Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã từng nói: “Mỗi đêm tôi nhìn trời đất để học về lòng bao dung, nhìn đường đi của kiến để biết về sự nhẫn nhục. Sông vẫn chảy đời sông. Suối vẫn chảy đời suối. Đời người cũng để sống và thả trôi đi những tị hiềm”. Đúng vậy, trong cuộc sống của chúng ta rất cần đến lòng bao dung của mọi người. Lòng bao dung là một phẩm chất, một truyền thống đáng quý của người Việt Nam. Lòng bao dung có ý nghĩa thiết thực trong đời sống, nhưng ngày nay không ít người thiếu đi tấm lòng bao dung ấy. Vậy lòng bao dung là gì? Theo từ điển “bao dung là tôn trọng, chấp nhận và thấu hiểu sự khác biệt của người khác đối với mình trong phong tục tập quán, quan niệm sống, niềm tin và tôn giáo, chủng tộc và cách thức hành động, chấp nhận cho người khác làm những chuyện mà bản thân mình không tán thành trong một sự giới hạn nhất định để hướng họ tự giác đến sự tốt đẹp”. Bao dung khác với khoan dung. Khoan dung là đức tính rộng lượng, cảm thông cho hoàn cảnh của người khác và tha thứ cho lỗi lầm của họ nhưng khoan dung có thể không bao dung vì những điều họ không tôn trọng, không chấp nhận. Bao dung mang nghĩa rộng hơn khoan dung vì tôn trọng và chấp nhận sự khác biệt nên họ cũng dễ dàng tha thứ cho sai phạm của người khác. Người có lòng bao dung là luôn sống bằng tình yêu thương, sự sẻ chia với mọi người, sẵn sàng tha thứ cho lỗi lầm, sai phạm của người khác. Điều đó được thể hiện rõ nét nhất trong pháp luật của nước Việt Nam có sự khoan hồng với tội phạm. Con người ta ai cũng có thể mắc sai lầm không lúc này thì lúc khác, ta chẳng biết được ngày mai nên hãy mở rộng tấm lòng bao dung khi họ biết sai, biết hối lỗi để họ có được cơ hội thay đổi và làm lại cuộc đời, hướng họ đến sự tốt đẹp. Bao dung có ở mọi lúc mọi nơi trong mọi hoàn cảnh. Bao dung đối với người thân yêu trong gia đình, khi con cái mắc lỗi người làm cha làm mẹ luôn bao dung tha thứ cho lỗi lầm của con, chỉ lỗi sai và hướng cho con làm đúng. Thầy cô luôn bao dung cho sự nghịch ngợm, quậy phá của lũ nhỏ bởi “Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò”, sự bồng bột, hay vi phạm nội quy thầy cô luôn công minh xử phạt để hình thành và phát triển nhân cách đúng hướng cho học sinh. Bao dung là điều không thể thiếu trong tình yêu bởi đó là “điều tuyệt vời nhất của tình yêu. Nó tạo nên một người mạnh mẽ để có thể nói lời xin lỗi và một người mạnh mẽ hơn cả để có thể tha thứ.” Một người luôn hờn dỗi sẽ phải phải có một người bao dung cho tính cách của người ấy, một người có chút vô tâm thì một người phải hiểu và nói để họ sửa. “Sẽ không có tình yêu khi không có sự bao dung, sẽ không có sự tha thứ khi không có tình yêu đích thực”. Bao dung không phải là chỉ có khi bên nhau mà khi đã không còn là gì của nhau cũng cần bao dung tha thứ cho sai lầm của người đã từng thương, không oán trách, không đớn đau có được như vậy mới có thể bước tiến về phía trước bởi “Sự tha thứ không thể làm thay đổi quá khứ nhưng nó có thể mở rộng tương lai”.
