Thời gian sống của tinh trùng ảnh hưởng nhiều đến khả năng thụ thai và sinh con. Với nam giới khỏe mạnh bình thường, thời gian sống của tinh trùng đủ để chúng di chuyển và tạo thành hợp tử với trứng. Sức khỏe tinh trùng kém có thể khiến thời gian sống của chúng giảm đi và là một trong nguyên nhân gây vô sinh, hiếm muộn. Vậy chính xác tinh trùng sống được bao lâu bạn đã biết chưa?
1. Giải đáp: tinh trùng sống được bao lâu?
Khả năng tồn tại của tinh trùng trong các môi trường khác nhau là khác nhau vì điều kiện nhiệt độ, không khí,… đều là yếu tố ảnh hưởng. Có 3 nhóm môi trường chính là tinh trùng thường tồn tại là trong cơ quan sinh dục nam, trong cơ quan sinh dục nữ và môi trường ngoài.
Tinh trùng sống được bao lâu còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố
1.1. Nếu ở trong cơ quan sinh dục nam
Tinh trùng là vật chất di truyền được sản xuất ở tinh hoàn, với sự hỗ trợ của nhiều cơ quan sinh dục nam giới. Mỗi tinh trùng đều mang NST đặc trưng của bố với kích thước vô cùng nhỏ, chỉ có thể quan sát qua kính hiển vi. Chúng có hình dáng giống con nòng nọc với đầu to và đuôi kéo dài.
Bình thường, nam giới sản xuất tinh trùng liên tục với lượng khoảng 100 triệu con mỗi ngày. Tinh trùng sản xuất được sẽ được tích trữ trong túi tinh và tồn tại trong khoảng 74 ngày. Nếu quá thời gian này tinh trùng không xuất ra ngoài sẽ tự hủy.
Tinh trùng được trộn với dịch tạo thành tinh dịch sẽ xuất ra ngoài qua dương vật khi nam giới đạt cực khoái, cả trong trường hợp quan hệ tình dục lẫn thủ dâm. Với thời gian sống và khả năng sản xuất này, nam giới đủ khả năng để quan hệ tình dục đều đặn, đảm bảo chức năng sinh sản và duy trì nòi giống.
Tinh trùng sau khi sản xuất có thể sống đến 74 ngày trong cơ quan sinh dục nam
1.2. Nếu ở trong cơ quan sinh dục nữ
Thời gian sống của tinh trùng trong cơ quan sinh dục nữ rất quan trọng bởi nó quyết định tinh trùng có đến được với trứng và thụ tinh hay không. Đầu tiên cần biết rằng khi xuất tinh, tinh trùng được trộn lẫn trong dịch (gọi là tinh dịch). Sau khi xuất vào âm đạo nữ, tinh dịch sẽ hóa lỏng để tinh trùng có thể bơi ra khỏi phạm vi tinh dịch để vào sâu trong âm đạo và tử cung.
Sau vài giờ hóa lỏng, nếu tinh trùng không bơi ra khỏi tinh dịch, enzyme trong dịch này sẽ tự tiêu diệt tinh trùng. Như thế tuổi thọ của những tinh trùng này chỉ kéo dài vài giờ đồng hồ, chúng cũng không có khả năng đến được với trứng.
Với những tinh trùng khỏe mạnh bơi ra khỏi tinh dịch tiến sâu vào trong âm đạo, thời gian sống của chúng sẽ phụ thuộc vào môi trường tự nhiên ở cơ quan này. Trong cơ quan sinh dục của người phụ nữ luôn tồn tại môi trường acid tự nhiên với dịch nhầy. Đây cũng chính là môi trường thích hợp để tinh trùng tồn tại và bơi dễ dàng đến trứng.
Tinh trùng có thể sống tối đa 5 - 6 ngày trong cơ quan sinh dục nữ
Với điều kiện thích hợp này, tinh trùng có thể sống tối đa 5 - 6 ngày kể từ khi giao hợp. Tuy nhiên phần lớn tinh trùng chết ở cổ tử cung sau 24 - 48 giờ. Với nữ giới có sức khỏe cơ quan sinh dục không tốt, thường gặp như môi trường âm đạo có độ acid cao hoặc ít dịch nhầy, dịch nhầy kém dinh dưỡng thì thời gian sống của tinh trùng cũng giảm đi.
