Mong chờ báo giấy ra hàng ngày
Trong quá trình bùng nổ các phương tiện truyền thông, kênh thông tin báo giấy vẫn giữ vai trò quan trọng, là món ăn hàng ngày của người dân khi họ vẫn duy trì thói quen cầm tờ báo giấy lên đọc. Hệ thống phát hành báo giấy vẫn được đưa về cơ sở, thậm chí là thôn bản theo đường bưu điện, chuyển phát nhanh hay người đưa thư truyền thống.
Luôn có thói quen đọc báo vào buổi sáng, ông Nguyễn Văn Giang (Hà Đông – Hà Nội) sau khi về nghỉ hưu năm 1997, nhiều thời gian rảnh ông bắt đầu đặt báo giấy và tìm kiếm thông tin trên báo giấy. Ông cho biết “người dân như chúng tôi đón nhận hàng ngày, hàng giờ. Từ khi chưa có smartphone, mạng 3g, internet cho đến bây giờ tôi vẫn giữ thói quen với báo giấy, để biết thông tin về đời sống xã hội, dòng sự kiến, đặc biệt những chính sách của Đảng và nhà nước”.
Không chỉ ông Nguyễn Văn Giang, nhiều người là cán bộ về hưu, Đảng viên, người lao động vẫn có thói quen sử dụng báo giấy như một món ăn tinh thần quan trọng. Ông Bụi Trọng Tố, quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chinh được con gái cho smartphone để tiện liện lạc và có thể đọc báo, nhưng theo ông: “Tôi vẫn giữ thói quen đọc báo giấy vì nó không cần cầu kỳ như anh smartphone, cầm trên tay không bị nóng, mỏi tay. Báo giấy thân thiện, mở ra đóng vào dễ dàng, không sợ mất, không sợ hại mắt...ngửi mùi mực quen thuộc nó mang lại cho mình cảm giác thư thái, nhẹ nhành khi đọc”.
Thực tế cho thấy trong xu thế mọi người, mọi nhà sử dụng công nghệ để tiếp cận thông tin nhanh nhất, thì vẫn còn một bộ phận không nhỏ người dân trung thành với báo giấy. Việc duy trì thói quen sử dụng báo giấy để nắm bắt thông tin giúp họ không bị lệ thuộc vào công nghệ, không bị mặt trái của công nghệ làm ảnh hưởng đến sức khỏe.
Đã có những trường hợp, người dùng lạm dụng công nghệ để theo dõi tin tức và bị “rơi” vòng xoáy vô định của thông tin trên mạng. Đến lúc họ cảm thấy tất cả thông tin trên mạng đều vô bổ, nhiều quảng cáo sáo rỗng và cuối cùng mất quá nhiều thời gian, thậm chí có hại cho mắt, cho trí não nên họ đã quay trở lại báo giấy và coi báo giấy như một phần không thể thiếu.
Báo giấy vẫn giữ vai trò không thể thiếu
Trong thời đại mạng xã hội phát triển nhanh như vũ báo, một bài viết được sản xuất trên nền tảng mạng xã hội chỉ một giờ sau là có thể hàng nghìn người đọc, chia sẻ, nhất là những vẫn đề được dư luận quan tâm.
Nhiều báo giấy cũng dựa vào mạng xã hội để khai thác tham khảo những thông tin mà xã hội đang quan tâm. Tuy nhiên không thể khai thác ở trên mạng để đưa vào tin bài, phóng viên báo giấy cần khai thác ở hiện trường, đến tận nơi xảy ra sự kiện đó để lấy thông tin số liệu xác thực nhất.
Báo giấy vẫn phát triển cùng với báo điện tử để hỗ trợ nhau, thực tế các cơ quan đều tồn tại hai hình thức là báo điện tử và báo giấy. Tuy nhiên nội dung hai tờ báo cũng cần có sự khác nhau để thu hút độc giả. Báo giấy phải súc tích, gọn gàng, nhưng nó cũng phải thể hiện được tính kịp thời ngang với báo điện tử. Nếu thông tin không có gì mới thì người ta sẽ xem thông tin ở trên mạng.
Nhà báo Nguyễn Văn Phú, Phó Chủ tịch Hội nhà báo Đắk Lắk, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam cho biết: Báo giấy vẫn phải tồn tại, chỉ có điều làm sao thay đổi về hình thức trình bày, cách thức thể hiện nội dung, hình ảnh cũng phải bắt mắt hơn, thông tin cũng phải nhanh nhậy kịp thời.