Tuy nhiên, trong xã hội ngày lòng bao dung bị giá trị của đồng tiền và lối sống thực dụng bào mòn và thế chỗ. Con người ta sống ích kỉ, nhỏ nhen, vô cảm hơn khi thấy người khác gặp nạn vẫn ngó mắt làm ngơ vì sợ “Mua dây buộc mình”, im lặng chấp nhận giương mắt nhìn kẻ xấu làm việc xấu mà không tố giác, hay đơn giản là kì thị với người khác vùng miền đặc biệt là người Thanh Hóa. Một số người trong xã hội họ không có thiện cảm với người Thanh Hóa chỉ vì một vài thành phần chưa tốt, ở đâu cũng có người xấu người tốt chẳng riêng đất Thanh Hóa nên đừng phân biệt đối xử bởi chúng ta cùng là người Việt Nam, cùng chung sống trên dải đất hình chữ S yêu thương. Người không có lòng bao dung sẽ khó có thể được hạnh phúc bởi vị kỷ cá nhân luôn trú ngụ không có lối cho bao dung tồn tại. Điều đó ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống, nếu trong một xã hội toàn những con người như vậy thì xã hội ấy sớm muộn cũng bị hủy diệt. Như vậy, lòng bao dung là điều xưa nay con người ta luôn hướng tới, nó thể hiện tinh thần tốt đẹp và lòng nhân ái của người Việt. Trong bất kì một xã hội nào, cộng đồng nào, thời kì nào, môi trường nào cũng cần có những tấm lòng bao dung để cuộc sống này trở nên nhân văn hướng đến giá trị của cái đẹp, cái thiện đẩy lùi cái ác, cái xấu.
Có nhiều người lên báo tự tin nói rằng chúng tôi đang cố gắng hết sức để mang lại những điều kiện sống tốt hơn cho người nghèo nhưng thực ra họ đã làm gì với số tiền trợ cấp? Lối sống thực dụng đã làm cho không ít người trở nên ích kỷ và hại nhân. Nhiều người còn không có chút thương cảm dành cho người khác ngay đến cả anh em họ hàng của mình: lòng bao dung trở thành mỹ từ quá xa xỉ với rất nhiều người. Cách sống bao dung là sống bằng tình yêu thương chia sẻ với những người xung quanh mình, giúp đỡ họ khi gặp khó khăn cả về vật chất lẫn tinh thần. Không ai biết trước được ngày mai sẽ ra sao nên đừng quá chấp nhặt những sai lầm của người khác. Vì sao pháp luật lại có sự khoan hồng cho những kẻ phạm tội? Vì sao lại có sự ân xá dành cho tù nhân, thậm chí là tử tù? Điều đó thể hiện tinh thần nhân đạo của dân tộc và lòng bao dung của nhân dân với những người đã từng lầm lỡ. Giúp họ sớm trở về với cuộc sống để bắt đầu lại từ đầu. Chúng ta không ai là không phạm sai lầm vào lúc này hay lúc khác, quan trọng là có thể sửa chữa hay khắc phục hậu quả do sai lầm đó gây ra hay không? Đừng bao giờ giữu mãi lòng thù hận cá nhân, hãy biết bao dung và rộng lượng với người khác. Khi bạn tha thứ, tâm hồn bạn sẽ thanh thản hơn rất nhiều. Bởi chúng ta ai cũng cần có những phút để nhìn nhận lại mình và tha thứ sẽ giúp họ nhận ra được rằng: cuộc đời còn có nhiều thứ họ cần phải làm tốt hơn để không phụ lòng bao dung mong mỏi của những người đã tha thứ cho họ. Đừng bao giờ vị kỷ cá nhân quá mức phải đứng trước tòa án để trả giá cho những gì mình đã gây nên, một chút lòng tham, một chút sự ích kỷ của mình có thể hại đến rất nhiều người khác. Những gì mang lại lợi ích cho mình mà gây hại cho người đều đáng bị lên án. Những người như vậy không chỉ nhận được bản án của pháp luật mà còn nhận được bản án nặng nè của lương tâm. Họ sẽ phải trả một cái giá đắt cho lòng ích kỷ của mình. Lòng bao dung và vị tha là điều mà từ xưa đến nay con người luôn hướng đến. Nó không chỉ thể hiện tinh thần tốt đẹp của người Việt mà còn thể hiện tinh thần nhân ái bao la của con người. Ngày nay chúng ta cần đến lòng bao dung để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, con người gần gũi với nhau hơn. Lòng bao dung đưa con người đến những giá trị của chân thiện mỹ giúp con người trở nên hoàn thiện hơn. Càng ngày tôi càng nhận ra tình yêu thương chỉ đơn giản là khi không có ghét, giận thứ gì cả thì khi đó mình đã có tình yêu thương với mọi thứ rồi. Và lúc này yêu thương là một trạng thái trùm khắp chứ không dính mắc, tập trung, lên xuống thất thường với những biến đổi nhỏ nhặt trong một đối tượng.
