08-06-2011 Mềm sụn thanh quản (MSTQ) là một bất thường bẩm sinh của sụn thanh quản, chiếm khoảng 60% các bất thường bẩm sinh của thanh quản. Bệnh gây nên tiếng thở rít trên lâm sàng, trẻ nam gấp 2 lần trẻ nữ. Show
Nguyên nhân thường gặp là do sự mềm của các cấu trúc thượng thanh môn làm xẹp thanh quản vào trong- trong thì hít vào, gây tắc nghẽn đường hô hấp trên. Đặc biệt có mối tương quan giữa MSTQ và trào ngược dạ dày thực quản (RGO). Hiện vẫn chưa rõ đâu là nguyên nhân đâu là hậu quả, có đến 80-100% trẻ MSTQ có kèm trào ngược dạ dày thực quản. TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG: Một bệnh nhi nam (1,5 tháng tuổi) tại Đồng Tháp nhập viện vì thở mệt. Mẹ bé cho biết khoảng 5 ngày trước nhập viện, bé có triệu chứng ho khò khè, thở mệt, thở rít. Gia đình có đưa điều trị tại cơ sở y tế địa phương nhưng bệnh diễn tiến tiếp tục, thở mệt hơn, nôn ói nhiều (7-8 lần/ngày), bú kém nên gia đình đưa bé lên BV Hoàn Mỹ Sài Gòn để điều trị. Bé là con 1/1 (PARA của mẹ: 1001, sanh thường, đủ tháng, CNLS 2,6kg). Lâm sàng lúc nhập viện : bé tỉnh, thóp phẳng, mạch 140l∕p, 37.5°C, nặng 3.5kg, nhịp thở: 60 l⁄p, SpO2 98% (không oxy), không tím môi đầu chi, thở rít thì hít vào khi thức. Có dấu rút lõm hõm ức nặng, thở rút lõm ức nặng 60 nhịp/phút (ảnh). Nghe phổi nhiều ran ẩm 2 bên Cận lâm sàng: Công thức máu BC 25 000 (N 79%, L13%). X quang tim phổi bình thường, SA Ngực - Bụng ghi nhận dấu trào ngược dạ dày thực quản rất rõ RGO (+) 3 lần/5 phút. Chẩn đoán: Viêm phổi / Mềm sụn thanh quản / Trào ngược dạ dày thực quản. Sau đó bé được điều trị với Cefotaxime1g tĩnh mạch, Omeprazol 20mg, Motilium 1mg/1ml. Diễn tiến sau 5 ngày điều trị: bệnh nhi cải thiện triệu chứng, thở 50l/p, tiếng rít nhỏ hơn, hết rút lõm ngực, co lõm hõm ức nhẹ nhàng hơn, giảm nôn ói, phổi hết ran và được cho xuất viện. - Điểm lại y văn về bệnh mền sụn thanh quản: MSTQ thường hiện diện sau 6 tuần tuổi, tăng dần trong 6 tháng đầu, triệu chứng rõ hơn khi khóc, kích thích, ăn uống hoặc nằm ngữa hay sau nhiễm trùng hô hấp trên. Các triệu chứng sẽ giảm khi trẻ 18-24 tháng. - Chẩn đoán MSTQ: Lâm sàng đặc trương bởi tiếng thở RÍT thanh quản mạn- thì hít vào. Trường hợp nặng có kèm theo rút lõm hõm trên ức và rút lõm ngực. Khoảng 10-20% bệnh nhân MSTQ có biến chứng nặng đe dọa tính mạng - Chẩn đoán trào ngược DD-TQ(RGO): sặc, nôn ói(> 2 lần/ngày), ho, chậm tiêu, gây chậm tăng cân hay sụt cân, cơn tím tái sau khi ho (can phan biet voi benh tim bam sinh) - Yếu tố nguy cơ của mềm sụn thanh quản: 1. Trẻ sanh non 2. Bệnh lý thần kinh cơ 3. Tổn thương đường hô hấp đi kèm: mềm sụn khí quản,hẹp vùng hạ thanh môn… - Cận lâm sàng:
ĐIỀU TRỊ: - Phơi nắng hằng ngày. - 85-90% bệnh tự giới hạn khi trẻ khoảng 2 tuổi, có khi đến 11 tuổi (không còn triệu chứng, nhưng tổn thương bệnh học vẫn còn, chỉ thở rít khi gắng sức). - Thường điều trị khi có trào ngược dạ dày thực quản (theo phác đồ) và các nhiễm trùng hô hấp đi kèm. - Phẫu thuật. DỰ PHÒNG: Cũng như các bất thường bất thường bẩm sinh khác, để phòng tránh MSTQ ở trẻ em, tất cả các sản phụ cần được chăm sóc tiền sản thật tốt, dinh dưỡng đầy đủ, chủng ngừa theo lịch… nhằm tránh sanh non, nhẹ cân. Đặc biệt thai phụ cần tránh xa khói thuốc lá … vì thuốc lá làm tăng nguy cơ các bất thường bẩm sinh ở trẻ em tăng gấp 2-3 lần. BS. HỒ THỊ KIM ANH Bệnh mềm sụn thanh quản bẩm sinh ở trẻ sơ sinh chiếm tới 0,01% trong các bệnh lý về tai mũi họng nói chung. Vậy nguyên nhân và biểu hiện của bệnh này như thế nào? Cùng chuyên gia FaGoMom tìm hiểu tổng quan về bệnh mềm sụn thanh quản trong bài viết dưới đây.
Bệnh mềm sụn thanh quản là gìMềm sụn thanh quản là một bất thường bẩm sinh về sụn thanh quản, mô tả khi mô nâng đỡ các cấu trúc giải phẫu phía trên thanh quản, bao gồm nắp thanh quản và sụn động mạch chủ, chưa phát triển kịp thời, làm cho các cấu trúc này rơi vào đường dẫn. Tiếng thở của trẻ phát ra tiếng thở khò khè. Sụn mềm thanh quản, một dị tật bẩm sinh thường gặp ở thanh môn và thanh quản, chiếm 60% các bất thường bẩm sinh của thanh quản. Bệnh gây khò khè trên lâm sàng, trẻ trai gấp 2 lần trẻ gái. Hiện tượng mềm sụn thanh quản chủ yếu diễn ra ở sụn thanh quản và sụn động mạch chủ, có thể ở cả hai bộ phận cấu trúc. Bệnh lý này rất hiếm gặp, chỉ chiếm 0,01% trong tổng số các bệnh lý về tai mũi họng nói chung.  Tìm hiểu bệnh mềm sụn thanh quản ở trẻ sơ sinh Nguyên nhân gây mềm sụn thanh quản ở trẻSự mềm sụn của thanh quản xảy ra khi vùng thượng thận thu hẹp lại khi hít vào. Hiện chưa rõ nguyên nhân cụ thể, có thể do nhiều cơ chế khác nhau: Do cấu trúc vật lý bất thườngDo nắp phễu ngắn và nắp hình omega, vùng thượng thận bị thu hẹp lại. Do có sự khác biệt giữa kích thước của phổi và kích thước của ống dẫn khí hô hấp trên nên có sự co rút hoặc căng phồng của các cơ vùng ngực, vùng cổ, rõ nhất là khi trẻ hít vào hít vào, hoạt động này. . Nhẹ nhưng đều đặn, liên tục, tạo ra tiếng rít. Các con đường dẫn truyền thần kinh chưa hoàn thiệnCác đường thần kinh chưa trưởng thành hoàn toàn nên sự phối hợp chưa hoàn chỉnh giữa thần kinh và cơ khiến trương lực đường thở của vùng này thấp hơn mức cần thiết nên dễ bị xẹp, chưa đi được. sự ổn định. Nguyên nhân gây ra mềm sụn thanh quản ở trẻ Triệu chứng mềm sụn thanh quảnMềm thanh quản chủ yếu xảy ra ở nắp thanh quản và phễu thanh quản. Triệu chứng chính của bệnh là thở khò khè hoặc thở khò khè kéo dài (phát ra tiếng động lớn và sắc nét khi thở). Trẻ sơ sinh có thể gặp phải triệu chứng này ngay sau khi sinh. Tiếng thở sẽ to hơn khi trẻ nằm ngửa hoặc khóc. Trẻ thở khò khè lâu ngày· Em bé bắt đầu thở khò khè theo từng nhịp thở ngay sau khi chào đời. Từng hơi thở khò khè và quá trình hít vào bị gián đoạn, đôi khi khiến cha mẹ lầm tưởng trẻ bị hút nước ối vào mũi không sạch sau khi sinh, gây viêm mũi và dẫn đến nghẹt mũi, nghẹt mũi. Tuy nhiên, xem khám tai mũi họng thì không thấy tổn thương, cũng không thấy chảy dịch. · Cha mẹ có thể nghe thấy những âm thanh thở khò khè the thé, trầm trọng hơn khi trẻ nằm ngửa, khi trẻ quấy khóc và trẻ bị viêm đường hô hấp. Nghiêm trọng hơn là tình trạng trẻ chậm tăng cân, khó bỏ bú, ngừng thở đột ngột trong vài giây, co thắt ngực và cổ khi hít vào, da xanh xao. Các triệu chứng cấp tính này thường kéo dài trong 8 tháng đầu đời, sau đó tự khỏi. · Tiếng khò khè chấm dứt mỗi khi trẻ hít vào. Tiếng rít ban đầu dễ nhầm với mũi bị nghẹt nhưng kéo dài và không có dịch nhầy trong mũi của trẻ. Âm sắc của tiếng thở khò khè của trẻ có thể cao như tiếng khò khè. · Khò khè tăng lên khi đặt trẻ nằm ngửa, khi trẻ cáu kỉnh và quấy khóc, hoặc khi có viêm đường hô hấp trên kèm theo. Nhiều trường hợp thở khò khè trong và sau khi bú (khi đặt trẻ nằm ngửa, trọng lực sẽ khiến nắp thanh quản nhô ra nhiều hơn vào đường thở và khiến trẻ thở khò khè nhiều hơn). · Trừ trường hợp có viêm thanh quản phối hợp, trẻ vẫn chơi và bú như bình thường. Biểu hiện từ trẻ thở khò khè Trào ngược dạ dày thực quảnCó đến 80-100% trẻ bị mềm sụn thanh quản kèm theo trào ngược dạ dày thực quản gây tắc nghẽn một phần thanh môn khi trẻ cố gắng hít vào sẽ làm tăng áp lực âm trong lồng ngực. Làm thức ăn trong dạ dày trong khoang bụng dễ bị trào ngược lên thực quản (phần của ống tiêu hóa nằm trong lồng ngực). Ngược lại, trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản nặng sẽ có những thay đổi cấu trúc bệnh lý tương tự như phần sụn mềm của thanh quản, cụ thể là sưng và phình mạch. Trẻ bị trào ngược dạ dày Các triệu chứng bổ sung có thể bao gồm:· Chậm tăng cân · Bú mạnh · Sữa · Bị sặc sữa · Ngừng thở · Kéo lồng ngực khi trẻ hít vào mạnh. · Tím tái · Ợ nóng Các triệu chứng xấu đi trong vài tháng đầu, thường là từ 4-8 tháng tuổi. Hầu hết trẻ bị mềm thanh quản sẽ hết các triệu chứng sau 12-18 tháng. Phân loại các cấp độ mềm sụn thanh quản ở trẻ sơ sinhĐối với bệnh mềm sụn thanh quản ở trẻ sơ sinh được chia thành 3 cấp độ: nặng, nhẹ và trung bình khác nhau. Cụ thể về từng cấp độ ở phần dưới đây: Cấp độ nhẹ:Thở khò khè khi hít vào không có biến chứng tắc nghẽn đường thở nghiêm trọng, không ảnh hưởng đến việc bú của trẻ sơ sinh và không có triệu chứng kèm theo. Những trẻ này thường quấy khóc với bảo mẫu nhưng không có vấn đề sức khỏe nào khác và thường tự khỏi sau 12-18 tháng tuổi. Nếu trẻ bị nhuyễn thanh quản nhẹ vẫn hết sức lưu ý theo dõi các dấu hiệu, triệu chứng