Tại sao giờ mới xuất hiện

Khang Nhi (tổng hợp) 11:33 08/11/2022

Chia sẻ

Lần nguyệt thực toàn phần này có thể quan sát được ở Châu Đại Dương, châu Mỹ, châu Á và Bắc Âu, bằng mắt thường mà không cần thiết bị hỗ trợ.

Nguyệt thực toàn phần xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời cùng nằm trên một đường thẳng, Mặt Trăng đi vào chóp bóng của Trái Đất và ở vị trí đối diện với Mặt Trời.

Khi hiện tượng này diễn ra, ánh sáng Mặt Trời chiếu đến Mặt Trăng sẽ bị khí quyển của Trái Đất khúc xạ, hiện lên một màu đỏ trên bầu trời.

Chính vì vậy hiện tượng này còn được gọi với cái tên là "Mặt trăng máu." Trong khi đó, trăng tròn vào tháng 11 còn được gọi là Mặt Trăng Hải ly nên hiện tượng được biết đến là "Mặt trăng máu Hải ly."

Xuyên suốt sự kiện, người yêu thiên văn cũng có thể thấy hành tinh thứ 7 - sao Thiên Vương nằm gần Mặt Trăng bị che tối. Tại một số khu vực thuộc châu Á, bao gồm Hong Kong, có lúc sao Thiên Vương sẽ ẩn sau Mặt Trăng trong thời gian diễn ra nguyệt thực toàn phần.

Đây sẽ là nguyệt thực thứ hai và cũng là lần cuối cùng trong năm 2022. Nguyệt thực trước đó diễn ra vào ngày 16/5. Năm 2023 cũng sẽ có 2 nguyệt thực vào tháng 5 và tháng 10. Lần kế tiếp nguyệt thực toàn phần diễn ra sẽ là vào tháng 9/2025.

Nhiều nơi ở Việt Nam sẽ có thể quan sát được lần nguyệt thực. Mặc dù nguyệt thực toàn phần không hiếm, nhưng đây vẫn là sự kiện thiên văn đáng chú ý và khá đặc biệt với nhiều người. 

Theo chuyên gia Đặng Vũ Tuấn Sơn - Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam, thời gian Mặt trăng mọc ở Hà Nội là 17 giờ 12 còn ở TP Hồ Chí Minh là 17 giờ 22. Như vậy về lý thuyết, ở Hà Nội có thể theo dõi toàn bộ pha toàn phần của nguyệt thực. Tuy nhiên khi đó nó mới bắt đầu xuất hiện ở chân trời nên về cơ bản là gần như không thể quan sát được. Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng này đối với hầu hết tỉnh/thành của Việt Nam là sau 17 giờ 40, khi Mặt Trăng đã không còn quá thấp./.

Hội Thiên văn Hà Nội (HAS) cũng thông tin nguyệt thực toàn phần xảy ra khi Mặt trăng hoàn toàn đi qua vùng bóng tối của Trái đất. Với loại nguyệt thực này, Mặt trăng sẽ trở nên tối dần sau đó chuyển sang màu gỉ sắt hoặc màu đỏ của máu.

nGUỒN ẢNH: HAS

Lần này, Mặt trăng ở gần Trái đất nhất trên quỹ đạo hình elip của nó, khiến thiên thể trông lớn hơn bình thường nên có biệt danh là "siêu trăng máu". Lần nguyệt thực này có thể quan sát được ở toàn bộ khu vực Bắc Mỹ, Greenland, Đại Tây Dương, vài phần thuộc Bắc Âu và Tây Phi.

\n

Theo chuyên gia, ở Việt Nam, nguyệt thực sẽ bắt đầu lúc 9 giờ 27 phút ngày 16.5 (giờ Hà Nội) và đạt cực đại vào 11 giờ 11 phút cùng ngày. Do diễn ra vào ban ngày, rất tiếc là những người yêu thiên văn tại Việt Nam sẽ không thể quan sát thấy hiện tượng này.

Trước đó NASA cũng thông tin, năm 2022 chỉ xảy ra 2 lần nguyệt thực toàn phần. Như vậy, nguyệt thực toàn phần cuối cùng trong năm nay sẽ diễn ra vào ngày 8.11 và có thể nhìn thấy từ châu Á, châu Đại Dương, Bắc Mỹ, một phần Đông Âu, Bắc Âu, Bắc Cực và hầu hết Nam Cực. Sau sự kiện này, phải chờ đến 3.2025 thế giới mới có cơ hội chiêm ngưỡng nguyệt thực toàn phần lần nữa.

Nguyệt thực toàn phần đầu tiên và duy nhất trong năm nay sẽ diễn ra ngày 4/4 tới. Người yêu thiên văn tại Việt Nam có thể quan sát toàn bộ pha toàn phần của hiện tượng này.

Hiện tượng thiên văn kỳ thú

Dưới đây là lịch trình chi tiết của hiện tượng nguyệt thực toàn phần tính theo giờ Việt Nam ngày 8/11/2022:

Nguyệt thực nửa tối bắt đầu lúc 15h02. Nguyệt thực một phần bắt đầu lúc 16h09. Nguyệt thực toàn phần bắt đầu lúc 17h16. Nguyệt thực cực đại lúc 17h59. Nguyệt thực toàn phần kết thúc lúc 18h41. Nguyệt thực một phần kết thúc lúc 19h49. Nguyệt thực nửa tối kết thúc lúc 20h56.