Dạy trẻ yêu thương loài vật - Hành động nhỏ, công đức lớn “Tình yêu thương” là một khái niệm tưởng là dễ hiểu, nhưng trên thực tế nhiều người sẽ hiểu theo nhiều kiểu khác nhau và gán cho nó những khái niệm, định nghĩa khác nhau. Có người khi yêu thì sở hữu, chiếm hữu đối tượng. Có người khi yêu thì quản lý, thâu tóm đối tượng và cũng muốn đối tượng phải theo ý mình (cũng là một loại cầu toàn). Có người thì yêu thương là để yên cho đối tượng tự phát triển đúng như sự vận hành của đối tượng”. Nghệ sĩ Nguyễn Mạnh Hùng - gương mặt họa sĩ đương đại của Việt Nam - chia sẻ: Càng ngày tôi càng nhận ra tình yêu thương chỉ đơn giản là khi không có ghét, giận thứ gì cả thì khi đó mình đã có tình yêu thương với mọi thứ rồi. Và lúc này yêu thương là một trạng thái trùm khắp chứ không dính mắc, tập trung, lên xuống thất thường với những biến đổi nhỏ nhặt trong một đối tượng.  PV: Nhìn lại từ tuổi thơ của anh, anh đã được sống trong tình yêu thương từ gia đình, bố mẹ ra sao? - Tuổi thơ của tôi chắc cũng không quá khác biệt so với các bạn đâu! Cũng đầy đủ các cung bậc cảm xúc vui, khổ, hơn, thua, thành, bại, được, mất… Nhưng từ khi tôi có gia đình nhỏ của mình, có con cái, tôi nhìn lại về mối quan hệ huyết thống nhiều hơn, hiểu về tình cảm, trạng thái tâm của mọi người trong nhà hơn! Những lúc tôi dạy giỗ, hướng dẫn hoặc chơi với con mình trong mọi sinh hoạt, cư xử… hằng ngày thì cũng ngay đó tôi thấy bố mình, ông mình hiện diện trong tôi ra sao, tôi thừa hưởng đức tính gì, tập khí nào, tốt xấu ra sao. Rồi khi các con tôi đáp lại những tình cảm và thái độ của tôi thì tôi cũng thấy những hiện diện của tôi, của ông, bà, bố, mẹ tôi ở trong chúng. Vì vậy tuổi thơ của tôi lại “luân hồi” một cách nào đó để rồi tôi nhìn thấy được trong tuổi thơ của các con. Hãy tập nói những lời yêu thương PV: Những điều ấy đã ảnh hưởng tới anh sau này như thế nào? - Những điều này thúc đẩy tôi tìm hiểu nhiều hơn về mình, tại sao mình sinh ra ở đây, trong gia đình này, ở xứ sở này, mang hình thù này, có khả năng làm những việc này… Và với tất cả các công việc hằng ngày, tôi tự nhìn nhận rõ hơn về bản thân tôi và mối tương quan với mọi người xung quanh. PV: Trên thực tế để có thể yêu thương người khác, nhất là những người đã gây nỗi đau, từng tạo ra những oán hận cho mình là điều rất khó khăn? - Đời tôi tính đến hiện tại kể ra cũng may mắn không có mối oán hận nào! Còn nếu đã từng có mâu thuẫn ở đâu, với ai trong quá khứ thì cũng đều đã giải quyết rồi! Trong thực tế cuộc sống, những mâu thuẫn dễ xảy ra thường làm mình không ngờ, thiếu cảnh giác mà mình nổi sân, thì thực ra lúc đó tâm “sân” của đối phương cũng không thể dịu xuống được đâu, thậm chí còn tăng lên. Nếu “sân” của mình mà thắng cái “sân” của người ta thì là do họ bị chồng thêm một tâm “sợ” vào đó mà thôi. Do vậy đâu có hoá giải gì đâu? Tuy nhiên từ khi tôi có duyên được học giáo lý Phật giáo thì tôi thấy rằng “oán hận” là một loại “năng lượng” không thể hoá giải bằng cách ngăn chặn, đè nén. Nó phải được hoá giải bằng Tâm Từ (Metta), phải được tưới mát bằng lòng bao dung, cảm thông và rồi nó sẽ tự động lắng nguội xuống một cách tự nhiên. Vậy nên nếu ta phát huy được tâm từ của mình cho dồi dào, mạnh mẽ thì khi gặp hoàn cảnh nghịch ý sẽ không còn cư xử bằng tâm “sân” được nữa! Tình yêu thương là chất keo nuôi dưỡng cuộc sống hiện tại PV: Trong quá trình vẽ và từ đời sống cá nhân, anh đã trải qua từng bước ra sao để có thể biết cách để yêu thương từ việc cho và nhận? - Trong thực hành nghệ thuật, vẽ tranh hay làm các tác phẩm sắp đặt thì tôi coi chúng như là phương tiện để thấy ra bản thân tôi. Tôi thường xem lại các hình ảnh tác phẩm mình đã làm từ 20 năm trước đến nay để rồi thấy rõ hơn tiến trình sáng tác của mình, mạch tư duy đằng sau các tác phẩm ở mỗi thời kỳ ra sao, khi đó mình là người thế nào… Tôi đã “nhận” được những kinh nghiệm sống từ nơi đây, gia đình này, tổ tiên này, lịch sử này… chuyển hoá thành tác phẩm và “cho” chúng trở lại xúc chạm với công chúng, với thế giới. Do duyên tiếp xúc với những hạng người, với những xứ sở, những tư tưởng khác nhau… mà tôi cũng lại “nhận” được từ đó những trải nghiệm mới để rồi lại “cho” về đây những gì mình đã nhận. Tựu trung, tôi thấy mình còn nhiều trăn trở với thân phận người Việt Nam, luyến ái với gia đình mình, tương giao với bạn bè đồng nghiệp! Còn những ràng buộc chằng chịt mà một đời nghệ sỹ ngắn ngủi không thể chuyển tải hết được đâu! Bao dung cho người khác để cuộc sống nhẹ nhàng an lạc PV: Việc đến với Đạo Phật đã vun bồi tình yêu thương ra sao trong anh? Thầy của anh đã dậy anh về tình yêu thương cụ thể như thế nào? - Đạo Phật mở ra cho tôi những lối thoát mà trước đây tôi không hề biết! Thoát khỏi quan niệm sai lầm về tình yêu thương. Trước đây tôi đã nghĩ rằng yêu thương là phải nhiệt tình với nhau, phải sở hữu nhau, phải dính líu vào nhau… và tôi đã không biết cái mặt trái của nó là: khi không được toại nguyện thì nó hiện ra những sự ghen tuông, hờn giận, đố kỵ… Đó là 2 mặt của một đồng xu, nếu giữ đồng xu là giữ luôn mặt này lẫn mặt kia của nó! Nếu bạn muốn dính mắc với ai đó là bạn chấp nhận dính mắc cả cái “như ý mình” lẫn cái “bất như ý mình” cùng lúc. Thầy của tôi dạy rằng tình yêu thương đúng nghĩa giống như lòng bao dung, cảm thông của người mẹ với đứa con. Dù cho đứa con (đối tượng) có cư xử đúng ý mình hay trái ý mình thì lòng bao dung đó vẫn bao trùm toàn bộ, không thay đổi, không bị kẹt vào các sự thay đổi nhỏ nhặt của đứa con (đối tượng)! Mỗi người đều có sinh mệnh riêng và nghiệp riêng của họ, mỗi người đều tự học cái bài học của đời họ, mình không thể xen vào quá trình vận hành đó được mà chỉ sáng suốt, định tĩnh, trong lành để quan sát đối tượng đó một cách trọn vẹn thôi! Vậy là tình yêu thương đã thành tựu rồi đó! Mặc dù tôi còn rất nhiều và nhiều dính mắc, nhưng khi tôi thấy ra con đường đúng này, tôi sẽ điều chỉnh mình để không còn bị cuốn theo các đối tượng bên ngoài, tôi tập nhìn lại mình thường xuyên hơn trong mọi hoàn cảnh, mọi thời khắc trong ngày. Tôi mới chỉ là hành giả thôi mà! Thực tập cách sống độ lượng, bao dung và tha thứ PV: Theo anh cuộc sống sẽ thế nào nếu thiếu đi tình yêu thương mà con người dành cho nhau? - Chúng ta thường thấy nhiều tin tức về các vụ án, về sự tàn bạo… chúng ta cảm thấy rằng những con người trong các hoàn cảnh đó đang trải nghiệm cái gọi là “địa ngục trần gian”, phải rồi, vì họ bị che mờ hết nên không thể thấy được “tình yêu thương” đúng nghĩa ở đâu cả. Thực ra “tình yêu thương” đúng nghĩa là đã có sẵn trong mỗi người rồi, nhưng do vô minh mà tuỳ từng người sẽ bị mắc kẹt trong từng hoàn cảnh trầm luân cảm xúc của riêng họ. Khi đó họ tưởng rằng mình không có “tình yêu thương” mà thôi! Nhưng ở một khoảnh khắc nào đó trong đời, nếu họ trở về được trạng thái sáng suốt, định tĩnh, trong lành thì “tình yêu thương” đúng nghĩa tự động hiện ra. Vậy hãy kéo dài khoảng khắc đó ra và nhân rộng trong cả đời bạn! Tôi cũng tự chúc cho tôi làm được như vậy! Cảm ơn anh rất nhiều. Hãy bao dung nhưng đừng bao che |
