Trong Tứ Phủ Vạn Linh, người ta thấy có thêm một vị Thánh Mẫu nữa đứng đầu đó là Mẫu Cửu Trùng Thiên hay Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên. Vậy lai lịch vị thánh Mẫu này như thế nào, liệu rằng ngài có phải là Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên trong hệ thống Tam phủ hay không? hãy cùng theo dõi bài viết sau đây để tìm câu trả lời cho mình. Show Ngự cung trung lầu son chính vị Nội dung bài viết
Mẫu Cửu Trùng Thiên có rất nhiều tên gọi khác nhau ví dụ như : Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên, Thiên Thanh Công Chúa, Thanh Vân Công Chúa, Lục Cung Vương Mẫu, Mẫu Trùng Thiên, Thánh Mẫu Cửu Trùng. Nhưng cái tên gọi phổ biến nhất, quen thuộc nhất với những người theo tín ngưỡng Tam Tứ Phủ thì Mẫu Cửu Trùng hay được nhắc với cái tên Mẫu Thượng Thiên hay thánh Mẫu Cửu Trùng. Ngoài ra, Mẫu còn có danh hiệu là Bán Thiên Công Chúa (Mẫu Bán Thiên), hầu hết các đền phủ hay điện thờ tại gia đều có ban thờ Mẫu Bán Thiên ngoài trời. Sự tích về Mẫu Cửu Trùng Thiên cho đến nay không có một tài liệu nào ghi chép rõ ràng và chính xác, nhưng tại ngôi đền thờ Thánh Mẫu Cửu Trùng tại Ninh Sở, Thường Tín, người ta kể lại rằng: “Nơi đây trước kia sản xuất đồ mây tre đan. Có một người hàng ngày mang hàng qua sông để bán, nhưng bán rất chậm và hay ế hàng. Một sớm, ông mang hàng đi bán, khi đến gần bến sông, chợt thấy có một pho tượng dạt vào bến sông. Ông thấy lạ, lấy dây cột vào bờ và nói: “Tôi còn phải đi bán hàng đã, nếu ngài linh thiêng thì phù hộ cho tôi bán hết hàng, rồi tôi sẽ vớt ngài sau“. Không ngờ hôm đó khi tới chợ, vừa hạ hàng xuống, mọi người đã ồ ạt kéo đến tranh nhau mua hàng. Lấy làm lạ, ở chợ quay về, ông đã vớt tượng lên rồi vác về làng. Bức tượng nhẹ bỗng, ông cứ thế nhẹ nhàng vác về. Nhưng khi đi đến vùng đất xây đền Mẫu Cửu Trùng Thiên ngày nay, pho tượng bỗng trở nên nặng trĩu, không sao vác nổi nữa. Ông liền đặt ngôi tượng lại nơi này. Hàng ngày ông đến thắp hương khói tại nơi đặt tượng. Kì lạ thay, hàng hóa của ông bán rất chạy. Tiếng lành đồn xa, mọi người xa gần đều kéo đến đó cầu xin thì mọi việc đều linh ứng, suôn sẻ, hanh thông. Người dân cũng xây dựng nơi đây thành một ngôi đền và được lưu giữ, thờ cúng cho đến ngày nay.” Một truyền thuyết khác lại kể lại rằng, bà từng giúp người dân Việt cổ từ thời lập nước đánh đuổi giặc Xuy Vưu sang xâm lược nên được người đời biết ơn và tưởng nhớ. Mẫu Cửu Trùng Thiên có phải là Cửu Thiên Huyền Nữ ?Mặc dù có những ý kiến khác nhau tranh luận về Mẫu Cửu Trùng Thiên là ai ? họ cho rằng Mẫu Cửu Trùng Thiên là Cửu Thiên Huyền Nữ bên Trung Quốc được khắc họa là một hình tượng nữ thần linh thiêng với nhiều sự tích kỳ bí, tuy nhiên đây mới chỉ là ý kiến tham khảo. Tuy vậy, trong tâm linh người Việt, Thánh Mẫu Cửu Trùng ngự ở nơi 9 tầng mây, cai quản thiên cung gồm:
Mẫu Cửu Trùng Thiên có phải là Thánh Mẫu Liễu Hạnh ?Một điều có thể khẳng định rằng Mẫu Cửu Trùng Thiên không phải là Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Có chăng sự nhầm lẫn xảy ra do danh vị của hai Mẫu gây nhầm lẫn. Theo đó, trong Tam Phủ, Thánh Mẫu Liễu Hạnh có danh hiệu là Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, trong khi ở Tứ Phủ, Mẫu Cửu Trùng Thiên cũng có danh hiệu gần giống là Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên. Trong Tứ Phủ Vạn Linh, Mẫu Liễu Hạnh có danh hiệu là Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên. Tuy nhiên, Mẫu Cửu Trùng Thiên không giáng trần nên Thánh Mẫu Liễu Hạnh đã trở thành Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên. Khi đó chúng ta có Tam Tòa Thánh Mẫu bao gồm:
Chúng ta cũng cần phân biệt tránh nhầm lẫn các khái niệm Tứ Tòa Thánh Mẫu ( hay Tứ Vị Thánh Mẫu) và Tứ Phủ Thánh Mẫu. Tứ Tòa Thánh Mẫu là Mẫu Cửu Trùng Thiên và Tam Tòa Thánh Mẫu. Còn Tứ Phủ Thánh Mẫu là Tam Tòa Thánh Mẫu và Mẫu Địa. Có ý kiến tham khảo cho rằng vì việc cai quản Thiên Phủ vốn tách biệt với đời sống dương gian, Mẫu Cửu Trùng Thiên đã ủy quyền đại diện tại nhân thế cho Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên (tức Thánh Mẫu Liễu Hạnh). Bởi vậy mà ở nhiều đền điện, Thánh Mẫu Liễu Hạnh được thờ ở ngôi Mẫu Thượng Thiên, mặc áo đỏ. Ở những đền điện như vậy thường chỉ có Tam Tòa Thánh Mẫu chứ không có Tứ Phủ Thánh Mẫu, và Mẫu Cửu Trùng Thiên thì thường được thờ ở ngoài trời. Đền Mẫu Cửu Trùng Thiên ở đâu ?Đền chính thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên tại Bằng Sở sát tường với Chùa Ngọc Minh,ngay cạnh Đền Dầm (nơi thờ chính của Mẫu Thoải). Cùng với Đền Đại Lộ (thờ Tứ Vị Thánh Nương), cách đó hơn 200 mét, bốn ngôi đền trên đã tạo thành một cụm di tích tâm linh Ninh Sở. Đền Mẫu Cửu Trùng có từ lâu đời nhưng có từ thời nào thì chưa được xác định cụ thể.Khả năng lớn nhất có lẽ vào thời Trần Nhân Tông, cùng thời ra đời của Đền Dầm. Ngôi đền này, ngày trước là một ngôi đền thiêng vì thế cô ruột của vua Bảo Đại cũng đã từng đến đây cầu đảo.Hiện nay, nhà đền còn thờ một bức ảnh cô ruột của vua Bảo Đại tại một gian thờ nhỏ. Đền Mẫu Cửu Trùng trước đây đã là một ngôi đền cổ kính, khang trang. Năm 2004, ngôi đền bị hỏa hoạn. Hầu hết kiến trúc của ngôi đền bị hư hại. Ngôi đền hiện nay là ngôi đền được phục trang và tu bổ hoành tráng hơn so với đền cũ. Với kiến trúc bao gồm 5 cung: Tiền cung, Trung cung, Thượng cung, Hậu cung và Cung cấm, trong đó:
Nét đặc biệt ở nơi đây, cung cấm thờ ngôi Mẫu Thượng Thiên là Mẫu Cửu Trùng Thiên. Tất nhiên, hai bên Mẫu Cửu Trùng Thiên là Mẫu Đệ Nhị và Đệ Tam như Tam Tòa Thánh Mẫu ở các đền phủ khác.Có ý kiến cho rằng từ thời thượng cổ, khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh chưa ra đời, người ta đã thờ như vậy. Đến sau này, khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh xuất hiện và được tôn lên thành Mẫu Thượng Thiên thì Mẫu Liễu Hạnh đã được thế vào vị trí Mẫu Cửu Trùng trong Tam Tòa Thánh Mẫu. Có ý kiến khác cho rằng vào thời vua Lê người thiểu số ở vùng núi có tục thờ Sơn Trang, vùng đồng bằng có tục thờ Mẫu Thoải. Khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh xuất hiện trở thành Mẫu Thượng Thiên đã thống nhất tục thờ Mẫu Thoải, tục thờ Sơn Trang (xuất xứ của Mẫu Thượng Ngàn) lại thành Đạo Mẫu như ngày nay. Một số nơi thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên tại đền Cô Chín Sòng Sơn thì tại Cung Cấm là thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên. Tương truyền,Cô Chín là hầu cận của Mẫu Liễu hạnh, cô còn là hầu cận của Mẫu Cửu Trùng Thiên. Chính vì thế, Mẫu Cửu được thờ trong cung cấm của đền. Đền Cô Chín Sòng Sơn cũng được coi là nơi thờ chính của Mẫu Cửu. Tại Đền Rồng – Thanh Hóa cũng có môt cung thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên. Cung này nằm sau ngôi đền và sát với vách đá. Nhưng có lẽ đặc sắc nhất có lẽ phải kể đến là Đền Thượng Ba Vì trên núi Cổ Bồng mới đặt tượng Mẫu Cửu Trùng Thiên bằng đồng đúc, được an vị ngày 16/10/2010 có kích thước lớn bằng người thật, nặng khoảng 1 tấn, cao 2,3 mét. Tác phẩm có giá trị nghệ thuật được thể hiện công phu trên chất liệu đồng đỏ đúc liền khối được chạm tam khí và gắn đá quý của tác giả Trịnh Yên được liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam bảo trợ. Trong dãy núi Ba Vì có đỉnh Vua (cao 1296m), đỉnh Tản Sơn (đỉnh Bà hoặc đỉnh Mẫu, gọi là Ngọc Tản hay núi Phượng Hoàng Sơn cao 1081m) và đỉnh Ngọc Hoa (đỉnh Công Chúa, cao hơn 900m). Với đỉnh Mẫu, người xưa đã lập tích tôn thờ Mẫu sinh ra Sơn Tinh có tên là Lăng Sương, sau đó lập Đền Thượng để thờ Thánh Tản, có thể ở thời sau Hùng Vương. Ngôi đền này đã bị rừng già phủ kín, vị trí Đến Thượng bây giờ là chổ mới lập lại gần trăm năm nay. Người ta thấy tại đây Đạo Mẫu đặc biệt củng cố, một lần nữa người ta đã nâng cấp Mẫu Cửu Trùng lên vị trí độc lập và được ngự ngoài trời. Ý nghĩa này muốn nói rằng Mẫu là đấng thông thiên hoằng pháp như đã có, đã nhận thức của tín ngưỡng trần gian này Sắc diện của Mẫu Cửu Trùng có nét đoan nghị, tươi tắn, vị tha nhưng đầy vẻ trang nghiêm. Nét mặt này ứng với giác độ nhảy cảm của từng người hành hương chấp lễ khi đứng trước Mẫu.
