Bệnh sởi có khả năng lây truyền nhanh chóng, trở thành dịch trong cộng đồng. Đặc biệt, nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm tới tính mạng. Vì thế chăm sóc khi trẻ bị sởi sao cho đúng là vấn đề cấp thiết cần được các bậc cha mẹ đặc biệt lưu tâm.
1. Nhận diện đúng triệu chứng của bệnh sởi
1.1. Sởi do đâu mà có
Sởi do virus Paramyxovirus gây nên và được lây truyền nhanh chóng qua nhiều con đường:
- Tiếp xúc với các giọt hô hấp có trong không khí được bắn ra từ nước mũi hay nước bọt của người bệnh khi họ ho, hắt hơi, nói chuyện,…
- Tiếp xúc với các dịch tiết của người bệnh.
- Tiếp xúc với đồ vật chứa virus sởi của người bệnh.
Virus gây bệnh sởi dễ dàng lây lan qua giọt bắn từ người bệnh
Virus gây bệnh sởi sống trong chất nhầy ở mũi và cổ họng của người bệnh trước khi phát ban khoảng 4 ngày rồi 4 - 5 ngày sau đó nó tiếp tục phát triển. Đây cũng là thời điểm virus dễ lây bệnh nhất nên khi chăm sóc trẻ cha mẹ cũng cần thận trọng.
1.2. Những triệu chứng của bệnh sởi
Để chăm sóc khi trẻ bị sởi đúng cách trước tiên cha mẹ cần nắm được các triệu chứng nhận diện của bệnh lý này. Sởi trải qua 4 giai đoạn với các triệu chứng điển hình như sau:
- Giai đoạn ủ bệnh: 4 - 10 ngày, không có triệu chứng điển hình, một số trẻ có thể sốt nhẹ.
- Giai đoạn khởi phát: 3 - 5 ngày, là thời điểm bệnh dễ lây lan.
Các triệu chứng thường gặp ở trẻ lúc này gồm:
+ Sốt cao, sốt liên tục.
+ Chảy nước mắt, nước mũi; hắt hơi; mi mắt hơi phù, mắt đỏ; tiêu chảy; ho khan hoặc kèm theo đờm.
+ Trẻ thấy mệt mỏi, cơ khớp và đầu bị đau.
+ Trong miệng trẻ có các chấm nhỏ màu đỏ bị sung huyết.
- Giai đoạn phát ban:
Xuất hiện các nốt ban đỏ sau tai, gáy của trẻ rồi lần lượt lan sang má, cổ, ngực, bụng, lưng và tứ chi. Ban có màu hồng nhạt, sẽ biến mất khi kéo căng da, có thể tồn tại riêng lẻ hoặc thành từng đám. Nếu bị nặng trẻ có thể chảy máu miệng, mũi hoặc đi ngoài có lẫn máu trong phân.
- Giai đoạn hồi phục
Theo thứ tự mọc ban đầu, ban sẽ lặn đi sau khoảng 6 ngày để lại vết thâm trên da. Khi này, trẻ sẽ ăn kém và mệt mỏi nhưng sẽ lại sức và hết sốt.
2. Chăm sóc khi trẻ bị sởi đúng cách để tránh biến chứng
2.1. Những biến chứng có thể xảy ra khi chăm sóc trẻ không đúng cách
Chăm sóc khi trẻ bị sởi nếu không đúng cách có thể khiến trẻ đứng trước nguy cơ mắc các biến chứng sau:
Sởi có thể biến chứng viêm phổi nếu chăm sóc khi trẻ bị sởi không đúng cách
- Suy dinh dưỡng.
- Viêm đường tiêu hóa.
- Viêm đường hô hấp trên.
- Viêm đường hô hấp dưới.
- Viêm màng não.
Nguy hiểm nhất của tình trạng biến chứng do sởi đó là trẻ bị trầm cảm, tâm thần phân liệt, tổn thương não, tử vong.
2.2. Chăm sóc trẻ bị sởi đúng cách ngay tại nhà
2.2.1. Vệ sinh cơ thể và môi trường sống
Chăm sóc da, mắt, răng, miệng cho trẻ bị sởi cần được đặc biệt chú ý bởi nếu sai cách có thể gây lở loét, nhiễm khuẩn. Muốn tránh tình trạng này cha mẹ nên thường xuyên sử dụng khăn sạch và mềm để lau miệng cho trẻ; lau mặt và lau người bằng nước ấm; nếu trẻ lớn hãy cho trẻ dùng nước muối để súc miệng. Mỗi ngày trẻ cần được nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý 3 - 4 lần.
