HomeBài viếtPhương pháp Biện chứng và Phương pháp Siêu hình là gì? 29.3.14 Phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình Một vấn đề rất quan trọng mà
triết học phải làm sáng tỏ là: các sự vật, hiện tợng của thế giới xung quanh ta tồn tại nh thế nào? Vấn đề này có nhiều cách trả lời khác nhau, nhng suy đến cùng đều quy về hai quan điểm chính đối lập nhau là biện chứng và siêu hình. *. Phương pháp siêu hình - Nhận thức đối tợng trong trạng thái cô lập, tách rời đối tợng khỏi các chỉnh thể khác; giữa các mặt đối lập nhau có một ranh giới tuyệt đối. - Nhận thức đối tợng trong trạng thái tĩnh tại; nếu có
biến đổi thì đó chỉ là sự biến đổi về số lượng và nguyên nhân biến đổi nằm ở bên ngoài sự vật. Như vậy, phương pháp siêu hình là phơng pháp xem xét sự vật trong trạng thái biệt lập, tĩnh tại với một t duy cứng nhắc, "chỉ nhìn thấy những sự vật riêng biệt mà không nhìn thấy mối quan hệ qua lại giữa những sự vật ấy, chỉ nhìn thấy sự tồn tại..mà không nhìn thấy sự phát sinh và tiêu vong của những sự vật ấy, chỉ nhìn thấy trạng thái tĩnh.. mà quên mất sự vận động của những sự vật ấy, chỉ
thấy cây mà không thấy rừng".(Sđd, t.20, tr.37). *. Phương pháp biện chứng - Nhận thức đối tượng trong trạng thái liên hệ với nhau, ảnh hởng lẫn nhau và ràng buộc lẫn nhau. - Nhận thức đối tượng trong trạng thái vận động, biến đổi và phát triển; đó là quá trình thay đổi về chất của các sự vật, hiện tợng mà nguồn gốc của sự thay đổi ấy là cuộc đấu tranh của các mặt đối lập để giải quyết mâu thuẫn bên trong của chúng. Như vậy, phương pháp biện chứng là phương pháp xem xét sự vật trong mối liên hệ ràng buộc lẫn nhau, trong trạng thái vận động, biến đổi không ngừng với một tư duy mềm dẻo, linh hoạt, "không chỉ nhìn thấy những sự vật cá biệt mà còn thấy cả mối liên hệ giữa chúng, không chỉ nhìn thấy sự tồn tại của sự vật mà còn thấy cả sự sinh thành và tiêu vong của sự vật, không chỉ nhìn thấy trạng thái tĩnh..mà còn thấy cả trạng thái động của sự vật, không chỉ thấy cây mà còn thấy cả rừng". Phương pháp biện chứng đã phát triển trải qua ba giai đoạn và đợc thể hiện qua ba hình thức lịch sử của phép biện chứng: phép biện chứng tự phát, phép biện chứng duy tâm, phép biện chứng duy vật. - Trong phép biện chứng tự phát thời cổ đại, các nhà biện chứng cả phơng Đông và phương Tây đã thấy các sự vật, hiện tợng trong vũ trụ sinh thành, biến hóa trong những sợi dây liên hệ vô cùng tận. Nhng đó mới chỉ là cái nhìn trực quan, cha phải là kết quả của nghiên cứu và thực nghiệm khoa học. - Trong phép biện chứng duy tâm, mà đỉnh cao là triết học cổ điển Đức (ngời khởi xớng là Cantơ và ngời hoàn thiện là Hêghen), lần đầu tiên trong lịch sử t duy nhân loại, các nhà triết học Đức đã trình bày một cách có hệ thống những nội dung quan trọng nhất của phơng pháp biện chứng. Nhng đó là phép biện chứng duy tâm, bởi nó bắt đầu từ tinh thần và kết thúc ở tinh thần; thế giới hiện thực chỉ là sự sao chép ý niệm tuyệt đối.