diễn tiến xấu để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế. Mức độ trung bìnhTrẻ em được xếp vào nhóm này khi có các triệu chứng sau: · Thở khò khè khi hít vào · Không có sữa · Tắc nghẽn đường thở (do mềm thanh quản) · Việc cho con bú tuy khó nhưng không ảnh hưởng đến quá trình tăng cân đều đặn của trẻ. · Có tiền sử nhập viện nhiều lần vì tắc nghẽn đường thở · Trào ngược dạ dày-thực quản (nôn ra nước chua trong dạ dày) Những trẻ này cũng tự hết khi được 12-18 tháng tuổi nhưng có thể phải điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Ngay cả khi trẻ được xếp vào nhóm bệnh trung bình, việc theo dõi các dấu hiệu và triệu chứng xấu đi để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế vẫn là điều rất quan trọng. Phân loại mức độ: nhẹ, trung bình, nặng Mức độ nặng:Trẻ em có xếp hạng này thường có thể cần phẫu thuật để sửa chữa chúng. Các bác sĩ sẽ đề nghị phẫu thuật nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây: · Khó thở, tính mạng gặp nguy hiểm · Xuất hiện hiện tượng hơi thở tím tái · Lồng ngực bị kéo và vùng cổ cũng nặng hơn khi thở · Cần thở oxy · Bệnh tim phổi tiếp tục gây thiếu oxy kéo dài. · Không tăng cân được vì khó bú
Biến chứng của mềm sụn thanh quảnTrong những phần trên, bạn đã nắm bắt được tình trạng mềm sụn thanh quản ở trẻ sơ sinh như thế nào rồi. Với tình trạng mềm sụn thanh toàn mang lại những biến chứng nguy hiểm ở dưới đây: · Tắc nghẽn đường thở nặng, có thể nguy hiểm đến tính mạng. · Biến chứng của phẫu thuật thượng thận-thanh môn, mở khí quản. · Trẻ chậm tăng cân. · Viêm phổi do ngạt thở. Biến chứng của trẻ bị mềm sụn thanh quản Chăm sóc trẻ bị mềm sụn thanh quảnBệnh mềm sụn thanh quản hiện chưa có thuốc đặc trị, cha mẹ có thể cho trẻ uống bổ sung vitamin D và canxi. Vì vậy, căn bệnh này rất khó phòng tránh vì không rõ nguyên nhân. Khi chăm sóc trẻ, cha mẹ cần lưu ý: Hạn chế cho trẻ nằm ngửa khi ngủDưới tác dụng của trọng lực, lớp mô sụn thanh quản rơi vào đường thở của trẻ khiến trẻ thở khò khè nhiều hơn. Đối với trẻ sơ sinh, bạn nên cho trẻ nằm nghiêng, thỉnh thoảng trở mình để trẻ đỡ mỏi hơn, còn đối với trẻ lớn thì nằm tư thế mà trẻ cảm thấy dễ thở nhất. Cho con bú đúng cáchMột số bé bị sụn thanh quản sẽ rất khó bú. Vì vậy các mẹ cần tỉnh táo khi cho con bú để điều chỉnh lượng sữa vừa với sức bú của trẻ, tránh hiện tượng sặc sữa nguy hiểm. Vệ sinh mũi họng trước khi đi ngủTrước khi đi ngủ, bạn nhớ rửa sạch mũi cho trẻ bằng dung dịch nước muối sinh lý để thông mũi, giúp trẻ dễ thở hơn. Trẻ bị mềm sụn thanh quản hay thở bằng miệng khi ngủ, bạn nên thoa son dưỡng môi cho trẻ để tránh môi bị khô, nứt nẻ, trẻ sẽ rất khó bú. Khi trẻ bị mềm sụn thanh quản mẹ cần chăm sóc cẩn thận Tăng cường sức đề khángHạn chế tối đa các bệnh liên quan đến