Tuberculosis là gì

Lao phổi là một căn bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao thuộc top hàng đầu trên thế giới. Bệnh được gây ra bởi một vi khuẩn có tên là Mycobacterium Tuberculosis. Khả năng lây lan cao và những biến chứng nguy hiểm đe dọa đến tính mạng là điều khiến cho bệnh lao trở nên đáng sợ. Vậy vi khuẩn lao gây bệnh như thế nào và có phương pháp gì để phát hiện? Hãy cùng tìm hiểu nhé.

1. Vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis là gì?

Mycobacterium Tuberculosis là một trực khuẩn dài từ 3 - 5 μm, hai đầu tròn, không có lông và có đặc điểm là kháng cồn kháng acid (không bị cồn và acid làm mất màu đỏ của thuốc nhuộm Fuchsin). Khả năng tồn tại trong điều kiện tự nhiên của Vi khuẩn trong khoảng 3 - 4 tháng.

Hình 1: Vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis.

Ở nhiệt độ 42 độ C vi khuẩn lao có thể ngừng phát triển, ở 100 độ C vi khuẩn sẽ chết sau 10 phút và bị tiêu diệt bởi cồn 90 độ.

Mycobacterium Tuberculosis chính là nguyên nhân gây ra bệnh lao phổi. Ngoài các triệu chứng lâm sàng đặc trưng, việc chẩn đoán lao phổi chính xác nhất đó là dựa vào các xét nghiệm phát hiện vi khuẩn lao trong mẫu bệnh phẩm đờm, dịch rửa phế quản.

2. Khả năng gây bệnh lao của vi khuẩn Mycobacterium Tuberculosis

Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể thông qua đường hô hấp, người lành bị lây nhiễm vi khuẩn khi tiếp xúc với người bệnh ho, hắt hơi, khạc nhổ nước bọt, đờm, dịch tiết. Do đó khả năng lây nhiễm bệnh trong cộng đồng là rất lớn.

Khả năng mắc bệnh và mức độ nặng nhẹ còn phụ thuộc vào độc tố của vi khuẩn cũng như hệ miễn dịch của người đó. Thông thường bệnh lao sẽ trải qua 2 giai đoạn:

- Lao sơ nhiễm: đây là giai đoạn vi khuẩn lao mới bắt đầu xâm nhập lần đầu tiên vào cơ thể. Sau khoảng 2 - 4 tuần xuất hiện các tổn thương dạng hạt và hạt lao điển hình được hình thành. Vi khuẩn khi đó bắt đầu đi đến các mạch máu và các cơ quan của cơ thể.

- Lao bệnh: những ổ bệnh của lao sơ nhiễm sẽ tái phát trở lại và gây bệnh lao mắc phải ở người. Vi khuẩn lao phân tán và gây ra các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Người mắc bệnh lao thường có các triệu chứng lâm sàng đặc trưng như ho khan kéo dài, ho có đờm, ho ra máu, thường xuyên cảm thấy đau ngực, khó thở, vã mồ hôi vào ban đêm, cơ thể mệt mỏi, chán ăn và sút cân.

Hình 2: Ho kéo dài là một biểu hiện của lao phổi.

3. Các xét nghiệm chẩn đoán vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis

Hiện nay có nhiều phương pháp xét nghiệm để chẩn đoán vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis, trong đó một số xét nghiệm phổ biến và có giá trị cao như:

Xét nghiệm nhuộm soi tìm AFB

Bệnh phẩm đờm sẽ được tiến hành nhuộm Ziehl Neelsen để phát hiện trực khuẩn kháng cồn kháng acid (AFB) - dựa vào tính chất vách có lớp sáp dày của Mycobacterium Tuberculosis. Tuy nhiên do đó phương pháp này cũng có những ưu nhược điểm như:

Ưu điểm: đơn giản, dễ thực hiện và chi phí thấp.

