|
Singapore là một nước giàu, điều đó không có gì phải bàn. GDP đầu người nước này vào năm 2018, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, lên đến gần 65.000 đô la Mỹ, còn tính theo ngang bằng sức mua, con số này lên hơn 101.350 đô la Mỹ.
Thế nhưng theo một khảo sát của Viện Nghiên cứu Chính sách thuộc National University of Singapore, với câu hỏi họ có nghĩ tình hình tài chính của bản thân họ sẽ khá lên trong mười năm tới hay không, cứ 10 người dân có hơn 5 người trả lời sẽ không thay đổi gì đáng kể, chừng 10% thậm chí còn bảo tương lai tài chính của họ sẽ tệ hẳn đi. Vì sao lại sợ dân giàu? Sự bi quan này trải đều cho các đối tượng bất kể trình độ học vấn. Với người có bằng đại học, chỉ 44% kỳ vọng chuyện tiền bạc sẽ khá lên; tỷ lệ này giảm dần với người chỉ có bằng trung cấp hay chỉ tốt nghiệp phổ thông, làm lao động tay chân. Trong một khảo sát khác của This Week in Asia, cứ 5 người Singapore, có 4 người bảo sự bi quan của họ là do lương chững lại, không theo kịp chi phí cho cuộc sống. Tờ South China Morning Post giới thiệu một nhân vật tượng trưng, Alroy Ho năm nay 32 tuổi. Anh làm nghề người giao hàng, đi lại bằng chiếc xe điện gập (e-scooter), mỗi tháng đem về nhà được 2.000-3.000 đô la Sing tùy giao hàng được ít hay nhiều. Nay Singapore cấm chạy xe scooter trên vỉa hè, anh tính phải dành dụm mua xe gắn máy mới tiếp tục hành nghề. Anh nói: “Làm sao tôi biết 10 năm nữa chuyện gì sẽ xảy ra. Nếu hỏi tôi hai năm tới như thế nào, tôi cũng chưa biết làm gì để tồn tại. Singapore là nước rất giàu nhưng tiến nhanh quá, không phải ai cũng theo kịp”. Beatrice B, 24 tuổi, tốt nghiệp đại học và còn nợ 28.700 đô la Sing tiền vay để học, hiện đang làm cho một tờ tạp chí. Lương hàng tháng của cô dưới 3.000 đô la Sing và phải ở nhà bố mẹ để giảm chi phí. Cô bảo cô thử gắng nhìn lạc quan về tương lai nhưng thấy lương không đổi mà chi phí cho cuộc sống ngày càng tăng. GDP đầu người Singapore là 65.000 đô la Mỹ, tính theo đô la Sing lên đến 88.500 đô la; thế nhưng thu nhập trung vị của người dân nước này chỉ là 2.792 đô la Sing mỗi tháng, tức 33.500 đô la Sing mỗi năm. Thu nhập trung vị cho bức tranh chính xác hơn GDP đầu người vì, ví dụ, một nước có 10 người và tổng GDP là 10 triệu đô la; thực tế có 1 người thu nhập lên đến 9,9 triệu đô la, 9 người còn lại chỉ có thu nhập 100.000 đô la. Sổ sách sẽ ghi GDP đầu người nước này là 1 triệu đô la, còn thu nhập trung vị chỉ là hơn 11.000 đô la! So sánh sự khác biệt giữa GDP đầu người và thu nhập trung vị ở Singapore như thế cho thấy chênh lệch thu nhập giữa người giàu và người nghèo là rất cao. Theo tờ Economist, nếu đo sự bất bình đẳng bằng hệ số Gini, Singapore thuộc vào loại có mức độ bất bình đẳng cao nhất thế giới. Thế nhưng cách Singapore đo hệ số này cũng rất khác các nước, loại bỏ công nhân nước ngoài ngắn hạn, các gia đình không làm việc và tính cả đóng góp của chủ lao động vào quỹ CPF (một loại quỹ an sinh xã hội, bảo hiểm y tế, hưu trí, trợ cấp nhà ở)... vì thế chênh lệch thu nhập thấp hơn thực tế. GDP đầu người Na Uy cao hơn Singapore không nhiều lắm nhưng lương tối thiểu cho một lao động quét dọn làm vệ sinh của hai nước lại chênh nhau nhiều lần; mức lương này ở Na Uy là 4.700 đô la Sing còn ở Singapore chỉ là 1.060 đô la Sing. Tiền lương của người lao động Singapore còn phải trừ ra 37% các khoản nộp cho quỹ CPF, vì thế mức lương tháng trung vị của Singapore là 4.056 đô la Sing nghe rất cao nhưng phải trừ đi 20% do bản thân người lao động đóng và 17% do người sử dụng lao động đóng thì khoản tiền đem về nhà chỉ còn 