đường hô hấp vì trẻ bị mềm sụn thanh quản càng thở khò khè hơn khi mắc các bệnh này. Khi trẻ bước vào độ tuổi ăn dặm, cha mẹ nên bổ sung các thực phẩm chứa vitamin C để giúp tăng cường sức đề kháng, phòng chống các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp thông thường. Kiểm tra định kỳKiểm tra, theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ theo định kỳ. Nếu trẻ bị mềm sụn thanh quản dẫn đến sụt cân, ngưng thở, bỏ bú,… thì phải đưa trẻ đến trung tâm y tế để được hỗ trợ kịp thời. Cha mẹ nên định kỳ cho trẻ đến bệnh viện để đo độ bão hòa oxy tươi trong máu. Chế độ sốngKhông cần kiêng ăn hay hạn chế bất kỳ hoạt động nâng cao thể chất nào của trẻ. Cho trẻ đi tiêm phòng định kỳ để phòng các bệnh khác. Chứng mềm thanh quản thường gặp ở trẻ em và trẻ sơ sinh. Hầu hết trẻ bị mềm thanh quản sẽ hết các triệu chứng sau 12-18 tháng. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nặng, cha mẹ vẫn nên tìm hiểu rõ về bệnh lý để chăm sóc trẻ tốt nhất. Cách khắc phục mềm sụn thanh quảnTrong trường hợp bệnh nhẹ hoặc trung bình, bạn và em bé của bạn có thể tiếp tục các hoạt động bình thường. Tuy nhiên, bạn cần theo dõi cẩn thận các triệu chứng để đảm bảo rằng bé không gặp phải bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào khác. Bên cạnh đó, khi chăm sóc trẻ ốm, bạn cần lưu ý những vấn đề sau: · Nếu việc bú hoặc cho con bú gặp khó khăn, bạn nên chia nhỏ các bữa ăn và cho bé bú thường xuyên hơn. · Nhẹ nhàng nâng đầu trẻ khi ngủ. Điều này sẽ giúp bé thở dễ dàng hơn. · Vệ sinh mũi họng cho trẻ trước khi đi ngủ. Trẻ bị ốm thường thở bằng miệng, vì vậy cha mẹ nên thoa son dưỡng môi để tránh môi bị khô và nứt nẻ. · Xây dựng chế độ ăn dặm hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng cho trẻ. · Khám sức khỏe định kỳ cho bé. Cho trẻ đi tiêm phòng bình thường để phòng các bệnh khác. Không nên cho trẻ nằm ngửa để sẽ khó thở Phác đồ điều trị mềm sụn thanh quảnĐể điều trị mềm sụn thanh quản ở trẻ nhỏ, bác sĩ sẽ dựa vào từng mức độ nặng hay nhẹ để đưa ra từng phương pháp điều trị cụ thể: Đối với trường hợp ở mức độ nhẹ:Theo dõi: Trên lâm sàng có stridor thanh quản, qua nội soi ghi nhận các đặc điểm của sụn mềm thanh quản. Không có suy hô hấp và không có bằng chứng về trẻ chậm lớn (ghi nhận sự tăng trưởng đều đặn trên biểu đồ tăng trưởng). Những trường hợp này có thể theo dõi và không cần can thiệp phẫu thuật. Bạn có thể hoàn toàn yên tâm về khả năng bệnh tự lui. Tái khám định kỳ và theo dõi tăng trưởng cho đến khi bệnh thuyên giảm. Hỗ trợ: Điều trị trào ngược dạ dày - thực quản (khi cần thiết). Nếu nghi ngờ, hãy đánh giá và điều trị trào ngược. Chứng mềm và trào ngược thanh quản là hai tình trạng thường liên quan đến nhau, và một có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kia. Kiểm