"Báo giấy hôm nay ghi nhận thì sớm nhất hôm sau mới ra báo nên thông tin sẽ bị chậm. Muốn cho người ta đọc thì bắt buộc thông tin phải nhanh ngọn súc tích, chính xác hơn. Ngoài ra, báo giấy thì diện tích có hạn nên đòi hỏi việc thể hiện càng phải gọn gàng, bắt mắt hơn” - nhà báo Nguyễn Văn Phú chia sẻ.
Thực tế cho thấy, ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc, chưa có internet, nhiều nơi cũng có mạng 3g, 4g, việc sắm smartphone còn chưa phổ biến cho nên báo giấy đưa đến đồng bào ở xa cũng rất cần thiết. Báo giấy vẫn phải tồn tại, vẫn là kênh quan trọng đưa chủ trương, đường lối chính sách pháp luật đến với người dân, đồng thời góp phần định hướng dư luận xã hội.
Báo giấy đã, đang và sẽ là món ăn tinh thần không thể thiếu trong những giờ phút thư giãn của mọi người, mọi gia đình. Báo giấy cùng những sự kiện lớn của đất nước trong thời gian gần đây đã góp phần không nhỏ trong việc đáp ứng nhu cầu về thông tin giải trí của nhiều đối tượng khán giả. Sức hấp dẫn của báo giấy không chỉ ở mức độ lan tỏa lớn rộng khắp mà còn chất lượng nội dung được nâng lên ở mỗi số báo phát hành.
Làm mới để hòa vào dòng chảy báo chí hiện đại
Bên cạnh việc có được một bộ phận lớn những độc giả trung thành, nhiều cơ quan báo chí cũng tự tìm cách đưa báo giấy đến gần với khán giả hơn, kéo thêm một lượng độc giả về. Người xem có thể vào báo điện tử để đọc báo giấy ở mọi lúc mọi nơi mà không cần tìm mua báo.
Nhiều tờ báo lớn như báo: Quân đội Nhân dân, Hànộimới, báo Thế giới và Việt Nam…xuất bản báo giấy lên báo điện tử, nghĩa là scan từng trang báo giấy đăng lên điện tử. Việc này ưu điểm là nhanh chóng, hình ảnh trên báo giấy đăng điện tử bắt mắt, sắc nét, ảnh và nội dung. Tuy nhiên như vậy cũng không thực sự hiệu quả vì người đọc vẫn phải có máy tính, smartphone kết nối mạng internet.
Báo giấy vẫn phải giữ vai trò quan trọng trong xã hội, vẫn là xương sống để giữ mạch thông tin chính thống. Trong những sự kiến lớn của đất nước, hay đơn giản là những vụ án lớn mà các cơ quan nhà nước đang xét xử.
PGS,TS. Nguyễn Đức Dũng - Truyền hình Nhân Dân, Báo Nhân Dân cho biết: khi phát thanh mới xuất hiện, có một nhà nghiên cứu báo chí nước ngoài đã tiên đoán: “Nếu như công chúng đã có thể nghe mọi tin tức qua radio thì không có lý do gì để họ đọc báo in nữa”. Nhưng điều đó đã không xảy ra và trong thực tế, cho đến nay báo giấy vẫn tồn tại song song cùng với phát thanh, truyền hình và các hình thức thông tin trên internet. Báo giấy có thế mạnh là độ chính xác cao của văn bản.
Thực tế nhiều độc giả hiện nay vẫn coi báo giấy là loại hình báo chí gần gũi, có độ tin cậy cao, coi những thông tin trên báo giấy là nguồn thông tin chính thống. Đặc biệt, ở những nơi không có thiết bị kết nối mạng internet, không sóng phát thanh, truyền hình thì báo giấy đương nhiên vẫn là nguồn thông tin số một.
PGS,TS. Đức Dũng cũng cho rằng: Sự phát triển của thông tin điện tử trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang đặt ra những thách thức to lớn không chỉ với báo giấy mà còn cả với phát thanh, truyền hình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tất cả các loại hình truyền thông này vẫn đang phát triển trong thế giới hiện đại. Báo giấy, phát thanh và truyền hình đã và đang thích ứng với cuộc cách mạng công nghệ để tiếp tục phát triển. Tất nhiên, mỗi loại hình kể trên sẽ có cách thích ứng và mức độ phát triển riêng, phù hợp với đòi hỏi của thực tế cuộc sống…
Tất cả những điều đó cho thấy những lý do để loại hình báo, chí giấy tiếp tục tồn tại và phát triển trong bối cảnh của đời sống thông tin, truyền thông hiện đại.