2.800 đô la Sing mỗi tháng. Một trong những lý do giải thích tâm lý bi quan về tương lai của nhiều người dân Singapore là do giai đoạn phát triển nhanh đã qua. Từ năm 1965-1973, tăng trưởng bình quân mỗi năm lên đến 12,7%. Dù tốc độ tăng trưởng có chậm lại từ năm 1973-1979, đây vẫn là con số bình quân 8,7%/năm rất ấn tượng. Những năm gần đây GDP hàng năm chỉ tăng bình quân 3% và năm nay, do tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, tăng trưởng kinh tế Singapore được ước tính chỉ còn dưới 1%. Tại một hội nghị hồi tháng 10, Thủ tướng Lý Hiển Long nói: “Nếu chúng ta may mắn, tăng trưởng sẽ trên mức âm nhưng đà tăng trưởng đã giảm mạnh”. Chuyên gia xã hội học Tan Ern Ser thuộc trường NUS cho rằng thập niên 1970, 1980 nhiều người nghèo đã vươn lên trở thành giai cấp trung lưu nhờ chính sách giáo dục và an cư nhưng nay bằng cấp không còn là yếu tố tiến thân trong khi nền kinh tế phải đương đầu với các biến động kỹ thuật số, nhiều xáo trộn và nhiều bất ổn. Tuy nhiên nhìn từ góc độ người giàu, bức tranh lại khác. Theo số liệu của Credit Suisse vừa công bố, 5% người dân Singapore, tính cụ thể là 226.000 người lọt vào top 1% người giàu nhất thế giới, được định nghĩa là sở hữu chừng 1 triệu đô la trong tay. Còn tính top 10% người giàu nhất thế giới thì Singapore có đến 2,18 triệu người, tức gần một nửa dân số. Dĩ nhiên hơn nửa dân số còn lại là những số phận như tờ South China Morning Post giới thiệu ở trên. Chính phủ Singapore gần đây cũng đã đưa vấn đề giảm bất bình đẳng trong thu nhập làm ưu tiên trong hoạch định chính sách. Chẳng hạn, trong những năm tới chính phủ nước này sẽ tăng gấp đôi khoản kinh phí 1 tỉ đô la Sing hiện nay cho hoạt động giáo dục trẻ dưới 8 tuổi. Singapore cũng dần xóa bỏ cách phân loại hướng nghiệp học sinh sớm, tức ép học sinh học yếu vào các trường dạy nghề; tăng mức hỗ trợ tài chính cho học sinh gia đình nghèo; ấn định mức trần giá nhà trong các dự án công. Mức độ thành công của các chính sách này còn tùy bởi nếu một bộ phận người dân cảm thấy dù họ đã nỗ lực hết sức mà vẫn không cải thiện số phận, chừng đó họ vẫn còn bi quan, vẫn còn thấy bị mắc kẹt trong một xã hội giàu có.
24-10-2019 Singapore: Đằng sau vị trí số một thế giới về năng lực cạnh tranh (Phần 2) 24-10-2019 Singapore: Đằng sau vị trí số một thế giới về năng lực cạnh tranh (Phần 1) Singapore: Mức sống đắt đỏ, người nghèo vật lộn ra sao?Nguồn hình ảnh, OK Chicken Rice Chụp lại hình ảnh, Quán cơm gà là chứng nhân cho chi phí nguyên liệu, điện và nhân công cao hơn Ở Đông Nam Á, cơm gà được coi như một loại thực phẩm thiết yếu. Có thể được tìm thấy ở hầu hết các khu ẩm thực và hàng quán vỉa hè, nó được coi là một trong những món ăn quốc dân của Singapore. Daniel Tan, người sở hữu sáu tiệm cơm gà, trước đây bán với giá 2,20 đô la (khoảng 50.000 VND) cho một phần nhỏ. Nhưng Covid đã làm chi phí nguyên liệu tăng mạnh. "Giá gà đã tăng 50% và chi phí rau củ tăng hơn gấp đôi kể từ tháng 1 năm 2020." ông Tan kể. Nước ngoài nói gì khi GDP Việt Nam quý III tăng trưởng âm 6,17%? World Bank: ‘Kinh tế Việt Nam sẽ tăng tốc trong năm 2022’ Khi gặp nhau tại một trong những quán "Cơm Gà OK" của ông ấy ở phía bắc Singapore, ông chia sẻ rằng họ đã và đang phải gồng gánh phần chi phí đội lên này trong một thời gian rất dài. "Khi đại dịch ập đến, suy nghĩ đầu tiên của chúng tôi là đây là tình trạng khẩn cấp ngắn hạn - sáu tháng, có thể là một năm - vì vậy chúng tôi đã giữ [giá cũ] càng lâu càng tốt vì chúng tôi hy vọng mọi chuyện sẽ kết thúc." Nguồn hình ảnh, Getty Images Chụp lại hình ảnh, Giá