soát trào ngược có thể giúp cải thiện tình trạng tắc nghẽn đường thở (bằng cách giảm phù nề và viêm niêm mạc thanh quản). Người bệnh nên ăn ở tư thế thẳng đứng (đứng). Giải pháp: · Ăn thức ăn đặc (thức ăn đặc). · Thuốc: Ranitidine: 4 - 10 mg / kg / ngày (uống) chia làm 2 - 3 lần, tối đa 300 mg / ngày. Omeprazol: 0,5 - 1 mg / kg (uống) x 1 lần / ngày, tối đa 20 mg / ngày. Phác đồ điều trị mềm sụn thanh quản ở trẻ Đối với mức độ trung bình:Phác đồ 1: Theo dõi: Trên lâm sàng bệnh nhân có hiện tượng rung thanh quản, co cơ hô hấp phụ, bú khó (bỏ bú), sụt cân hoặc tăng cân không phù hợp. Có thể được điều trị bảo tồn (theo dõi). Các triệu chứng trào ngược và chứng khó nuốt cần được đánh giá để có phương pháp điều trị thích hợp. Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện bệnh ngày càng nặng hơn (tắc nghẽn đường thở nhiều hơn hoặc khó bú). Theo dõi cân nặng của bạn để xem nó có phù hợp với biểu đồ tăng trưởng cho độ tuổi của bạn hay không. Hỗ trợ: điều trị trào ngược (khi cần) (Như đã mô tả ở trên, phần “Nhẹ”). Phác đồ 2: Phẫu thuật: Chỉ định: khi bệnh nhân bị tắc nghẽn đường thở nặng và gây suy hô hấp, hoặc khi bệnh nhân không thể bú (ăn) đủ để phát triển bình thường. Phẫu thuật thường được áp dụng là phương pháp tái tạo sụn thanh quản để tạo hình lại nắp thanh quản và giải phóng tắc nghẽn. Mở khí quản khi cần thiết. Tuy nhiên, cần tính đến các nguy cơ biến chứng và di chứng của phẫu thuật mở khí quản (tỷ lệ tử vong liên quan đến mở khí quản là 2%). Hỗ trợ: điều trị trào ngược (khi cần) (Như đã mô tả ở trên, phần “Nhẹ”). Phác đồ 3: Thông khí áp lực dương hai lần (BiPAP3): Chỉ định: bệnh nhân ngưng thở khi ngủ, hoặc đã phẫu thuật nhưng tình trạng không cải thiện hoặc bệnh nhân có chống chỉ định phẫu thuật. BiPAP cũng có thể được sử dụng như một phương tiện trì hoãn: ví dụ: BiPAP có thể giúp kéo dài thời gian giữa các hoạt động. Hỗ trợ: trị liệu trào ngược (khi cần) (Như đã nêu ở trên, phần “Mức độ nhẹ”) Đối với mức độ nặng:Phác đồ 1: Phẫu thuật: Bệnh nặng gặp trong 10% -15% trường hợp. Định hình nẹp phễu-thắt lưng để giải phóng tắc nghẽn tuyến thượng thận là phương pháp thường được áp dụng. Mở khí quản: (đã thảo luận ở trên) Hỗ trợ: trị liệu trào ngược (khi cần thiết) (Như đã mô tả ở trên, phần “Nhẹ”). Phác đồ 2: BiPAP: (đã trình bày ở trên). Hỗ trợ: điều trị trào ngược (khi cần) (Như đã mô tả ở trên, phần “Nhẹ”). Qua những thông tin chia sẻ trên đây đã giúp bạn hiểu sâu hơn về tình trạng bệnh mềm sụn thanh quản bẩm sinh ở trẻ sơ sinh. Mong rằng với những thông tin chia sẻ này sẽ giúp bạn có thêm nhiều kinh nghiệm mới. Nếu bạn còn những vướng mắc gì trong quá trình chăm sóc bé, để lại thông tin sẽ được chuyên gia của FaGoMom giải đáp chi tiết. Thông tin liên hệ:
|
