TMĐT) quảng cáo có công dụng diệt khuẩn với thiết kế nhỏ gọn, tiện dụng.

Theo ghi nhận của chúng tôi, trên thị trường hiện có hai loại sản phẩm máy khử khuẩn cầm tay. Một loại có hình dạng như khẩu súng nhựa đồ chơi, trọng lượng từ 0,5-0,85kg, công suất trung bình từ 10-15W, bình chứa dung dịch từ 300-800ml, phạm vi phun gần 2 mét, sử dụng pin sạc. Loại kia có dạng máy phun khói cỡ nhỏ, hình dạng khá giống một chiếc máy chiếu, trọng lượng từ 1,8-3kg, sử dụng bằng cách cắm trực tiếp vào nguồn điện sinh hoạt, công suất từ 1.500W, khoảng cách phun từ 3,5 mét…

Các loại máy này thuộc nhiều thương hiệu: Atomizer, Nano Spray Machine K5…  chủ yếu xuất xứ từ Trung Quốc, giá dao động từ 200.000 - 800.000 đồng/cái đối với dạng súng khử khuẩn, từ 1,2 - 2 triệu đồng/cái dạng máy tạo khói. Điểm đáng chú ý là khi dịch COVID-19 diễn biến căng thẳng, những sản phẩm này được chào bán rất nhiều. Bên cạnh công dụng diệt vi khuẩn, vi-rút thông thường gây ra các bệnh hô hấp, khử mùi cho nhà cửa và xe hơi như lời quảng cáo, một số nơi còn quảng cáo máy khử khuẩn cầm tay có thể diệt được vi-rút SARS-CoV-2.

Trên trang bán hàng “Máy phun khử khuẩn cầm tay”, một tài khoản bán hàng tên T.P (P.Trung Mỹ Tây, Q.12, TPHCM) đang cung cấp các sản phẩm ngăn ngừa - diệt khuẩn như khẩu trang, xịt kháng khẩn, dung dịch sát khuẩn… và máy khử khuẩn tự động cầm tay. Người bán quảng cáo sản phẩm có thể xịt khử khá tiện dụng cho mỗi gia đình, đặc biệt là các hộ, khu vực nơi có F0, F1.

Ngoài ra, sản phẩm còn có chức năng khử khuẩn xe hơi, các vật dụng có tiếp xúc trực tiếp với người khác. Đây là loại máy thương hiệu Atomizer màu trắng dạng súng nhựa có một bình dung dịch lắp bên dưới để dẫn lên đầu súng. Đặc biệt, sản phẩm được quảng cáo có “tia UV’’ dưới dạng ánh sáng xanh được phun ra đồng thời với dung dịch khi sử dụng. Sản phẩm này có thể dùng với cồn 70 độ, cloramin B hay các dung dịch khử khuẩn khác để phun xịt.

Khi chúng tôi liên hệ, T.P báo giá 390.000 đồng/sản phẩm chưa bao gồm dung dịch. P cũng không giấu đây là sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc, đang được lưu kho ở huyện Hóc Môn. Phí giao hàng sẽ tùy khoảng cách các quận, huyện. Nếu khách đặt giao tại Q.Bình Thạnh, TPHCM, phí giao hàng khoảng 100.000 đồng/kg. Tại một số trang thương mại điện tử như Shope, Tiki… các loại máy khử khuẩn cầm tay có mức giá rẻ nhất chỉ 260.000 đồng và cao nhất khoảng 800.000 đồng/cái.

Bên cạnh các kênh mua sắm online, một số cửa hàng thiết bị y tế cũng bán những sản phẩm này. Một cửa hàng tại quận Tân Phú (TPHCM) giới thiệu loại máy khử khuẩn cầm tay sử dụng nguồn điện sinh hoạt, có nhiều điểm tương đồng với các loại máy xông tinh dầu. Máy có trọng lượng 3,9kg, khá giống máy chiếu, có giá 1,8 triệu đồng. Theo lời giới thiệu của cửa hàng, máy có khả năng khuếch tán dung dịch rộng nên diệt được... gần như 99,9% các loại vi khuẩn ảnh hưởng đến hệ hô hấp, đường ruột… 

Ông Nguyễn Minh Đoan - Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Bảo Linh, hiện đang kinh doanh sản phẩm máy khử khuẩn cầm tay - cho hay cửa hàng bắt đầu kinh doanh từ hơn hai năm nay. Trước đây, sản phẩm chủ yếu của doanh nghiệp này phục vụ cho nhu cầu khử khuẩn ô tô. Tuy nhiên, từ năm 2020, khi dịch COVID-19 xuất hiện, doanh số kinh doanh máy khử khuẩn cầm tay tăng rất nhiều (tăng 100% so với thời điểm trước dịch). Trung bình mỗi ngày, hai hệ thống tại Q.Tân Phú và TP.Thủ Đức của công ty bán được từ 15-20 cái.