gạo thấp hơn có nghĩa là lạm phát ở châu Á đã được kiềm chế hơn so với các nơi khác trên thế giới Nhưng khi hóa đơn tiền điện cũng tăng vọt, ông Tan quyết định đã đến lúc phải tăng giá. "Một nghìn đôla tiền điện cho một cửa hàng cơm gà là điều bất ổn," ông nói. "Nếu tôi tiếp tục nữa thì hoặc nhân viên của tôi không được trả lương hoặc tôi phải đóng cửa một số cửa hàng, và chúng tôi không muốn làm chuyện này." Do việc đóng cửa biên giới và các quy định mới về việc làm, ôngTan đã phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân viên và phải trả lương cao hơn, tất cả dẫn đến việc tăng chi phí kinh doanh. Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) cho biết giá lương thực toàn cầu đã tăng 28% vào năm 2021. Tiến sĩ Abdul Abiad từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho biết: "Lần cuối giá lương thực cao như vậy là vào năm 2011, khi các nhà hoạch định chính sách thực sự cảnh báo về một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu". Chụp lại hình ảnh, Chúng ta trả thêm bao nhiêu % cho giá thực phẩm Những đợt tăng giá mới nhất này là do chi phí năng lượng tăng, ảnh hưởng đến việc sản xuất lương thực và phân bón, cộng dồn với các vấn đề của chuỗi cung ứng toàn cầu làm vấn đề thêm phức tạp. Điều này xảy ra ở ngay cả một quốc gia giàu có như Singapore, đồng nghĩa có số lượng các gia đình tìm kiếm sự giúp đỡ tăng lên. Lạm phát: 7 lý do chi phí sinh hoạt đang tăng cao trên thế giới Kinh tế Việt Nam 2021 và Covid-19: Lạc quan, đau thương rồi hy vọng "Những gì chúng tôi nhận thấy khi giao hàng tận cửa là các gia đình trẻ [có] cả vợ và chồng đều làm việc bán thời gian hoặc làm trong một nền kinh tế gig [nền kinh tế mà đa số người làm việc bán thời gian hoặc tạm thời] - đây là những gia đình bị ảnh hưởng vì Covid và tất cả những việc làm bán thời gian đều biến mất", Nichol Ng, đồng sáng lập của Food Bank Singapore, cho biết. Bà nói: "Hiện tại, không chỉ 10% dân số nghèo nhất cần được giúp đỡ," Nó đã dần dần len lỏi đến có thể 20% dân số, bao gồm cả các gia đình có thu nhập trung bình, những người thậm chí có thể không biết tìm sự giúp đỡ ở nơi nào ngay khi gặp chuyện." Và không chỉ giá thực phẩm cao hơn đang ảnh hưởng đến những người có nhu cầu. Bà Ng nói: "Nhờ có Covid, ý thức tự giữ gìn vệ sinh của mọi người tăng lên. Chụp lại hình ảnh, Nichol Ng của Ngân hàng Thực phẩm Singapore cho biết bà ấy đã thấy người yêu cầu giúp đỡ ngày càng tăng Nhưng giá dầu cọ cao hơn có nghĩa là dầu gội đầu, xà phòng rửa tay và nước khử khuẩn cũng trở nên đắt đỏ hơn rất nhiều. Bà cho biết thêm: "Có tới 20% yêu cầu của chúng tôi cho đến nay, đặc biệt là bắt đầu từ nửa cuối năm ngoái, hướng đến các sản phẩm vệ sinh cá nhân." Bà Ng cũng lo ngại rằng làn sóng lạm phát hiện nay dường như không phải là tạm thời. "Trước đây, vào những thời điểm nhất định trong năm, bạn có thể thấy những đợt tăng giá, nhưng có vẻ như tình hình lạm phát này sẽ còn dai dẳng - và không ai trong chúng ta có quả cầu tiên tri để biết khi nào nó sẽ kết thúc", bà nói. Chính phủ VN trước bài toán hồi phục kinh tế sau dịch Covid Việt Nam: ‘Rủi ro nhập khẩu lạm phát là có thật’ Ở những nước khác trong khu vực, tác động của việc tặng giá hơn thậm chí còn trầm trọng hơn. Báo cáo mới nhất của FAO cho thấy hơn 375 triệu người ở châu Á đối mặt với nạn đói vào năm 2020, tăng 54 triệu người so với năm trước. Vào năm 2020, Mạng lưới Ngân hàng Thực phẩm Toàn cầu (Global Food Banking Network) ghi nhận số lượng người cần giúp đỡ tăng hơn 130%, lên đến 40 triệu người, và một nửa trong số đó sống ở châu Á. Điều