Có nghĩa là nhân tướng và vẻ mặt của Mẫu là phần thể hiện quan trọng nhất cho một pho tượng, toát được tố chất thanh cao, giản dị và dễ thấy ở vẻ đẹp chung ứng trong nhân loại ở tần số rất xa xưa nhưng lại rất gần với đời sống hiện nay. Ở tượng Mẫu Cửu Trùng mới này đã được cho bỏ mũ bình thiên, vì các vua trần gian mới cần mũ ấy bởi lẽ họ là Thiên Tử, nên mới phải đội “lệnh ngang trời” ấy, còn các Thánh, Thần trong vai Thiên chủ không nên đội mũ ấy, vì “Thay mặt cho Trời” để hoằng pháp. Vì thế Mẫu Cửu Trùng đội chiếc mũ “đỉnh Phượng của Trời” do hỏa biến. Chiếc mũ của Mẫu mang dáng dấp Việt, như dáng mũ của Tứ Pháp và Phật Mẫu Man Nương bên chùa Dâu. (hỏa biến là những ngọi lửa hướng thiên cấu thành, theo nguyên tắc tứ linh thì chim Phượng do Lửa hóa ra, Rồng linh do Thủy tác thành, Lân ly do Mộc tạo nên và Rùa thiêng do Đất lập lại). Bản văn Mẫu Cửu Trùng ThiênBản 1Vận bốn mùa âm dương tuyết thảo Ngự cung trung lầu son chính vị Mặt hoa mày liễu tốt tươi Cửu trùng ngự chín tầng mây Dập dìu hầu hạ dư trăm Tay đeo trăm chuỗi hạt vàng Bầu trời
cảnh ất đứng trông Đồn rằng cung Bắc thanh tân Cô hầu sửa túi nâng khăn Cờ vàng chi phất như bay Đằng vân giá vũ một thôi Tiểu tôi thực lòng thảo hiền Tứ thời bát tiết vô ngu Bản 2Chốn cung tiên mây lòng ánh nguyệt Gió đông phong hây hây xạ nức Ngát hương lan đào hoa đua thắm Chiếu gia ban khắp trong tám cõi Rằng cõi trần u mê lắm lắm Chốn cửu trùng hữu thông tất cảm Có phen ngự dạo chơi
tiên cảnh Bộ nàng tiên đàn ca tay gảy Vườn thượng uyển trăm hoa đua nở Lầu gác khuê rèm châu lóng lánh Hô đệ tử sang giàu phú quý Văn khấn Mẫu Cửu Trùng ThiênNam mô A Di Đà Phật! Hương tử chúng con thành tâm kính lạy Đức Hiệu Thiên chí kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế. Hương tử con là . . . . . . . . . . . Cùng toàn thể gia đình đến nơi Điện (Phủ, Đền) . . . . . . . chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương ủng hộ, kiến cho gia chúng con tiêu trừ tai nạn, điềm lành thường tới, điềm dữ lánh xa, hết tai ương bệnh tật trong nhà, hưởng thịnh vượng an lành mãi mãi. Tài như nước đến, lộc như mây về, bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết
có phúc lành tiếp ứng. Nam mô A Di Đà Phật! Khánh tiệc Mẫu Cửu Trùng ThiênNgày tiệc của Mẫu Cửu Trùng Thiên là ngày 9 tháng 9 hàng năm >>> Truy cập kênh Phủ Dầy Nam Định Official và nhấn Subscriber để theo dõi các video về Phủ Dầy Nam Định |