Báo mạng và báo giấy: Cuộc đua vì bạn đọc
(NLĐO)- Nhân ngày Báo Chí Cách mạng Việt Nam, tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn có bài viết so sánh giữa báo mạng và báo giấy; người làm báo mạng cần có gì...
-
Nhiều báo mạng đưa tin về Tiền Giang sai sự thật
-
VTV “cạnh tranh” với báo mạng bằng Chuyển động 24h
-
Báo mạng tiếp tục bị tấn công
-
Chê bai thô tục, báo mạng xin lỗi sao “nhí”
Ngày 29-9-2017,The Wall Street Journal đã gây chấn động khi thông báo dừng phát hành báo in tại 2 khu vực lớn là châu Á và châu Âu. Từ đó đến nay, việc những tờ báo giấy dừng phát hành không hẳn hiếm trong suốt năm 2017 và 6 tháng đầu năm năm 2018.
Thời báo mạng lên ngôi?
Ngay ở Việt Nam, một số tòa soạn sáp nhập hay gắn vào một tổ chức mới với tên gọi mới, chức năng mới. Một số khác thì chuyển đổi sang trọng điểm báo hình, báo mạng...Thế mới thấy cuộc cạnh tranh giữa báo mạng và báo giấy vừa rất nhẹ nhàng vừa sâu sắc.
Người ta đã ghi nhận rằng những tờ báo giấy chính thức đầu tiên trên thế giới đã có mặt vào giữa thế kỷ XVI, sau khi người ta phát minh ra máy in. Xét trên bình diện hành vi sử dụng, mỗi sáng có thể thấy sạp báo còn mùi mực in mới mới thân quen làm sao, từng tờ báo xếp sắp theo mặt và chuyển nhanh đến sạp cho kịp giờ xem... Và nhiều người cũng không thể quên cái kỉ niệm khi hơn 20 năm trước viết bài cộng tác và gửi bằng thư bưu điện, để rồi sáng hôm sau hồi hộp giở báo ra xem coi có tên mình không... Hay hình ảnh của cậu bé rao báo đi vào tâm trí của bao nhiêu thế hệ với đầy cảm xúc...
Sự phát triển của báo mạng nói riêng, internet nói chung mang đến những hình thức mới của báo chí. Tháng 10-1993, Khoa báo chí Đại học Florida (Mỹ) tung ra cái mà họ tự tin là tờ báo internet đầu tiên. Năm 1994, phiên bản online của tạp chí Hotwired chạy những banner quảng cáo đầu tiên và hàng loạt báo khác ở Mỹ ồ ạt mở website. "Cơn sốt vàng" của thời thông tin trực tuyến bắt đầu. Internet đã cho ra đời những trang tin hay trang báo điện tử từ giản đơn đến phức tạp.
Vốn là hệ thống thông tin toàn cầu, kết nối công dân giữa nước này với nước kia một cách nhanh chóng, chặt chẽ, tạo thành một mạng xã hội toàn cầu đã giúp cho con người có thể giao lưu, học hỏi những nét đẹp của những nền văn hóa tiên tiến khác trên thế giới. Báo mạng đã tận dụng những chức năng trội của mình để khai thác và làm tối ưu hóa chức năng của báo chí. Chỉ sau một thời gian ngắn, báo điện tử đã vươn lên chiếm ngôi của những loại báo lúc bấy giờ như báo in, báo hình hay báo nói. Theo các số liệu thống kê, số lượng độc giả của báo mạng tăng 30%, số lượng người đọc các tờ báo online hàng tháng là 55,5 triệu lượt.
Hành vi sử dụng của người xem trở nên có vấn đề khi có nhiều tin đa dạng, "thượng vàng hạ cám". Không hẳn thông tin nào cũng cần xem nên môi trường mạng thiếu tính an toàn, định hướng giáo dục cũng dần thiếu cân bằng khi mọi thứ bị đẩy theo chiều kích của không gian mở... Rõ ràng, người đọc trẻ thiếu định hướng, thiếu những kỹ năng "lẩy" thông tin nên không đảm bảo được các yêu cầu về mặt giáo dục. Thụ hưởng có nhận thức, sử dụng có giáo dục, tinh thần có nuôi dưỡng tâm hồn là ở đây. Bài toán này trở thành vấn đề cần xem xét từ góc độ liên ngành...
