Vitamin và khoáng chất là vi chất dinh dưỡng thiết yếu của cơ thể, chúng có nhiệm vụ tham gia vào nhiều hoạt động như cấu tạo tế bào, chuyển hóa cung cấp năng lượng cũng như tất cả các hoạt động sống của cơ thể. Show Khi cơ thể bị thiếu vitamin và khoáng chất, trẻ sẽ chậm lớn, mắc một số bệnh, chẳng hạn: thiếu vitamin A có thể gây bệnh ở mắt, nhiễm khuẩn đường hô hấp và đường tiêu hóa; thiếu vitamin B1 dễ bị phù, viêm các dây thần kinh, suy tim; thiếu vitamin C dễ gây chảy máu dưới da và niêm mạc, làm giảm sức đề kháng của cơ thể với bệnh tật, đặc biệt là các bệnh nhiễm khuẩn; thiếu vitamin K dễ bị xuất huyết, đặc biệt xuất huyết não, màng não; thiếu vitamin D và canxi sẽ bị còi xương; thiếu kẽm dễ mắc các bệnh ngoài da; thiếu fluor dễ mắc bệnh răng miệng, thiếu sắt dẫn đến thiếu máu,… Nhưng khi thừa Vitamin và khoáng chất sẽ gây tác dụng phụ không mong muốn. Trẻ em có nhu cầu Vitamin và khoáng chất khác với người lớn vì trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Vì vậy, bổ sung Vitamin và khoáng chất như thế nào là hợp lý rất quan trọng đối với trẻ. 1. Những nguyên nhân nào dẫn đến thiếu vitamin và khoáng chất?Do cung cấp thiếu:
Do mắc một số bệnh lý: Những trẻ bị suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài, rối loạn hấp thu, nhiễm giun sán, bệnh xơ nang, ung thư, các bệnh về gan, mật, những trẻ đã trải qua phẫu thuật dạ dày, ruột.
Gặp ở những trẻ đẻ non, sinh đôi, các trẻ lớn quá nhanh do nhu cầu vitamin quá cao so với sự cung cấp của chúng ta hàng ngày. 2. Bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ ở liều lượng như thế nào là phù hợp?Các vitamin được khuyến cáo bổ sung sau sinh cho mọi trẻ Vitamin K: Trong chương trình chăm sóc trẻ sơ sinh thiết yếu, tất cả trẻ sơ sinh, không phân biệt giới tính, màu da hoặc chủng tộc, đều có nguy cơ bị chảy máu do thiếu hụt vitamin K cao hơn cho đến khi chúng bắt đầu ăn thức ăn thông thường, thường là ở độ tuổi 4-6 tháng và khi vi khuẩn đường ruột bình thường bắt đầu tạo ra vitamin K. Vì vậy bé sinh ra đều được bổ sung vitamin K. Có 2 cách bổ sung: tiêm một mũi vitamin K1 hoặc K3 (hiệu quả của K1 và K3 như nhau); hoặc cho bé mới sinh uống 3 lần vitamin K1: lần thứ nhất sau sinh, lần thứ hai lúc trẻ 7 ngày tuổi, lần thứ ba lúc trẻ 30 ngày tuổi.
 Nhu cầu vitamin và khoáng chất cho bé thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, cân nặng, tốc độ tăng trưởng và mức độ vận động của bé nhiều hay ít. Nhìn chung, trẻ có chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh, đủ chất thì không cần bổ sung thêm vitamin. Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo các bà mẹ không nên bổ sung vitamin và khoáng chất quá nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày cho trẻ lớn hơn 1 tuổi có chế độ dinh dưỡng cân bằng. Vì vậy, bạn hãy tích cực bổ sung các loại trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, chất béo lành mạnh, sữa và các sản phẩm từ sữa vào bữa ăn chính và các bữa ăn phụ giúp bổ sung đủ các loại khoáng chất và vitamin cho bé.
