Theo em nên sử dụng phân chuồng như thế nào cho dụng

Thứ Sáu, 20/10/2017 | 16:41

Hiện nay, nhiều nông dân vẫn còn lạm dụng quá mức các loại phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp. Từ đó làm cho đất canh tác ngày càng bạc màu, mất cân đối dinh dưỡng, năng suất cây trồng giảm và tăng chi phí sản xuất, đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nông thôn.

Ông Nguyễn Văn Bé dùng phân bò ủ mục bón ruộng. Ảnh: C.L

Việc sử dụng phân xanh thay thế cho các loại phân bón hóa học nhằm hạn chế những tác động xấu đến môi trường cũng như hướng đến một nền nông nghiệp xanh là giải pháp đang được nhiều nông dân trong tỉnh lựa chọn. Hơn 1 năm nay, gia đình ông Nguyễn Văn Bé (khóm 8, phường Láng Tròn, TX. Giá Rai) không còn tốn nhiều chi phí cho việc mua phân bón để chăm sóc gần 1ha lúa của gia đình như những vụ lúa trước. Thay vào đó, ông chuyển sang sử dụng hoàn toàn bằng phân bò đã ủ mục để bón ruộng. Hiện, gia đình ông đang nuôi 12 con bò và trung bình mỗi ngày lượng phân mà chúng thải ra gần 10kg.

Theo ông Bé, địa điểm ủ phân nên thuận tiện cho việc ủ và vận chuyển sử dụng. Nền chỗ ủ bằng phẳng hoặc hơi dốc. Nếu nền bằng phẳng nên tạo rãnh xung quanh và hố gom nhỏ để tránh nước ủ phân chảy ra ngoài khi tưới quá ẩm. Có thể ủ trong nhà kho, chuồng nuôi không còn sử dụng để tận dụng mái che. Nếu ủ trong kho phải có lối thoát nước. Khác với những loại phân bón hóa học khác, phân bò hoai mục được bón lót trước khi sạ giống để làm “nền” dinh dưỡng cho cây lúa nảy mầm phát triển. Bên cạnh đó, ông Bé cũng bón định kỳ hàng tháng để cây lúa tăng trưởng nhanh và hạn chế sâu bệnh.

Ông Bé chia sẻ: “Từ khi áp dụng biện pháp ủ phân bò bón cho ruộng lúa tôi thấy ruộng nhà mình tốt hơn so với những vụ trước đây. Vụ lúa năm nay gia đình tôi giảm hơn 20kg phân bón các loại/công. Không chỉ giảm về chi phí, việc hạn chế tiếp xúc với các loại phân, thuốc hóa học cũng làm cho tôi thấy sức khỏe mình đảm bảo hơn”.

Tổng đàn bò ở khóm 8 (phường Láng Tròn) hơn 100 con. Trước đây bà con nuôi bò không thấy hết tác dụng của phân bò nên không thu gom phân khi chăn thả, gây ô nhiễm môi trường. Từ khi thấy cách làm của ông Bé đạt hiệu quả, nhiều người trong khóm áp dụng làm theo. Qua đó, hạn chế được tình trạng chăn thả bò tràn lan.

Anh Nguyễn Văn Xuyên (khóm 8) có 2 công đất trồng hoa màu. Trước đây anh chỉ sử dụng các loại phân bón hóa học. Song, từ khi được ông Bé hướng dẫn cách ủ phân bò để làm phân xanh bón rẫy thì năng suất cũng như hiệu quả kinh tế tăng lên rất nhiều.

Hầu hết các gia đình ở nông thôn đều có hoạt động trồng trọt, chăn nuôi và có lượng phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp khá lớn, Tuy nhiên, họ chưa khai thác hoặc sử dụng hiệu quả để làm phân bón cho cây trồng, thậm chí còn gây ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, tất cả những loại phế phẩm trên đều có thể tận dụng làm phân hữu cơ vi sinh để bón vào đất làm tăng độ phì nhiêu, giảm chi phí sản xuất và giảm ô nhiễm môi trường sống ở các vùng nông thôn.