Nếu tính toán được yếu tố này, các cặp vợ chồng có thể tăng khả năng thụ thai thành công cao hơn. Cụ thể, nữ giới có chất nhầy cổ tử cung “màu mỡ” nhất ở vài ngày trước khi rụng trứng, vì thế quan hệ tình dục trong thời gian này, tinh trùng sẽ sống được lâu nhất, dễ di chuyển đến trứng nhất để tạo thành hợp tử.
1.3. Nếu ở trong môi trường khác
Môi trường ngoài cơ quan sinh sản của nam giới và nữ giới đều thường không lý tưởng cho sự tồn tại của tinh trùng. Tuy nhiên chúng vẫn có thể sống sót trong thời gian ít hơn trong những môi trường như: nước không khí, trong bao cao su,…
Tinh trùng sống trong nước
Tinh trùng sống được trong nước nhưng yêu cầu điều kiện nhiệt độ, pH và hóa chất rất khắt khe. Ví dụ trong điều kiện nước bể bơi hoặc bể Clo, tinh trùng không thể tồn tại được mà sẽ chết chỉ trong vòng vài giây.
Tinh trùng không thể sống lâu trong nước bể bơi
Tinh trùng sống trong điều kiện không khí
Tinh trùng xuất ra khăn giấy, thảm, khăn trải giường, sàn nhà,… không thể sống sót kéo dài. Thời gian sống tối đa của chúng thường chỉ một vài phút với điều kiện bề mặt ẩm ướt, không có hóa chất,… Tinh dịch khô ra khỏi môi trường thì tinh trùng sẽ chết ngay.
Nếu tinh trùng xuất ở gần âm đạo, vẫn có điều kiện nhiệt độ và độ ẩm tốt thì chúng có thể tồn tại tới 20 phút. Thời gian này có thể giúp tinh trùng tiến vào bên trong âm đạo và tìm đến trứng. Đây là nguyên nhân khiến nhiều trường hợp nam giới xuất tinh ngoài nhưng nữ giới vẫn mang thai.
Tinh trùng sống trong bao cao su
Thời gian sống của tinh trùng trong bao cao su còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
Chất liệu: nếu bao cao su chứa chất diệt tinh trùng, chúng sẽ chết sau một vài phút. Nếu không thời gian sống của tinh trùng có thể lên tới 10 - 15 phút.
Nhiệt độ và độ ẩm: Nhiệt độ môi trường thích hợp và miệng bao cao su được buộc chặt giúp tinh dịch không bị khô thì tinh trùng có thể sống đến vài giờ.
Phần lớn bao cao su hiện nay chứa chất gây hại nên tinh trùng không thể sống trong thời gian dài.
Tinh trùng thường chết nhanh chóng trong bao cao su
2. Làm gì để tăng sức khỏe tinh trùng?
Thời gian sống của tinh trùng còn phụ thuộc rất lớn vào sức khỏe tinh trùng, vì thế nam giới muốn có chức năng sinh sản tốt thì cần thực hiện 1 số lời khuyên sau:
-
Hạn chế uống rượu bia.
-
Không hút thuốc lá.
-
Hạn chế tiếp xúc với hóa chất gây hại như: chất phóng xạ, thuốc trừ sâu, kim loại nặng,…
-
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, kiểm soát tốt cân nặng.
-
Không mặc quần bó sát, kể cả quần lót và quần dài.
-
Hạn chế tắm nước quá nóng.
Như vậy tinh trùng sống được bao lâu còn phụ thuộc vào môi trường tồn tại và điều kiện môi trường. Trong đó trong cơ quan sinh dục nam, tinh trùng có thể sống lâu nhất. Trong cơ quan sinh dục nữ, tinh trùng có thể tồn tại trong thời gian đủ dài để tìm đến trứng và thụ tinh.
Tinh trùng sống được bao lâu trong tử cung và ngoài không khi là những thắc mắc của rất nhiều người. Biết được các thông tin này sẽ hỗ trợ rất nhiều trong kế hoạch mang thai hoặc tránh thai của nhiều cặp đôi.
Tinh trùng sống được bao lâu ngoài không khí?
Tinh trùng là một tế bào sinh sản được nam giới sản xuất ra, chúng có kích thước khoảng 65-70 µm và mang 23 nhiễm sắc thể. Về cấu tạo, tinh trùng gồm 3 phần là đầu, thân và phần đuôi. Trong đó:
- Phần đầu: Có hình dạng oval, bên trong có chứa nhân và màng sinh chất. Phía trước thì có cực đầu, ở giữa có chứa nhân mang chất liệu di truyền và phần phía sau thì có cực cuối.
- Phần thân: Rất nhỏ, bao gồm có ty thể, nhiều vi ống, axoneme và bao trung tâm.
- Phần đuôi: Được hình thành từ các sợi dây dài. Trong đó có 1 cặp dây ở trung tâm và có 2 vòng dây phụ bao xung quanh. Đuôi có nhiệm vụ giúp tinh trùng di chuyển được.
Ở nam giới có sức khỏe bình thường, tinh trùng được sản xuất đều đặn hàng giờ, hàng ngày và được lưu trữ trong túi tinh. Trung bình, mỗi phút người nam sản xuất ra 72.000 tinh trùng và cứ một ngày thì sản xuất ra hơn 100 triệu tinh trùng. Quá trình sản sinh sẽ kéo dài hầu như trong toàn bộ cuộc đời của nam giới.
Khi nam giới phóng tinh, một lượng lớn tinh trùng được đẩy ra từ ống dẫn tinh để qua niệu đạo rồi thoát khỏi dương vật. Mặc dù mỗi lần nam giới phóng tinh, số lượng tinh trùng có mặt trong tinh dịch chỉ chiếm khoảng 1%, tuy nhiên lại chứa tới từ 100 đến 600 triệu tinh trùng trong đó.
Ở mỗi môi trường khác nhau thì tuổi thọ của chúng cũng khác nhau. Trong cơ quan sinh dục của nam nam giới, tính từ khi được sinh ra đến khi trưởng thành thì tuổi thọ của tinh trùng có thể đạt 74 ngày, khi chúng không được xuất ra ngoài thì sẽ tự tiêu đi.
Trong các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nếu bìu của nam giới bị nóng đến mức 43 độ C trong 30 phút thì số lượng tế bào mầm sản sinh tinh trùng bị chết tăng lên, điều này làm suy giảm 80% lượng tinh trùng trong tinh dịch. Trường hợp bìu được giữ trong môi trường thoáng mát thì lượng tinh trùng lại được sản xuất ra nhiều hơn.
Nghiên cứu cho thấy, nam giới có thói quen mặc quần chật, để máy tính xách tay trên đùi nhiều giờ… có thể ảnh hưởng đến khả năng sản sinh tinh trùng mới và chất lượng tinh trùng cũng suy giảm.
Tinh trùng sống được bao lâu trong tử cung?
Sau khi tinh trùng được người nam phóng vào âm đạo của người nữ, hàng trăm triệu tinh trùng được giải phóng ra và tuổi thọ của chúng cũng giảm đi rất nhiều. Nếu môi trường âm đạo của nữ giới có tính acid cao thì hầu hết tinh trùng chỉ có thể sống thêm khoảng 20-30 phút rồi chết.
Ở môi trường có độ pH<6.5 thì khả năng sống của tinh trùng cực thấp, nếu pH là 7 thì tuổi thọ của chúng tăng lên đáng kể và môi trường pH >= 8 thì được coi là môi trường lý tưởng để tinh trùng có thể kéo dài thời gian của chúng lên hơn 2 giờ đồng hồ.