3. Những nguy hiểm nào dẫn đến bổ sung vitamin và khoáng chất quá liều?
4. Một số chú ý khi bổ sung Vitamin và khoáng chất cho bé ?
Tổng hợp
Hầu hết trẻ đều dự trữ đủ nhu cầu vitamin và chất khoáng từ lúc sinh ra đến 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp trẻ cần được bổ sung thêm một số loại vi chất. Ví dụ, trẻ sinh rất non - sinh ra với cân nặng dưới 1,5kg - sẽ cần bổ sung thêm vitamin và khoáng chất trực tiếp vào sữa mẹ hoặc sữa công thức. Ngoài ra, trẻ bú mẹ hoàn toàn cũng như bú mẹ một phần nên được cung cấp vitamin D bắt đầu từ khi mới sinh và bổ sung sắt bắt đầu từ 4-6 tháng tuổi. Các chất bổ sung phổ biến nhất được khuyến nghị cho trẻ sơ sinh bao gồm: Vitamin K Viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo rằng tất cả trẻ sơ sinh được tiêm vitamin K một lần ngay sau khi sinh để giảm nguy cơ mắc bệnh xuất huyết. Vitamin K cần thiết cho cơ thể để kích hoạt một số phân tử giúp máu đông. Vitamin D Vitamin D cho phép cơ thể hấp thụ và giữ lại canxi và phốt pho, cả hai đều rất quan trọng để xây dựng xương chắc khỏe. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến còi xương trong hai năm đầu đời và ảnh hưởng đến phát triển thể trạng của trẻ khi trưởng thành. Vì sữa mẹ không cung cấp đầy đủ vitamin D, nên tất cả trẻ sơ sinh bú sữa mẹ đều phải được bổ sung. Trẻ bú sữa công thức nói chung không cần bổ sung thêm vitamin D vì sữa công thức đã được bổ sung vitamin D. Nếu trẻ được uống ít nhất 900ml sữa công thức mỗi ngày thì trẻ đang nhận đủ lượng vitamin D. Vitamin B12 Vitamin B12 giữ cho các tế bào thần kinh và máu của cơ thể khỏe mạnh, đồng thời giúp tạo ra ADN, vật liệu di truyền trong tất cả các tế bào. Thiếu vitamin B12 có thể gây ra một loại thiếu máu gọi là thiếu máu nguyên bào khổng lồ khiến người bệnh mệt mỏi và suy nhược. Vitamin B12 không có trong thực phẩm thực vật, vì vậy những bà mẹ đang cho con bú theo chế độ ăn thuần chay nghiêm ngặt (có nghĩa là họ không ăn bất kỳ loại thực phẩm động vật nào) sẽ cần bổ sung vitamin B12 vào chế độ ăn uống của họ để đảm bảo rằng cả bản thân và con của họ đều được nhận đủ mức. Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu vitamin B12 ở trẻ sơ sinh bao gồm nôn mửa, hôn mê, thiếu máu, chậm phát triển, giảm trương lực cơ (trương lực cơ thấp). Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có thể bị thiếu vitamin B12 khi được 2-6 tháng tuổi, nhưng các triệu chứng có thể không rõ ràng cho đến khi được 6-12 tháng. Và trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có thể phát triển các dấu hiệu lâm sàng của sự thiếu hụt vitamin B12 trước khi mẹ của chúng bị. Sắt Sữa mẹ ít sắt nhưng hầu hết trẻ sinh ra đều có đủ lượng sắt dự trữ để bảo vệ trẻ khỏi bệnh thiếu máu, ít nhất là cho đến khi trẻ được 4 - 6 tháng tuổi. Nếu mẹ bị đái tháo đường thai kỳ được kiểm soát kém, hoặc con bạn sinh non hoặc nhỏ hơn 2,9kg khi sinh), con bạn có thể không nhận đủ chất sắt trong thai