Thiết nghĩ, ngành Nông nghiệp cần hỗ trợ kỹ thuật trong việc tận dụng các nguồn phụ phẩm, phế phẩm làm phân bón tự nhiên để nông dân áp dụng và triển khai nhân rộng nhằm giảm chi phí sản xuất, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cho nông dân.

Chí Linh

Ủ phân là biện pháp cần thiết trước khi đem phân chuồng ra bón ruộng. Ảnh : hoinongdan.org.vn

Trung bình mỗi đầu gia súc nuôi nhốt trong chuồng, sau mỗi năm có thể cung cấp một lượng phân chuồng (kể cả độn) như sau: Lợn: 1.8 – 2.0 tấn/con/năm. Dê: 0.8 – 0.9 tấn/con/năm. Trâu bò: 8.0 – 9.0 tấn/con/năm. Ngựa: 6.0 – 7.0 tấn/con/năm. Độn chuồng vừa có tác dụng giữ ấm, tạo điều kiện khô ráo cho gia súc, vừa tăng thêm khối lượng phân. Vì vậy chất độn chuồng cần có tác dụng hút nước phân, nước giải, giữ đạm và tăng cả khối lượng lẫn chất lượng phân chuồng. Cần chọn chất độn chuồng tốt và tiến hành độn chuồng cẩn thận. Bà con nông dân thường dùng rơm rạ, thân lá cây họ đậu, cây phân xanh, lá cây, cỏ khô để làm chất độn chuồng. Ủ phân là biện pháp cần thiết trước khi đem phân chuồng ra bón ruộng. Bởi vì trong phân chuồng tươi còn có nhiều hạt cỏ dại, nhiều kén nhộng côn trùng, nhiều bảo tử, ngủ nghỉ của nấm, xạ khuẩn, vi khuẩn và tuyến trùng gây bệnh. Ủ phân vừa có tác dụng sử dụng nhiệt độ tương đối cao trong quá trình phân huỷ chất hữu cơ để tiêu diệt hạt cỏ dại và mầm mống côn trùng, bệnh cây vừa thúc đẩy quá trình phân huỷ chất hữu cơ, đẩy nhanh quá trình khoáng hoá để khi bón vào đất phân hữu cơ có thể nhanh chóng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Mặt khác, trong phân tươi tỷ lệ công nghệ cao, là điều kiện thuận lợi cho các loài vi sinh vật phân huỷ các chất hữu cơ ở các giai đoạn đầu hoạt động mạnh. Chúng sẽ sử dụng nhiều chất dinh dưỡng nên có khả năng tranh chấp chất dinh dưỡng với cây. Ủ phân làm cho trọng lượng phân chuồng có thể giảm xuống, nhưng chất lượng phân chuồng tăng lên. Sản phẩm cuối cùng của quá trình ủ phân là loại phân hữu cơ được gọi là phân ủ, trong đó có mùn, một phần chất hữu cơ chưa phân huỷ, muối khoáng, các sản phẩm trung gian của quá trình phân huỷ, một số enzym, chất kích thích và nhiều loài vi sinh vật hoại sinh. Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ở nước ta với ẩm độ cao, nắng nhiều, nhiệt độ tương đối cao, quá trình phân huỷ các chất hữu cơ diễn ra tương đối nhanh… Sử dụng phân chuồng bán phân giải là tốt nhất, bởi vì ủ lâu phân ủ sẽ mất nhiều đạm. Chất lượng và khối lượng phân ủ thay đổi nhiều tuỳ thuộc vào thời gian và phương pháp ủ phân. Thời gian và phương pháp ủ phân ảnh hưởng đến thành phần và hoạt động của tập đoàn vi sinh vật phân huỷ và chuyển hoá chất hữu cơ thành mùn, qua đó mà ảnh hưởng đến chất lượng và khối lượng phân ủ. Để đảm bảo cho các quá trình hoạt động của vi sinh vật được tiến hành thuận lợi, nơi ủ phân phải có nền không thấm nước, cao ráo, tránh ứ đọng nước mưa. Đống phân ủ phải có mái che mưa và để tránh mất đạm. Cạnh nơi ủ phân