Có một điều kỳ diệu ở tự nhiên đó là, lượng tinh trùng “hy sinh” trong 20-30 phút ban đầu chính là cách để chúng làm cải thiện tình trạng acid trong âm đạo để những chú tinh trùng còn sống sót có thể tiếp tục xâm nhập sâu hơn vào tử cung để gặp trứng.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, thời gian sống của tinh trùng trong tử cung được tính bằng phút như sau:
- Với 15 phút: Tinh trùng di chuyển đến cổ tử cung của nữ giới.
- 1 giờ sau khi giao hợp thì trong cổ tử cung nữ giới sẽ xuất hiện tinh trùng.
- 6 tiếng sau khi giao hợp, tinh trùng trong cổ tử cung vẫn sống và hoạt động.
- Sau 12 giờ giao hợp thì lượng tinh trùng sống sót chỉ còn ⅚.
- 36 giờ sau giao hợp: Lượng tinh trùng sống sót chỉ còn ¼.
- 3 ngày sau khi giao hợp: Hầu hết tinh trùng đều đã chết.
Tuy nhiên, có những trường hợp ngoại lệ thì tinh trùng vẫn có thể sống sót 5 ngày trong tử cung của người nữ.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, chính chất nhầy đậm đặc có trong miệng tử cung là thứ khiến cho tinh trùng rất khó xâm nhập vào bên trong. Cứ sát với ngày trứng rụng thì lượng tiết tố sinh dục nữ estrogen sẽ tăng lên khiến cho việc sản xuất chất nhầy nhiều hơn. Tuy nhiên, ở giai đoạn này thì chất nhầy được sản xuất ra thường trong và lỏng hơn nên nếu giao hợp vào những ngày này thì khả năng thụ tinh rất cao bởi tinh trùng có thể dễ dàng hơn khi xâm nhập vào tử cung, vòi trứng và gặp trứng.
Đây cũng là lý do mà các cặp đôi đang muốn có con được khuyên nên quan hệ vào trước ngày rụng trứng ít nhất 3 ngày để tăng khả năng thụ thai.
Thời gian tinh trùng sống khi xuất ra ngoài cơ thể
Theo các chuyên gia, tinh trùng nếu phơi nhiễm trong môi trường không khí thì chỉ sau vài chục giây chúng có thể chết. Tuy nhiên tùy vào mức độ phơi nhiễm mà thời gian sống của tinh trùng cũng khác nhau:
- Nếu tinh trùng vẫn còn nằm trong tinh dịch hoặc ở bao quy đầu thì tinh trùng có thể sống 30-24 giờ sau khi người nam xuất tinh.
- Nếu tinh trùng được phóng ra môi trường nước ấm thì nó có thể sống 10-15 phút.
- Nếu tinh trùng phóng ra môi trường nước nóng thì chúng sẽ chết ngay sau đó.
- Nếu tinh trùng được phóng ra quần áo, ga giường hoặc nền nhà thì chỉ có thể tồn tại vài chục giây hoặc vài phút khi tinh dịch còn ướt còn khi tinh dịch khô thì tinh trùng cũng sẽ chết.
Khi tinh trùng được phóng vào tay thì có nghĩa là chúng đã bị phơi nhiễm với môi trường không khí rồi. Lúc này, tỷ lệ sống sót và thời gian sống sót của tinh trùng là cực kỳ thấp.
Có nhiều thắc mắc rằng liệu tinh trùng dính vào tay mà cho vào âm đạo thì có thể có thai không? Trong trường hợp này khả năng thụ thai không cao và rất hiếm có trường hợp mang thai bằng cách này.
Trên đây là những thông tin trả lời cho thắc mắc tinh trùng sống được bao lâu ngoài không khí, trong tử cung và trong bao cao su. Hy vọng rằng đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích!
Bác sĩ Hoàng Thị Lan Hương sinh ngày 19/11/1957. Nguyên là giảng viên cấp cao của trường Học viện YHCT Tuệ Tĩnh. Bác sĩ Hoàng Thị Lan Hương hiện đang làm việc và công tác tại Phòng chẩn trị y học cổ truyền Tâm Minh Đường.