Thời điểm trước dịch, mỗi sản phẩm được bán với giá 1,55 triệu đồng. Từ khi có dịch, do nguồn hàng biến động nên giá bán được nâng lên, đến 1,8 triệu đồng/cái, chưa bao gồm dung dịch đi kèm (khoảng 300.000 đồng/lít). Theo người bán, trên thị trường có nhiều sản phẩm máy khử khuẩn cầm tay được giới thiệu đủ xuất xứ như Ý, Hàn Quốc… với nhiều mức giá khác nhau nhưng thực chất đa số đều từ Trung Quốc.

Có diệt được vi-rút SARS-CoV-2?

Ông Nguyễn Minh Đoan cho biết, các loại máy này đều rất dễ sử dụng. Máy chủ yếu dùng dung dịch nano bạc kết hợp tinh dầu khử khuẩn và làm sạch, thơm không khí. “Sử dụng cồn hoặc dung dịch khử khuẩn (được cấp phép) nào thay thế cho nano bạc vẫn được. Tuy nhiên, nano bạc mới có khả năng khuếch tán được dung dịch đi nhiều không gian khác nhau còn cồn không có khả năng khuếch tán”, ông Đoan nói.

Chia sẻ với phóng viên Báo Phụ Nữ TPHCM, tiến sĩ Hoàng Minh Nam - chuyên ngành quy trình và thiết bị công nghệ hóa, Trường đại học Bách khoa TPHCM - cho biết các dạng máy khử khuẩn cầm tay dùng cồn 70 độ có khả năng ức chế vi khuẩn, vi-rút gây bệnh, đặc biệt khi cồn được khuyến cáo sử dụng để sát khuẩn trong giai đoạn dịch COVID-19 hiện nay. Tuy nhiên, chỉ nên sử dung các loại dung dịch đã được ngành y tế cấp phép và trong nồng độ cho phép.

Với dung dịch nano bạc, tiến sĩ Hoàng Minh Nam cho rằng, chỉ khi có ánh sáng tác động, dung dịch này mới được kích hoạt, sử dụng hiệu quả. Vì thế, nano bạc phải được phủ lên một lớp vật dụng đón ánh sáng mới có thể phát huy khả năng khử khuẩn. Còn cloramin B sẽ phát huy hiệu quả khử khuẩn khi phun xịt trực tiếp ngoài không khí, lên các thiết bị, vật dụng cần diệt khuẩn; tránh phun, xịt trực tiếp lên da. Cloramin B dùng ở nồng độ cao có thể gây vỡ kính hoặc làm mờ các sản phẩm nội thất trong nhà như tủ lạnh, máy giặt, bàn ghế… nên người dùng không nên nghĩ các dung dịch này hoàn toàn vô hại.

Đáng lưu ý, trong lúc đang được rao bán tràn lan, “ăn theo” diễn biến dịch COVID-19 phức tạp tại TPHCM, cơ quan chức năng liên tục phát hiện những sản phẩm này được nhập lậu về với số lượng lớn. Cục Quản lý thị trường TPHCM từng lên tiếng cảnh báo: Nhiều đối tượng đã lợi dụng nhu cầu cấp thiết của người dân để kinh doanh các mặt hàng trang thiết bị y tế, dược phẩm… bất hợp pháp. Chỉ trong nửa đầu tháng 8/2021, Cục Quản lý thị trường phát hiện ít nhất bốn lô hàng trong đó phần lớn là các thiết bị máy khử khuẩn, khẩu trang y tế, máy tạo ô-xy, máy đo nồng độ ô-xy… Có lô hàng được các đầu mối kinh doanh chuyển bằng xe container. Điểm tập kết chủ yếu ở các quận Tân Phú, Bình Tân do có nhiều doanh nghiệp kinh doanh trang thiết bị y tế đặt kho bãi tại khu vực này. Hầu như toàn bộ hàng hóa trong những vụ việc này có nguồn gốc sản xuất từ nước ngoài nhưng chưa chứng minh nguồn gốc thương nhân nhập khẩu, có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt. Chất lượng những sản phẩm này cũng không được giám định vì nhập lậu. 

Quốc Thái