cần có hố để chứa nước từ đồng phân chảy ra. Dùng nước phân ở hố này tưới lại đống phân để giữ độ ẩm cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho tập đoàn vi sinh vật hoạt động mạnh. Có 3 phương pháp ủ phân:Ủ nóng được thực hiện khi lấy phân ra khỏi chuồng để ủ, phân được xếp thành từng lớp ở nơi có nền không thấm nước, nhưng không được nén. Sau đó tưới nước phân lên, giữ độ ẩm trong đống phân 60 – 70%. Có thể trộn thêm 1% vôi bột (tính theo khối lượng) trong trường hợp phân có nhiều chất độn. Trộn thêm 1 – 2% supe lân để giữ đạm. Sau đó trát bùn bao phủ bên ngoài đống phân. Hàng ngày tưới nước phân lên đống phân. Sau 4 – 6 ngày, nhiệt độ trong đống phân có thể lên đến 60oC. Các loài vi sinh vật phân giải chất hữu cơ phát triển nhanh và mạnh. Các loài vi sinh vật háo khí chiếm ưu thế. Do tập đoàn vi sinh vật hoạt động mạnh cho nên nhiệt độ trong đống phân tăng nhanh và đạt mức cao. Để đảm bảo cho các loài vi sinh vật háo khí hoạt động tốt cần giữ cho đống phân tơi, xốp, thoáng. Phương pháp ủ nóng có tác dụng tốt trong việc tiêu diệt các hạt cỏ dại, loại trừ các mầm mống sâu bệnh. Thời gian ủ tương đối ngắn. Chỉ 30 – 40 ngày là ủ xong, phân ủ có thể đem sử dụng. Tuy vậy, phương pháp này có nhược điểm là để mất nhiều đạm. Ủ nguội thực hiện khi phân được lấy ra khỏi chuồng, xếp thành lớp và nén chặt. Trên mỗi lớp phân chuống rắc 2% phân lân. Sau đó ủ đất bột hoặc đất bùn khô đập nhỏ, rồi nén chặt. Thường đống phân được xếp với chiều rộng 2 – 3 m, chiều dài tuỳ thuộc vào chiều dài nền đất. Các lớp phân được xếp lần lượt cho đến độ cao 1,5 – 2 m. Sau đó trát bùn phủ bên ngoài. Do bị nén chặt cho nên bên trong đống phân thiếu oxy, môi trưởng trở nên yếm khí, khí cacbonic trong đống phân tăng. Vi sinh vật hoạt động chậm, bởi vậy nhiệt độ trong đống phân không tăng cao và chỉ ở mức 30 – 35oC. Đạm trong đống phân chủ yếu ở dạng amôn cacbonat, là dạng khó phân huỷ thành amôniăc, nên lượng đạm bị mất giảm đi nhiều. Theo phương pháp này, thời gian ủ phân phải kéo dài 5 – 6 tháng phân ủ mới dùng được. Nhưng phân có chất lượng tốt hơn ủ nóng. Phương pháp ủ nóng trước, nguội sau thực hiện khi phân chuồng lấy ra xếp thành lớp không nén chặt ngay. Để như vậy cho vi sinh vật hoạt động mạnh trong 5 – 6 ngày. Khi nhiệt độ đạt 50 – 60oC tiến hành nén chặt để chuyển đống phân sang trạng thái yếm khí. Sau khi nén chặt lại xếp lớp phân chuồng khác lên, không nén chặt. Để 5 – 6 ngày cho vi sinh vật hoạt động. Khi đạt đến nhiệt độ 50 – 60oC lại nén chặt. Cứ như vậy cho đến khi đạt được độ cao cần thiết thì trát bùn phủ chung quanh đống phân. Quá trình chuyển hoá trong đống phân diễn ra như sau: ủ nóng cho phân bắt đầu ngấu, sau đó chuyển sang ủ nguội bằng cách nén chặt lớp phân để giữ cho đạm không bị mất. Để thúc đẩy cho phân chóng ngấu ở giai đoạn ủ nóng, người ta dùng một số phân khác làm men như phân bắc, phân tằm, phân gà, vịt… Phân men được cho thêm vào lớp phân khi chưa bị nén chặt.

Ủ phân theo cách này có thể rút ngắn được thời gian so với cách ủ nguội, nhưng phải có thời gian dài hơn cách ủ nóng.Tuỳ theo thời gian có nhu cầu sử dụng phân mà áp dụng phương pháp ủ phân thích hợp để vừa đảm bảo có phân dùng đúng lúc vừa đảm bảo được chất lượng phân.

• ủ phân
• phân chuồng
• cách ủ

Muốn cây trồng phát triển tươi tốt va đem lại năng suất hiệu quả trước tiên chúng ta cần phải có đủ kiến thức về việc chăm sóc cây trồng. Một trong những kiến thức cần biết và nắm vững đó là việc sử dụng phân bón hợp lý cho cây trồng. Hiện tại trên thị trường có rất nhiều loại phân được dùng cho cây trồng, trong đó phân chuồng là nhóm phân bón được sử dụng rộng rãi nhất. Vậy phân chuồng là gì? những loại phân chuồng nào tốt nhất ?

I. Phân chuồng là phân gì?

Phân chuồng là phân gì?

Phân chuồng là loại phân bón hữu cơ được hình thành từ chất thải động vật: nước tiểu, phân gia súc, gia cầm,… và các loại phế phụ phẩm nông nghiệp (rơm, rạ, cỏ, rau), rác thải hữu cơ và phân xanh. Phân chuồng khá quen thuộc với người canh tác và được sử dụng rộng rãi vì có thể tự sản xuất tại nhà bằng phương pháp ủ truyền thống hoặc ủ bằng chế phẩm sinh học. Phân chuồng mang lại nhiều lợi ích đáng kể và ít gây hại đến môi trường, chúng cung cấp các chất dinh dưỡng có giá trị như N (Nitơ), P (Photpho), S (Lưu Huỳnh), K (Kali), các chất dinh dưỡng này đến từ thức ăn của động vật.

Cần kết hợp giữa phân chuồng và npk để đảm bảo năng suất cây trồng và canh tác bền vững cho đất cùng với cây trồng.

II. Các loại phân chuồng phổ biến

1. Phân bò

Phân bò

Phân bò là chất thải của bò, được đánh giá là mang lại nhiều lợi ích và có giá trị kinh tế cao đặc biệt là cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho đất và cây trồng. Phân bò vô cùng thân thiện với môi trường được nhiều người sử dụng để cải tạo đất. Phân bò khô giúp giữ độ ẩm cho cây, tăng độ mùn, giúp đất tơi xốp hơn, không bị rời rạc hoặc kết quá chặt, hạn chế việc thối rễ cây, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt. Tuy nhiên bạn cần lưu ý vì phân bò được hình thành từ nguồn thức ăn của bò thải ra nên sẽ có nguồn gốc từ cỏ dại cho nên trong phân bò sẽ chứa các hạt cỏ nếu không xử lý kỹ sẽ vô tình tạo cơ hội cho cỏ dại sinh trưởng.