Tại Hà Nội, mặt trăng mọc lúc 17h12  hôm nay, còn ở TP. HCM là 17h22 (các tỉnh thành phố khác có dao động một vài phút).

Nguyệt thực toàn phần khiến mặt trăng có màu đỏ như máu.

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam cho biết, về lý thuyết, người ở Hà Nội có thể theo dõi toàn bộ pha toàn phần của nguyệt thực. Tuy nhiên, khi đó nó mới bắt đầu xuất hiện ở chân trời nên về cơ bản là gần như không thể quan sát được.

Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng này đối với hầu hết các tỉnh thành của Việt Nam là sau 17h40, khi Mặt Trăng đã không còn quá thấp. Như vậy, bạn có thể theo dõi được thời điểm nguyệt thực cực đại cũng như toàn bộ nửa sau của nó. Riêng đối với những người quan sát sống ở khu vực ven bờ biển phía Đông, mặt trăng mọc sớm hơn một chút và việc quan sát tới chân trời dễ dàng hơn nên có thể theo dõi nguyệt thực ngay từ thời điểm mặt trăng bắt đầu mọc.

Đây là hiện tượng xảy ra khi mặt trời, trái đất và mặt trăng nằm thẳng hàng (hoặc gần như thẳng hàng) với trái đất nằm giữa. Vào thời điểm này, mặt trăng đi vào vùng bóng tối phía sau trái đất và chỉ nhận được một phần ánh sáng từ mặt trời so với khi nó không đi vào khu vực này. Vì lý do này, một phần hoặc toàn bộ mặt trăng sẽ tối hơn bình thường và có màu đỏ thẫm.

Nguyệt thực là một hiện tượng không quá hiếm (gần như năm nào cũng có ít nhật một lần có nguyệt thực một phần, toàn phần hoặc nửa tối) và rất dễ quan sát ngay cả khi không có dụng cụ nào hỗ trợ. Mặc dù vậy, nó vẫn luôn là một hiện tượng quang học thú vị và thu hút được sự chú ý của nhiều người.

Riêng với lần nguyệt thực này, nhiều nơi ở Việt Nam sẽ theo dõi được một phần pha toàn phần của nguyệt thực. Do vậy, đây thực sự là hiện tượng đáng chú ý, vì mặc dụ nguyệt thực không hiếm, nhưng việc quan sát được pha toàn phần vẫn là một điều khá đặc biệt đối với người yêu thích thiên văn. Lần tiếp theo chúng ta có thể quan sát nguyệt thực toàn phần từ Việt Nam sẽ là tháng 9/2025.

Độ che phủ và khả năng quan sát

Nguyệt thực hôm nay có tổng thời lượng từ khi bắt đầu cho tới khi kết thúc pha một phần kéo dài tới 3 giờ 40 phút, nếu tính cả pha nửa tối thì tổng thời lượng của hiện tượng lên tới gần 6 giờ. Trong đó, giai đoạn đáng chú ý nhất của hiện tượng là pha toàn phần kéo dài xấp xỉ 1 giờ 25 phút.

Với người quan sát tại Việt Nam, hiện tượng này diễn ra khá sớm. Nó bắt đầu khi Mặt Trăng còn chưa mọc nên chúng ta sẽ bỏ lỡ giai đoạn đầu tiên của nguyệt thực lần này. Mặc dù vậy, nếu có điều kiện quan sát đủ thuận lợi, người yêu thích thiên văn vẫn có thể theo dõi được nửa sau của pha toàn phần cũng như toàn bộ pha một phần và nửa tối sau đó.

Nguyệt thực hoàn toàn vô hại đối với mắt của bạn, do đó bạn có thể nhìn trực tiếp vào nó. Bạn cũng không cần phải có những dụng cụ chuyên dụng như kính thiên văn hay ống nhòm để quan sát hiện tượng này - mặc dù nếu có thì bạn sẽ có một cái nhìn thú vị hơn khá nhiều. Về cơ bản, có hai điều cần lưu ý với việc quan sát như sau?

• 10 điểm nổi bật về nguyệt thực toàn phần ngày 4/4

• Sắp diễn ra nguyệt thực toàn phần tại Việt Nam

Thời tiết luôn quan trọng. Nếu trời có mưa, giông hoặc mây mù thì bạn không thể quan sát hiện tượng. Do đó, bạn cần một bầu trời ít mây. Nói chung, chỉ cần bạn nhìn thấy mặt trăng và nó tiếp tục không lặn vào sau một đám mây nào đó thì tức là bạn quan sát được nguyệt thực.

Hãy chọn nơi quan sát sao cho bạn có thể nhìn thấy bầu trời phía Đông với góc nhìn càng rộng càng tốt, tránh việc bị ánh sáng nhân tạo (đèn đường, đèn của các tòa nhà) chiếu thẳng vào mắt từ phía trên.

Một lưu ý về thuật ngữ, nguyệt thực không phải là "trăng máu" như một cách gọi thiếu chính xác nhưng lại rất phổ biến gần đây. Đây cũng là một hiện tượng quang học hết sức bình thường, không liên quan tới bất cứ yếu tố tâm linh hoặc tôn giáo nào.

SKĐS - Nguyệt thực toàn phần “trăng máu hải ly” có ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe và sinh hoạt của con người, tuy không đáng kể.