Ngoài ra, trong thời gian bị sởi trẻ cũng cần được cách ly, kiêng gió, ở phòng sáng và thoáng nhưng không có gió lùa. Ga đệm, chăn màn của trẻ cần được giặt giũ thường xuyên bằng nước nóng, phơi ở nơi có nắng hoặc sấy khô để đảm bảo vệ sinh. Tất cả các vật dụng cá nhân của trẻ, đồ chơi hay sàn nhà đều cần được tẩy trùng.
2.2.2. Chế độ dinh dưỡng
Do mệt mỏi trong người nên trẻ dễ lười ăn, vì thế trong quá trình chăm sóc khi trẻ bị sởi cha mẹ nên nấu đồ ăn dạng lỏng, dễ tiêu hóa nhưng đảm bảo đủ. Những trẻ đang bú mẹ cần được duy trì và bú nhiều hơn để tăng đề kháng. Thực phẩm giàu protid và caroten cần được ưu tiên trong chế độ ăn của trẻ.
Cha mẹ cũng cần lưu ý khi chế biến đồ ăn cho trẻ hãy tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, thủy sản, thịt gia cầm, thịt chó, thịt dê, côn trùng,... và các loại rau thơm có tính kích thích, gia vị cay nóng. Những trẻ lớn cần được đảm bảo uống đủ nước, nhất là nước hoa quả, dung dịch oresol khi trẻ bị tiêu chảy, sốt cao.
2.2.3. Việc dùng thuốc
Nếu trẻ sốt trên 38,5 độ C cha mẹ có thể dùng thuốc paracetamol theo cân nặng để giúp trẻ hạ nhiệt. Tuyệt đối không được dùng thuốc kháng sinh cho trẻ với bất kỳ mục đích nào. Những trường hợp khi trẻ bị viêm đường hô hấp mới dùng kháng sinh và cần có chỉ định từ bác sĩ.
Trẻ bị sởi nếu sốt kéo dài, dùng thuốc hạ sốt đúng liều mà không hạ sốt cần đến cơ sở y tế ngay
Bổ sung vitamin A cũng là việc nên làm khi chăm sóc trẻ bị sởi. Trẻ nên uống bổ sung 2 liều vitamin A, mỗi liều cách nhau 24 giờ. Nếu trẻ bị suy dinh dưỡng và có dấu hiệu ở mắt do thiếu vitamin A thì cần thêm một liều vào ngày hôm sau và một liều nữa vào 4 tuần sau đó. Liều lượng vitamin A cho trẻ cũng cần được tham vấn bác sĩ chuyên khoa.
2.2.4. Những điều cần chú ý
- Theo dõi thân nhiệt trẻ thường xuyên, nếu đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều lượng mà trẻ không có dấu hiệu giảm sốt cần nhanh chóng đưa trẻ tới bệnh viện.
- Thường thì trẻ chỉ sốt 3 ngày rồi hạ sốt và thời điểm này nốt sởi cũng bay dần và mất hẳn nhưng nếu thấy nốt sởi đã hết rồi mà trẻ vẫn tiếp tục sốt thì nguy cơ nhiễm trùng rất cao và trẻ cũng cần được đưa tới bệnh viện.
- Cần kiêng gió cho trẻ nhưng không nên kiêng nước vì lúc này da của trẻ còn yếu nên cần được vệ sinh sạch sẽ để tránh xảy ra viêm nhiễm.
- Tránh để mắt của trẻ tiếp xúc với ánh sáng vì mắt trẻ lúc này rất nhạy cảm với ánh sáng, đang đau nhức và ra nhiều gỉ.
- Trong quá trình chăm sóc khi trẻ bị sởi nếu trẻ có dấu hiệu mất nước do tiêu chảy, khó thở, sốt cao kéo dài, ho nhiều,... cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ điều trị tích cực.