- Trong phép biện chứng duy vật, C.Mác và Ph.Ăngghen đã gạt bỏ tính chất thần bí, kế thừa những hạt nhân hợp lý trong phép biện chứng duy tâm của Hêghen để xây dựng phép biện chứng duy vật với tính cách là học thuyết về mối liên hệ phổ biến và về sự phát triển dới hình thức hoàn bị nhất.  Tại Việt Nam, pháp biện chứng xuất hiện nhiều khi nghiên cứu về chủ nghĩa Mác - Lê nin. Tuy nhiên, hầu hết vẫn khá mơ hồ không biết biện chứng là gì? Biện chứng là gì?Theo định nghĩa của Wikipedia, biện chứng (tiếng Anh là dialectic) có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ, mà nền tảng từ những cuộc đối thoại giữa hai hay nhiều người. Những người này có những ý kiến, tư tưởng khác nhau và cùng mong muốn thuyết phục người khác. Tuy nhiên, biện chứng khác với hùng biện - nghĩa là một bài diễn thuyết tương đối dài do một người đưa ra. Phép biện chứng (hay còn được gọi là phương pháp biện chứng) là một phương pháp luận, đây là phương pháp tồn tại ở cả nền triết học phương Đông và phương Tây trong thời cổ đại. Có thể xác định được nhiều dạng khác nhau của biện chứng như trường phái Socrates, đạo Hindu, đạo Phật, chủ nghĩa Mac, biện chứng Trung cổ, trường phái Hegel. Theo đó, hiểu một cách đơn giản, biện chứng là từ dùng để chỉ những mối liên hệ và sự phát triển của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy. Biện chứng có thể chia thành các loại khác nhau dựa vào các căn cứ khác nhau. Chẳng hạn, có thể chia thành biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan. Biện chứng khách quan là phép biện chứng phản ánh mối liên hệ, sự phát triển của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên (tồn tại độc lập với ý thức con người) Còn biện chứng chủ quan là sự phản ánh mối liên hệ, sự vật, hiện tượng vào đầu óc con người (tức là đã mang tính ý thức của con người). Ví dụ về biện chứngĐể hiểu rõ hơn về phương pháp luận biện chứng, cùng tham khảo một số ví dụ về phương pháp luận biện chứng: Ví dụ thứ nhất về hiện tượng viên phấn: - Theo phương pháp luận biện chứng: Khi viết bảng bằng phấn, dưới tác dung lực cơ học thi sau khi viết viên phấn sẽ bị mài mòn đi không còn hình dạng như trước nữa. Dưới tác dụng hoá học sẽ bị ăn mòn dần ... nên theo thời gian viên phấn sẽ không còn như trước nữa, nghĩa là viên phấn thay đổi. - Theo phương pháp luận siêu hình: Dù có tác động như nào và trong bao lâu đi nữa thi viên phấn đó vẫn là viên phần, tồn tai như thế không thay đổi Ví dụ 2 về hiện tượng trời mưa: - Theo phương pháp luận biện chứng: mưa là do các giọt nước lỏng ngưng tụ từ hơi nước trong khí quyển rồi trở nên đủ nặng để rơi xuống đất dưới tác động của trọng lực. - Theo phương pháp luận siêu hình: mưa là do thượng đế tạo ra Ví dụ 3 về sự tồn tại của con người - Theo phương pháp luận biện chứng: Con người tiến hoá từ loài vượn là có cơ sở khoa học và đã được chứng mình bởi nhiều thế hệ nhà khoa học khác nhau trên thế giới. - Theo phương pháp luận siêu hình: Con người là do chúa trời tạo ra Ví dụ thứ tư về viên đá dưới nước: - Theo phương pháp luật biện chứng: Một hòn đá sẽ bị mòn đi nếu nó nằm dưới suối. - Theo phương pháp siêu hình: Hòn đá dù qua bao nhiêu lâu thì vẫn mãi là hòn đá và không thay đổi. Tư duy biện chứng là gì?Phương pháp tư duy biện chứng là phương pháp dùng để nhận thức đối tượng có mối liên quan với nhau, chúng ảnh hưởng và ràng buộc với nhau. Theo phương pháp này, khi nhận thức đối tượng ở trạng thái biến đổi và chúng phải nằm trong khuynh hướng phát triển. Đây là quá trình thay đổi về chất của các sự vật, hiện tượng. Nguồn gốc của sự thay đổi này chính là quá trình đấu tranh của các mặt đối lập để giải quyết mâu thuẫn nội tại của chúng. Tư duy biện chứng mang đến nhiều ích lợi như giúp con người khắc phục được lối tư duy siêu hình, phiến diện. Tư duy này khiến bạn xem xét, đánh giá vấn đề một cách tổng quát, toàn diện và đúng đắn nhất, hạn chế những đánh giá sai, phiến diện và từ một phía. Tư duy biện chứng giúp con người khắc phục được tính bảo thủ, trì trệ và có ý thức tiếp nhận cái mới, đúng đắn. Trên đây là giải đáp biện chứng là gì? Ví dụ dễ hiểu về biện chứng. Nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ |
