Có những bài hát ta phải nghe nhiều lần mới có thể nhập tâm, nhưng có những lời ca chỉ nghe một lần khiến ta nhớ mãi, bởi âm hưởng ấy cứ ngân vang trong ta, thôi thúc ta viết lên những giai điệu đẹp nhất của cuộc sống, khơi gợi những ước mơ đẹp nhất từ sâu thẳm tâm hồn. “Bài ca người giáo viên nhân dân” của nhạc sĩ Hoàng Vân là một khúc ca như thế.  Với mỗi giáo viên, không ai là không biết đến những câu hát qen thuộc “Trên những nẻo đường cuả Tổ Quốc xanh tươi. Có những loài hoa thơm đậm đà sắc hương. Có những bài ca nghe rạo rực lòng người. Bài ca ấy, loài hoa ấy, đẹp như em, người giáo viên nhân dân…”. Đó là ca khúc Bài ca người giáo viên nhân dân của Hoàng Vân - một trong số những bài hát hay về đề tài sư phạm. Bài được viết với khúc thức 2 đoạn đơn, giai điệu bình ổn dễ hát, lời ca dung dị chân thật như lời tự sự của tác giả. Nhạc sĩ đã chọn giai điệu trẻ trung với tiết tấu sôi nổi vui tươi pha chút nhí nhảnh “Tâm hồn em tươi mát xanh như bóng lá bàng. Trái tim em đỏ nhiệt tình như hoa phượng vĩ”. Nghe bài hát ta như được chắp cánh ước mơ cùng cô giáo “như chim bay về khắp miền, em lên đường, tung bay ra nhiều thế hệ cháu Bác Hồ”. Những ước mơ cao đẹp từng ôm ấp trong tim, đó là những ước mơ xanh của tuổi trẻ, muốn được đem những tri thức của nhân loại đến các miền còn khó khăn xa xôi hẻo lánh; đem cái chữ đến khắp bản làng vùng cao, hay nơi đảo xa xôi luôn ầm ào sóng biển; đem những con chữ đến với các xóm vạn chài trên sông. Để trẻ em không còn bị thất học, có công của cô – người giáo viên nhân dân. Và cô giáo trẻ rất tự hào vì mình là “người chiến sĩ văn hoá” được nuôi dưỡng “lớn lên trong trái tim quê hương Việt Nam”. Nếu như lời 1 là ước mơ cao đẹp của cô giáo trẻ thì lời 2 tác giả đã phản ánh được phần nào cuộc sống vất vả của người giáo viên khi “bên ánh đèn khuya thức thâu đêm” soạn giáo án. Rồi những buổi miệt mài “dưới chiến hào dân quân” vì độc lập tự do của Tổ Quốc, để khi “chia tay dạt dào kỷ niệm”. Vâng! Cuộc chia tay đầy ấn tượng khi mà “người cầm bút, người cầm súng, người đi xa” vẫn hằng nhớ đến cô giáo. Nhớ tiếng giảng bài ngọt nhẹ của cô đã “nhen nhóm bao mơ ước lý tưởng” của các thế hệ học trò. Từ tiếng nói nhỏ nhẹ ngọt ngào ấy, những trang sử vàng chói lọi của cha ông đã tái hiện trong những bài học, để “tiếng kiêu hùng của lịch sử cha ông dựng nước” được mọi thế hệ khắc sâu và tiếp nối. Cô giáo trẻ đã tự hào rằng mình là người “đi gieo hạt giống đẹp bao tâm hồn”, giúp cho thế hệ trẻ “noi gương anh hùng cách mạng chiếu sáng ngời”. Cô đã tự hào thốt lên “tuổi trẻ bên em là tương lai Tổ Quốc”, tự hào vì mình đã góp chút công sức để mang sức trẻ truyền đạt cho thế hệ đàn em thơ những tri thức của nhân loại, góp phần làm cho truyền thống của cha ông được tiếp nối và phát huy . Bài hát được sáng tác vào những năm 70 của thế kỷ trước. Ngành giáo dục rất cần những bài hát viết về sự khởi sắc và những con người