Cách sử dụng phân bò hợp lý: Dùng phân bò khô để bón lót trước khi trồng. Không nên rải phân bò xay trên mặt đất gần cây rau vì điều này sẽ khiến rau trồng bị nhiễm một số vi sinh vật gây hại cho sức khỏe. Không nên bón nhiều phân bò cho cây con vì có thể khiến cây bị suy dinh dưỡng từ bé. Không lạm dụng và bón quá nhiều chỉ nên bón vừa đủ quanh gốc cây. Phân bò thích hợp cho các loại cây cảnh, cà phê, thanh long,…

2. Phân gà

Phân gà

• Phân gà có khả năng cải tạo đất, giảm độ mặn, độ chua và giúp giữ ẩm tốt.
• Cung cấp hàm lượng lớn hữu cơ, bổ sung các loại vi sinh vật có lợi cho đất giúp làm tăng độ phì nhiêu.
• Dinh dưỡng trong phân gà có thể tăng sức đề kháng cho cây, giảm bệnh gây hại cho cây và rễ cây.
• Tăng tỉ lệ thụ phấn, đậu trái thành công và tăng hương vị cho nông sản.

Đặc biệt phân gà có chứa hàm lượng cao Kali và khoáng chất nên rất tốt khi dùng cho các loại cây ăn trái. Phân gà phù hợp với một số loại cây như : ớt (hạn chế sâu bệnh, cho nhiều trái), cây ăn trái (bón trong thời kỳ dưỡng trái)… Không phù hợp với một số loại cây như: cây rau, cây lấy ngọn (bí, bầu).

Cách sử dụng phân gà hợp lý: Dùng phân gà bón cho cây trồng vào thời kỳ phát triển sẽ đem lại hiệu quả tốt nhất. Dùng phân gà bón lót trước khi gieo hoặc trồng và nên rải đều theo luống rãnh sau đó cào đều trên bề mặt đất để thấm vào đất nhanh hơn và giúp cây hấp thụ nhanh. Khi bón thúc nên kết hợp với các loại phân vô cơ khác và cần phải xới đất kỹ, rải phân đều rồi trộn với đất. Để kích thích lá phát triển, chúng ta có thể kết hợp cùng phân khô – N (Nitơ).

3. Phân dê

Phân dê

Phân dê là chất thải của dê, thuộc loại phân hữu cơ tự nhiên, được đánh giá là loại phân chứa hàm lượng dinh dưỡng cao và cân đối. Theo số liệu cho biết trung bình 1 tấn phân dê chứa đến 22kg nitơ và chứa nhiều chất dinh dưỡng khác cho cây trồng phát triển như: NPK, hệ vi sinh vật có lợi, khoáng trung và vi lượng.

Phân dê giúp tăng thêm độ màu mỡ cho đất đai, tạo môi trường sống tốt để các loài vi sinh vật có lợi phát triển, giúp  nâng cao năng suất cây trồng và giảm đi dư lượng chất hóa học trong cây trồng và đất. Phân dê phù hợp với một số loại cây như hoa hồng (giúp cây bụ bẫm hơn), hoa lan, rau màu.

Cách sử dụng phân dê hợp lý: Có thể bón trực tiếp lên cây trồng, tuy nhiên bạn có thể trộn phân dê hoai mục với đất trước khi gieo trồng sẽ giúp cho đất tơi xốp hơn, cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cây và giúp rễ hấp thụ dễ dàng hơn. Nên bón phân vào mùa Thu vì các chất dinh dưỡng sẽ ngấm dần vào đất trong mùa Đông và phát huy tác dụng vào mùa Xuân.