này xảy ra bất chấp thực tế là việc tăng giá lương thực ở châu Á đã được giảm bớt so với ở Mỹ hoặc châu Âu, nơi lạm phát đã tăng lên mức chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Tiến sĩ Abiad của ADB cho biết có một số lý do giải thích cho việc giá thực phẩm Châu Á giảm, bao gồm cả một vụ thu hoạch lúa tốt vào năm 2021. Trong khi giá ngô năm ngoái tăng 44% và lúa mì tăng 31% thì giá gạo lại giảm 4%. Ông nói: "Gạo là lương thực chính ở nhiều nền kinh tế châu Á, và đã góp phần làm cho tình trạng lạm phát giá lương thực được hạ thấp trong khu vực. Các quốc gia châu Á cũng sản xuất nhiều thực phẩm của riêng họ, được bán ở thị trường nội địa hơn là xuất khẩu. Tiến sĩ Abiad cho biết các chính phủ cũng đang nỗ lực để đảm bảo rằng nguồn cung cấp lương thực luôn ổn định. Ví dụ, ở Philippines, việc cho phép tự do nhập khẩu gạo đã cải thiện nguồn cung cấp, giúp giữ cho giá gạo ở mức thấp. Trong khi đó, Trung Quốc đang tích trữ nhiều sản phẩm thực phẩm quan trọng khác nhau. Điều này giúp nước này đi ngược xu hướng, giá thực phẩm giảm trong năm 2021. Nhưng điều này cũng dẫn đến những chỉ trích cho rằng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, chiếm 20% dân số toàn cầu, đang đầu cơ tích trữ nguồn cung. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, Trung Quốc ước tính nắm giữ 69% lượng dự trữ ngô của thế giới, 60% gạo và 51% lúa mì, ước tính vào giữa năm 2022. Nguồn hình ảnh, Getty Images Chụp lại hình ảnh, Giá lương thực toàn cầu dự kiến sẽ vẫn cao vào năm 2022 Singapore nhập khẩu phần lớn thực phẩm, nhưng đến nay các chuỗi siêu thị lớn như NTUC FairPrice vẫn quyết định không đẩy giá cao về phía người tiêu dùng. Để bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu, công ty này cho biết đang áp dụng nhiều chiến lược khác nhau bao gồm "dự trữ các mặt hàng thiết yếu hàng ngày, mua chuyển tiếp và đa dạng hóa nguồn nhập khẩu của chúng tôi tới hơn 100 quốc gia". NTUC FairPrice cũng có hơn 2.000 sản phẩm mang thương hiệu riêng của họ như gạo, dầu, đồ vệ sinh cá nhân và các sản phẩm tẩy rửa; mà họ cho biết rẻ hơn ít nhất 10% so với các thương hiệu phổ biến tương đương. Ông Tan chủ chuỗi quán cơm gà "Cơm gà OK", người cũng sở hữu ba siêu thị mini, cho biết các nhà bán lẻ nhỏ có xu hướng lấy ý kiến từ các đối thủ lớn hơn khi định giá hàng hóa. "Họ hoạt động giống như một ngân hàng trung ương đối với những người bán tạp hóa còn lại ở Singapore. Điều tốt ở đây là lạm phát không tăng vọt nhiều trong thời kỳ khủng hoảng nhưng tác dụng phụ xấu là tinh thần kinh doanh bị kìm hãm và chỉ những công ty bán nhà nước bán tư nhân mới có thể tồn tại, "ông nói. Nguồn hình ảnh, Daniel Tan Chụp lại hình ảnh, Daniel Tan cũng sở hữu siêu thị nhỏ cũng ghi nhận các chi phí đội lên cao hơn "Câu hỏi đặt ra là sau khi mọi thứ kết thúc thì còn lại bao nhiêu người buôn bán nhỏ lẻ?" ông Tan hỏi. Giá lương thực toàn cầu dự kiến sẽ vẫn ở mức cao trong năm nay và ông David Dawe đến từ FAO cho biết đây là mối quan tâm của các chính phủ châu Á, vì việc tăng giá chưa thể qua đi. "Nếu giá toàn cầu tiếp tục tăng, sẽ có tác động, đặc biệt là đối với các gia đình có thu nhập thấp, những người sẽ chi phần lớn thu nhập của họ cho thực phẩm." Các nhà kinh tế như ông Dawe và Tiến sĩ Abiad vẫn lạc quan rằng các nước châu Á sẽ tiếp tục được bảo vệ khỏi lạm phát lương thực hai con số. Nhưng đối với những người trong cuộc, như ông Tan và bà Ng, vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn. Họ tự hỏi liệu giá cao hơn, thay vì nhất thời, có kéo dài như đại dịch đã xảy ra hay không. |