mới trong môi trường sư phạm. Hoàng Vân viết bài này không hẳn chỉ là hưởng ứng cuộc thi sáng tác mà ông muốn ca ngợi tôn vinh những cô giáo bước lên bục giảng, vinh dự được gánh vác trọng trách “trồng người”. Với Bài ca người giáo viên nhân dân, khi hát lên, ta thấy rõ nét trong sáng cuả điệu trưỏng với tiết tấu hơi nhanh rất phù hợp với lời ca. Nhạc sĩ Hoàng Vân hoàn thành bài hát khá nhanh, viết một mạch chỉ trong vòng một vài giờ, sau đó cũng không phải chỉnh sửa nhiều. Ngay sau đó, bài hát tự nhiên được lan truyền trong ngành sư phạm trước khi chính thức thu thanh, phát trên sóng. Người đầu tiên hát bài hát ấy rất thành công là ca sĩ Mỹ Bình. Từ đó bài hát trở nên rất phổ biến. Trong nhiều hội diễn, liên hoan văn nghệ ngành giáo dục, Bài ca người giáo viên nhân dân được nhiều người chọn để biểu diễn trên sân khấu. Đã nhiều năm qua đi, nhưng bài hát vẫn luôn trẻ mãi như tâm hồn của người giáo viên, được ngành giáo dục coi như “ngành ca”. Cùng với ca khúc “Yêu người bao nhiêu, yêu nghề bấy nhiêu” (Nguyễn Văn Quỳ), “Ước mơ xanh” (Lệ Giang), “Quà tháng Năm dâng Người” (Hồng Đăng)… “Bài ca người giáo viên nhân dân” của Hoàng Vân cùng nhiều bài hát khác về ngành sư phạm vẫn vang lên trong những dịp 20/11 hàng năm. Các thầy cô giáo vẫn tự hào hát mãi: “Bài ca ấy, loài hoa ấy, đẹp như em - người giáo viên nhân dân”./. Bấm đốt ngón tay đếm lại khoảng thời gian mình gắn bó với bản Giàng (xã Hương Liên), cô giáo Hoàng Thị Hương, giáo viên mầm non chia sẻ: Thời gian thấm thoắt, cũng đã 27 năm vào nghề, 23 năm bám bản rồi anh ạ!”. Ở bản Giàng, người ta ví cô Hương như “người mẹ thứ hai” của nhiều thế hệ trẻ em dân tộc Chứt. Nhìn nét cười, sự thân thiện của cô, ít ai nghĩ hành trình 23 năm gieo chữ nơi vùng cao này của cô lại chất chứa nhiều ký ức vất vả, gian khó đến vậy. Ngày trước, nhận quyết định về công tác tại bản Giàng, cô Hương chẳng nghĩ đến điều gì ngoài khát khao được ươm những mầm xanh nơi vùng đồng bào dân tộc ít người, nơi con chữ vẫn còn là thứ khá xa lạ đối với nhiều người dân. Hồi đó, sau nhiều năm giữ tập tục sống du canh, du cư trong rừng sâu, người Chứt được bộ đội biên phòng và chính quyền đưa ra khỏi rừng, lập thành một quần cư có tổ chức. Để người Chứt hòa nhập với cuộc sống hiện đại, phải là sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và dấu ấn của những giáo viên bám bản của cô Hương là rất lớn. Bấy giờ, điểm trường nằm riêng lẻ sát bên sườn núi cách sông, cách suối cho nên về mùa mưa lũ, không chỉ học sinh mà cha mẹ các cháu cũng chẳng mấy mặn mà trong việc đưa con đến lớp. Để thay đổi nhận thức của người lớn, hằng ngày cô giáo Hương chủ động vào bản đón trẻ ra lớp, chiều lại đưa trẻ về từng nhà. Ngày tiếp ngày, tuần tiếp tuần, năm tiếp năm, cô Hương cũng không bận tâm đếm chặng đường của mình đã đi dài ngắn như thế nào. Cô chỉ biết, không con đường nào ở bản là chẳng mòn dấu chân cô. Với trách nhiệm là một giáo viên dạy trẻ em người dân tộc thiểu số, cô giáo Hương luôn nhẫn nại, bao dung, chăm sóc, giáo dục trẻ, tìm hiểu tập tục sinh hoạt của bà con để gần gũi hơn các em. Những câu hát ban đầu còn lạ lẫm của cô Hương: “Bầu ơi thương lấy bí cùng…”, “Nhiễu điều phủ lấy giá gương…”… sau bao nhiêu năm cũng khắc sâu vào thế hệ người dân bản Giàng. Câu chuyện của cô giáo Lê Thị Hiền cũng thật đặc biệt. 21 năm trước, khi tốt nghiệp Trường cao đẳng Sư phạm Hà Tĩnh (nay là Trường đại học Hà Tĩnh), cô Hiền được phân công giảng dạy tại Trường THCS Hương Thủy. Đây là địa bàn miền núi có nhiều khó khăn, địa hình bị chia cắt bởi đồi núi, sông ngòi và khe suối hiểm trở. “Đường đến trường của các em vất vả, khó khăn lắm, nhất là trong mùa mưa bão. Người dân chủ yếu sống dựa vào sản xuất nông nghiệp cho nên đời sống rất gian nan. Vì vậy, số học sinh bỏ học và có nguy cơ bỏ học cao trong từng năm học. Tôi nhận ra rằng, để các em đến lớp, mình phải nỗ lực hết mức để trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, tận tâm, tận tụy, hết lòng vì học sinh. Ngoài thời gian lên lớp, tôi cùng với giáo viên địa phương về tận thôn xóm vận động học sinh bỏ học trở lại trường”, cô Hiền kể lại. Năm 2013, Trường THCS Hương Thủy sáp nhập vào Trường THCS Hương Giang, cô Hiền được phân công về công tác tại ngôi trường mới thuộc miền đồi núi cách xa trung tâm. Cơ sở vật chất của nhà trường cũng như điều kiện học tập của học sinh cũng gặp rất nhiều khó khăn. Những năm công tác tại đây, cô được nhà trường phân công giảng dạy môn Ngữ văn và Địa lý lớp 9. Kết quả, nhiều năm cô Hiền và tổ chuyên môn liên tục có học sinh giỏi tỉnh ở các môn xã hội. Đáng chú ý, học sinh đoạt giải nhất quốc gia môn Địa lý của Trường THPT Hương Khê năm học 2019-2020 trước đây cũng từng là học trò của cô Hiền. Dạy chữ là hạnh phúc lớn của đời Vượt qua những khó khăn, các cô giáo vùng cao đều đạt những thành tích đáng ghi nhận. Cô Hiền đã có hai sáng kiến kinh nghiệm được Hội đồng khoa học xếp bậc 3, bậc 4 cấp Sở vào các năm học 2003-2004, 2008-2009. Với những tiền đề có được, cô Hiền đã tham gia tích cực các hoạt động đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá và tham gia các cuộc thi, hội thi và được tặng các danh hiệu giáo viên giỏi cấp huyện nhiều năm liền. Với cô Hoàng Thị Hương, năm học 2018-2019, cô được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen về thành tích xuất sắc trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Năm 2020, cô được T.Ư Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tặng Bằng khen do có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong giai đoạn 2015-2020. Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Hà Tĩnh đã lựa chọn và giới thiệu cô giáo Hoàng Thị Hương tham dự chương trình tôn vinh điển hình tiên tiến phụ nữ toàn quốc năm 2022. Bên cạnh những thành tích được ghi nhận, thì bản thân các cô giáo vùng cao đang phải đối mặt với nhiều gian nan, thử thách trong cuộc sống. Tháng 6/2018, thấy sức khỏe giảm sút, qua thăm khám, cô Hoàng Thị Hương nhận được tin bị ung thư. Vì thế, thời gian qua, cô không đến lớp được đều đặn vì phải dành thời gian điều trị bệnh ở Hà Nội. Đến nay, mặc dù sức khỏe có biến chuyển tốt nhưng hằng ngày cô vẫn phải dùng thuốc điều trị và theo dõi bệnh và tái khám theo định kỳ. “Khó khăn là vậy, nhưng trách nhiệm của một giáo viên bám bản thì mình không bao giờ được quên. Chỉ cần nghĩ đến những đứa trẻ dân tộc Chứt đang bi bô tập nói những tiếng phổ thông đầu tiên là tôi đã thấy khỏe lên rất nhiều. Đáng mừng là các em được tôi chăm bẵm từ những năm tháng đầu đời thì nhiều em đã trở thành giáo viên mầm non, quay trở lại quê hương tiếp nối chặng đường tôi đã đi. Nhiều em trở thành cán bộ Nhà nước, chiến sĩ biên phòng…, đang ngày ngày góp phần tô đẹp thêm bức tranh bản làng”, cô Hương chia sẻ. Với cô Lê Thị Hiền, hơn 20 năm ra trường nhận công tác cũng là chừng ấy năm cô đưa chồng đi khắp các bệnh viện để chữa chạy căn bệnh tim quái ác. Ngoài thời gian chăm sóc chồng, cô còn phải chăm sóc mẹ chồng hơn 90 tuổi thường xuyên ốm đau và anh trai chồng cũng mắc bệnh hiểm nghèo. Đến cuối năm 2021, không thể cầm cự được với bệnh tật, người chồng, người đồng nghiệp của cô giáo Hiền đã từ bỏ mẹ con cô. Mỗi lần chia sẻ về tâm niệm theo đuổi ước mơ, hành trình cống hiến cho nghề, cô tâm sự: “Không chỉ mình tôi, mà mỗi người đều có những khó khăn riêng. Nhưng được làm giáo viên là một hạnh phúc lớn lao của cuộc đời. Trong lòng tôi luôn tâm niệm, khắc ghi lời dạy của Bác Hồ: Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy thật tốt, học thật tốt”. Theo Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hương Khê Phan Quốc Thanh: Nhiều năm qua, lãnh đạo ngành giáo dục địa phương luôn ghi nhận những tấm gương vươn lên những khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ như cô Hoàng Thị Hương và cô Lê Thị Hiền. Các cô giáo là tấm gương tiêu biểu của ngành giáo dục huyện nhà về đổi mới, sáng tạo trong dạy và học. Ở vai trò nào các cô cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và luôn toát lên một nghị lực đặc biệt, một tinh thần lạc quan, có khả năng truyền năng lượng, cảm hứng tích cực cho học sinh và đồng nghiệp. “Khó khăn nhất là đưa tiếng Việt đến nơi đây. Ban đầu, tôi dạy trẻ làm quen với tiếng Việt qua lời ru, trò chơi. Sau đó, hướng dẫn trẻ quan sát, gọi tên cảnh vật, muôn loài, vật dụng chung quanh để giúp trẻ tập nói và nhận ra con chữ đầu đời. Ban đầu, cũng chỉ nghĩ đi mấy năm rồi lại về với phố huyện, nhưng cứ lần nào có ý định làm đơn chuyển đi, tôi lại không đành”, cô Hương chia sẻ. Cô Lê Thị Hiền: “Chúng tôi thuyết phục các em bằng chính câu chuyện đi học của mình ngày xưa và niềm vui đến lớp. Nhờ vậy, số học sinh có nguy cơ bỏ học ở các thôn, xóm do tôi phụ trách giảm đi rõ rệt”. |