Hầu hết các trường hợp trẻ bị sởi được chăm sóc đúng cách thì hệ miễn dịch sẽ tự loại bỏ virus trong khoảng 7 - 10 ngày. Do đó, biết cách chăm sóc khi trẻ bị sởi là điều mà cha mẹ nào cũng nên nằm lòng. Trong trường hợp cần được tư vấn thêm cha mẹ có thể liên hệ tổng đài của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC: 1900 56 56 56 để được giải đáp mọi thắc mắc và chia sẻ những thông tin hữu ích cho sức khỏe.
Trẻ em là đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh sởi rất cao, nhất là khả năng bị những biến chứng nặng nề của bệnh.
Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính với các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ... bệnh có thể gặp ở trẻ em, người lớn nếu không có miễn dịch phòng bệnh, có thể gây thành dịch.
Tác nhân gây bệnh sởi là virút thuộc giống morbillivirus của họ Paramyxoviridae. Bệnh sởi là tình trạng nhiễm virút cấp tính.
Sởi lan truyền do dịch tiết mũi họng của người nhiễm bệnh theo không khí thoát ra khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Sự lan truyền từ người bệnh đến người lành có thể xảy ra khi người lành hít phải những giọt không khí có virút sởi sau khi người bệnh xả ra 2 tiếng đồng hồ.
Sự nguy hiểm của bệnh sởi chính là những biến chứng do bệnh gây ra. Biến chứng có thểgặp là: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt và đôi khi viêm não sau sởi, đặcbi��t ở trẻ em suy dinh dưỡng...
Trẻ em là đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh rất cao, nhất là khả năng bị những biến chứng nặng nề của bệnh.
Hiện nay, trongtình trạng bệnh viện đang quá tải bệnh nhân sởi và trở thành nguyên nhân lây nhiễm chéo bệnh sởi cho những trẻ chưa mắc thì việc đưa con đến viện cần được cha mẹ cân nhắc cẩn thận. Chỉ đưa con đến viện khi thực sự cần thiết. Còn khi trẻ mới chớm mắc sởi, cha mẹ có thể tiến hành chăm sóc trẻ tại nhà. Hiểu biết đúng về những việc cần làm khi chămsóc trẻbị sởi tại nhà là phương pháp tốt nhất mà cha mẹ giúp con mau chóng vượt qua căn bệnh này.
Chăm sóc trẻ nhiễm sởi đúng cách tại nhà
- Trẻ bị sởi cần được nằm cách ly, tránh gió lạnh, nghỉ ngơi. Khi sốt có thể dùng thuốc hạ sốt. Không tự ý cho trẻ uống thuốc Đông y, nếu dùng kháng sinh phải có chỉ định của bác sĩ.
- Nâng cao sức đề kháng cho trẻ nhỏ bằng chế độ ăn với đầy đủ dưỡng chất cần thiết, đồng thời tăng cường lượng nước uống giàu vitamin nhất là vitamin A để bảo vệ đôi mắt của trẻ mắc bệnh sởi. Cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa, tránh ăn thức ăn cứng làm tổn thương đường tiêu hóa của trẻ.
- Khi phát hiện có trẻ mắc sởi, điều quan trọng cần chú ý là thực hiện việc cách ly trẻ bệnh với các trẻ lành. Người chăm sóc trẻ bệnh phải đeo khẩu trang, rửa tay sạch sẽ trước và sau mỗi lần tiếp xúc với trẻ bệnh, rồi mới được chăm sóc trẻ lành.
- Do bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao nên việc phòng ngừa bệnh, tránh tình trạng lây lan trong cộng đồng là điều phụ huynh cần chú ý. Mọi người cần giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh nhà cửa và môi trường chung quanh, giữ gìn phòng ốc thông thoáng, sạch sẽ.
- Tránh quan niệm cho bệnh nhân kiêng tắm, kiêng gió sẽ làm cho bệnh thêm trầm trọng hơn.
- Trong trường hợp đã có tiếp xúc nguồn lây, việc sử dụng globulin miễn dịch có thể phòng ngừa bệnh hoặc làm giảm mức độ nặng của sởi. Tuy nhiên, đây là phương thức phòng ngừa đắt tiền và ít phổ biến.
Lưu ý: Nếu trẻ sốt cao liên tục, khó thở, tiêu chảy mất nước, ho nhiều, ban sởi lặn hết mà vẫn sốt, có dấu hiệu biến chứng về tai, phổi, tiêu hóa, mắt... … thì lúc đó phải đưa đến bệnh viện điều trị để tránh biến chứng nguy hiểm.