Trách nhiệm vì người đọc
Thực tế cho thấy, rõ ràng đang có sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa báo giấy và báo mạng, mà nhiều người vẫn gọi là "cuộc chiến" nhưng có lẽ nên gọi là "cuộc đua" thì đúng hơn.
Có thể xem xét kết quả nghiên cứu của những đề tài về hành vi đọc báo của nhiều tác giả trong 10 năm gần đây để thấy rằng hành vi đọc báo giấy của người dân Việt Nam vẫn là vấn đề cần quan tâm. Thực tế cho thấy từng vùng miền, văn hóa của từng dân tộc trong lãnh thổ ta có những sự khác biệt, vì thế phải dõi theo, tìm hiểu và đánh giá để đáp ứng. Ở một số nước trên thế giới, báo mạng phát triển với tốc độ chóng mặt ở các thành phố lớn. Trong khi đó, ở khu vực xa xôi hơn, khi người dân khó có thể tiếp cận internet thì báo giấy lại có tần suất xuất hiện lớn hơn.
Báo mạng đã bắt đầu làm tốt chức năng của mình về mặt thông tin. Thế nhưng rõ ràng để khắc phục và đảm bảo tính hấp dẫn mà vẫn an toàn và chính xác, vẫn đầy đủ và trọn vẹn chức năng giáo dục, cần xem xét cách quản lý hệ thống và các chế tài cần thiết. Quản lý thế giới mạng để thông tin chính xác nhưng phải văn minh, quản lý đối tượng đọc bằng cách phân loại lứa tuổi sau một thời gian khảo sát hành vi đọc, nhận dạng đối tượng và định hướng hành vi là điều cần thiết.
Hơn thế nữa, các cây viết báo mạng trẻ, sắc sảo và nhanh nhạy, sáng tạo nhưng cũng nên chú trọng đến các yêu cầu giáo dục và ý nghĩa tin bài với người đọc vì đằng sau một dòng viết là tương lai của một đời người... Nói như thế, để nhận thấy song hành, báo giấy cũng cần tiếp tục đổi mới trong khả năng cho phép để tính giáo dục được khai thác một cách mềm hóa và sáng tạo. Cũng đừng quên rằng cách mạng thay đổi chứ chưa hẳn là xóa sổ, tẩy chay hình thức báo giấy...
Ở tầm nhìn mới, cần nhìn nhận về đội ngũ chuyên gia, nhà quản lý và đào tạo đội ngũ làm báo. Không thể thiếu những nhà quản lý giỏi nhất về báo mạng với quá trình đào tạo và tự đào tạo chuyên nghiệp trong đó những hiểu biết về báo chí và công nghệ thông tin là rất cần thiết. Nếu cần, một cố vấn cụ thể cho công tác quản lý hay quản trị báo mạng là hữu ích. Các chuyên gia về báo mạng cũng cần có lộ trình đào tạo và phát triển để định hướng và gánh vác trọng trách mới của báo chí. Đặc biệt, đội ngũ giảng viên báo mạng phải chính thức có những nhà báo có ưu thế báo mạng hay phải là các giảng viên có những minh chứng cụ thể được kiểm định theo chất lượng giáo dục. Có như thế mới bảo đảm việc đào tạo theo định hướng phát triển năng lực và đảm bảo đạo đức nghề nghiệp...
Suy cho cùng báo mạng hay báo viết cũng đều hướng đến mục tiêu truyền thông, giáo dục và mục đích khác trong chức năng của mình. Quan trọng nhất là cần chung sức thay vì triệt tiêu lẫn nhau. Báo mạng một mặt thừa nhận lịch sử của đàn anh đàn chị, một mặt cần phát huy và giữ gìn, cải tiến, thay thế những gì có thể; báo viết cũng cần thay đổi và thừa nhận để hiểu được thế hệ mới có những đột phá tài tình, sáng tạo nhưng cần đảm bảo giáo dục, nhân văn. Cái nắm tay xiết chặt là trách nhiệm vì người đọc cần tin bài chính xác, cần được thụ hưởng giá trị tinh thần, nhân văn để biết cách làm người thay vì chỉ cười khẩy hay bĩu môi một cách đáng tiếc, vô tư...
Huỳnh Văn Sơn (P Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP HCM