III. Những lợi ích khi sử dụng phân chuồng

• Giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, đặc biệt cung cấp chất dinh dưỡng để cây nuôi lá và tránh tình trạng lá rụng
• Cung cấp các chất dinh dưỡng cho cây trồng như: chất dinh dưỡng đa lượng (phân lân, đạm,kali), trung (canxi, mg, na) và vi lượng (kẽm, đồng…).
• Bổ sung chất hữu cơ, giúp tăng chất mùn để làm tăng độ phì nhiêu của đất, giúp đất giữ ẩm và tăng khả năng giữ lại chất dinh dưỡng.
• Kích thích bộ rễ phát triển,giúp tăng khả năng chống chịu cho cây trước thời tiết khắc nghiệt  như nắng hạn hán, xói mòn và tăng khả năng chống chịu sâu bệnh.
• Tạo nên môi trường sống tốt để các loài vi sinh vật có lợi phát triển như giun đất, vi sinh vật hữu ích,…

IV. Những mặt hạn chế khi sử dụng phân chuồng

• Không thể sử dụng được ngay mà phải trải qua quá trình phân giải của vi sinh vật dẫn đến hàm lượng chất dinh dưỡng sẽ thấp hơn so với các loại phân bón khác.
• Phải sử dụng khối lượng phân bón lớn, cần nhân công nhiều trong quá trình bón phân và ủ phân, tốn thêm chi phí vận chuyển.
• Nhưng trước khi bón phải được thực hiện ủ theo đúng quy trình nhằm loại bỏ mầm bệnh.
• Nếu dùng phân tươi bón trực tiếp cho cây sẽ không đem lại hiệu quả cao, giảm năng suất và còn gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, cây trồng sẽ giảm năng suất.
• Sử dụng phân chuồng sẽ làm chua đất vì khi phân lên men có chứa axit hữu cơ, bắt buộc phải bón cùng với vôi, vì vậy sẽ tốn thêm chi phí.

V. Kỹ thuật ủ phân chuồng nhanh nhất và đạt hiệu quả cao

Kỹ thuật ủ phân chuồng

Phân chuồng đem lại nhiều lợi ích cần thiết cho cây trồng, tuy nhiên muốn phát huy tát dụng của phân chuồng đúng cách nhất thì cần phải trải qua quá trình ủ, không nên bón trực tiếp phân tươi cho cây trồng. Vậy ủ phân chuồng phải làm như thế nào và đâu là cách ủ phân chuồng nhanh nhất? Cùng xem các cách ủ phân thông dụng và các bước làm dưới đây để trang bị cho mình đủ kiến thức cần thiết phục vụ cho việc ủ phân nhé:

1. Cách ủ nóng

• Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu và địa điểm ủ phân hợp lý
  Chuẩn bị số lượng phân (phân lợn, phân bò, phân gà, phân dê…) tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng. Chuẩn bị nước sạch và các công cụ dùng để đảo trộn đều phân. Lựa chọn địa điểm ủ phân hợp lý cách xa khu nhà ở càng tốt để tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt của gia đình và mọi người xung quanh. Sau đó chúng ta chất phân thành lớp và không được nén chặt lại.
• Bước 2: Dùng nước sạch tưới sao cho độ ẩm tầm khoảng 60 – 70%
• Bước 3: Sử dụng thêm 1 -2% supe lân và 1% vôi bột để trộn thêm (để cân bằng độ PH).
• Bước 4: Sau đó trét bùn phủ kín và mỗi ngày tưới lượng nước vừa đủ giữ ẩm. Tầm 30 đến 40 ngày là sử dụng được.

2. Cách ủ nguội

• Bước 1: Chuẩn bị đủ số lượng phân tươi cần dùng và xếp thành lớp, mỗi lớp rắc thêm 1 – 2% phân lân và nén chặt lại.
• Bước 2: Tiếp theo đó trét bùn phủ kín bên ngoài tránh mưa và sau 5 – 6 tháng có thể sử dụng được. Hoặc có thể trộn thêm một số loại men vi sinh để rút ngắn thời gian ủ.

“Người đẹp vì lụa, lúa tốt vì phân”, muốn cây trồng phát triển tốt hãy sử dụng phân bón hợp lý. Với những thông tin về phân chuồng mà Phân Bón Hà Lan chia sẻ bên trên hi vọng sẽ giúp bạn nắm rõ được các thông tin cần thiết và có thêm nhiều kiến thức trong việc sử dụng phân bón cho cây trồng.