kỳ. AAP khuyến nghị trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn và bú mẹ một phần nên bổ sung sắt lỏng 1mg/kg/ngày bắt đầu từ 4-6 tháng và tiếp tục cho đến khi thức ăn rắn có chứa sắt được đưa vào bữa ăn dặm vào sáu tháng tuổi. Khi bạn bắt đầu cho bé làm quen với thức ăn đặc, hãy chọn thức ăn có chứa sắt, như ngũ cốc tăng cường, thịt, cá, đậu và rau. Các bà mẹ cần làm gì? Nếu trẻ bú sữa công thức thì em bé của bạn đang nhận được đầy đủ chất sắt và vitamin D trong sữa công thức của mình, vì vậy hãy tiếp tục bú bình sữa công thức trong suốt năm đầu đời. Nếu trẻ bú mẹ, AAP khuyến cáo trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn và một phần nên được bổ sung sắt lỏng 1mg/kg/ngày bắt đầu từ 4-6 tháng và tiếp tục cho đến khi thức ăn rắn có chứa sắt được đưa vào bữa ăn dặm khi trẻ được khoảng sáu tháng tuổi. Bắt đầu từ khi trẻ mới sinh, nên bổ sung 400 IU vitamin D hàng ngày và tiếp tục cho đến khi trẻ được 1 tuổi. Nếu con bạn sinh non, con bạn có thể cần bổ sung sắt cao hơn là 2mg/kg/ngày bắt đầu trong tháng đầu tiên sau sinh. Mẹ nên gặp bác sĩ của bé để nhận lời khuyên về các nhu cầu dinh dưỡng cụ thể.
Nếu bạn ăn chay trường hoặc ăn chay ngày trai, hãy bổ sung B12 và gặp bác sĩ dinh dưỡng để đảm bảo chế độ ăn uống và chất bổ sung của chính bạn là đủ cho cả mẹ và bé. Bạn có một số lựa chọn để cung cấp các chất bổ sung vitamin D, từ thuốc nhỏ đậm đặc được đặt thẳng vào núm vú của bạn trong khi cho con bú hoặc vào bình sữa của trẻ đến liều lượng ít đậm đặc hơn như siro được đưa trực tiếp cho trẻ qua ống nhỏ giọt. Không cho trẻ uống sữa bò tươi cho đến sau sinh nhật đầu tiên của trẻ Trẻ bú sữa bò tươi (thay vì sữa mẹ hoặc sữa công thức tăng cường chất sắt) trong năm đầu đời có nhiều khả năng bị thiếu máu do thiếu sắt vì lượng đạm quá nhiều trong sữa bò cũng có thể làm thận của trẻ bị quá tải. Sau 6 tháng tuổi cho trẻ ăn thức ăn giàu sắt như rau xanh, thịt và ngũ cốc. Sau 4-6 tháng, lượng sắt dự trữ tự nhiên của bé từ lúc mới sinh sẽ bắt đầu giảm. Đừng ngại cho bé ăn các loại protein và rau xanh sẽ cung cấp cho bé tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Rốt cuộc, cơ thể chúng ta xử lý sắt theo cách tự nhiên hơn khi nó đến từ thực phẩm chúng ta ăn thay vì chất bổ sung hoặc vitamin. Một số thực phẩm giàu chất sắt bao gồm: Đậu nành, đậu lăng, rau bina, đậu garbanzo, đậu xanh, củ thụy sĩ, đậu tây, đậu phụ, đậu đen, thịt bò và trứng. Đánh răng bằng kem đánh răng có chứa florua và nói chuyện với nha sĩ hoặc bác sĩ nhi khoa của bạn về việc bổ sung florua. Ngay khi thấy răng mọc, hãy bắt đầu đánh răng cho trẻ bằng một lượng nhỏ kem đánh răng có chứa fluor cỡ hạt gạo hai lần mỗi ngày. Nếu bé cần bổ sung các vi chất, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn về chủng loại, liều lượng đểu đảm bảo an toàn cho sự phát triển tối ưu của trẻ. CNDD. Nguyễn Thị Vân Anh Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện TWQĐ 108 |