Nhược điểm: phương pháp này chỉ phát hiện trực khuẩn kháng cồn kháng acid chứ không chắc chắn là vi khuẩn lao. Do đó độ nhạy và độ đặc hiệu thấp, đôi khi có những sai sót do việc lấy mẫu không đúng hoặc do thao tác nhuộm không đúng, phụ thuộc khả năng quan sát của kỹ thuật viên.

Ngoài ra có thể nhuộm soi tìm AFB bằng kỹ thuật huỳnh quang với độ nhạy cao hơn và tăng khả năng phát hiện vi khuẩn hơn so với nhuộm Ziehl Neelsen.

Xét nghiệm nuôi cấy lao MGIT

Phương pháp nuôi cấy giúp xác định chính xác vi khuẩn lao, bệnh phẩm đờm sẽ được nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng thích hợp nhằm kích thích sự phát triển của vi khuẩn lao nếu có. Sau đó tiến phân lập định danh và làm kháng sinh đồ đối với vi khuẩn. Tuy nhiên nhược điểm đó là thời gian đợi kết quả khá lâu và kỹ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, vô trùng.

Xét nghiệm sinh học phân tử

Kỹ thuật PCR lao

Phương pháp này sẽ phát hiện một đoạn gen của vi khuẩn lao có trong bệnh phẩm.

Ưu điểm: kỹ thuật có độ nhạy và độ đặc hiệu rất cao, có thể thực hiện với nhiều mẫu bệnh phẩm khác nhau như đờm, dịch rửa phế quản, dịch màng phổi,...

Nhược điểm: xét nghiệm đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và quy trình kỹ thuật vô cùng nghiêm ngặt, nếu không dễ xảy ra dương tính giả hoặc âm tính giả.

Kỹ thuật MTB TRC Ready

Dựa vào phản ứng phiên mã ngược và phiên mã, kỹ thuật sẽ phát hiện và khuếch đại trình tự gen của vi khuẩn lao. Đây được coi là một phương pháp rất hiệu quả trong việc chẩn đoán mắc bệnh lao.

Phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, khả năng phát hiện vi khuẩn rất lớn ngay cả trong trường hợp bệnh phẩm có mật độ vi khuẩn thấp. Quy trình xét nghiệm được thực hiện khép kín, tránh được sự lây nhiễm từ bên ngoài.

Kỹ thuật MTBC/NTM Real Time PCR

Phương pháp này về cơ bản nguyên lý khá giống với PCR lao, tuy nhiên nó có những ưu điểm vượt trội hơn cả đó là:

- Sử dụng kỹ thuật đa mồi giúp tăng độ nhạy phát hiện vi khuẩn lao.

- Phương pháp này có thể phân biệt được phức hợp vi khuẩn lao và Mycobacteria không lao.

Xét nghiệm lao tiềm ẩn IGRA - Quantiferon

Xét nghiệm này được thực hiện trên mẫu máu đo mức độ phản ứng của hệ miễn dịch với vi khuẩn gây lao. Trẻ em hoặc người không lấy được đờm sẽ ưu tiên thực hiện phương pháp này.

Xét nghiệm có ý nghĩa trong việc sàng lọc, chẩn đoán mắc bệnh lao, góp phần phân biệt lao phổi với ung thư phổi và các bệnh lao khác lao màng não, lao màng bụng,... Tuy nhiên một số trường hợp xét nghiệm Quantiferon dương tính nhưng chưa khởi phát bệnh do có thể vi khuẩn đang ở trạng thái ngủ.

Hình 4: Xét nghiệm chẩn đoán mắc lao phổi.

Xét nghiệm phản ứng Tuberculin

Kỹ thuật này dùng kháng nguyên dạng tuberculin để tiêm trong da với mục đích kiểm tra sự mẫn cảm của tế bào lympho với trực khuẩn lao. Phương pháp thường hay sử dụng nhất là tiêm trong da của Mantoux, tuy nhiên hiện nay kỹ thuật này không được phổ biến nhiều để chẩn đoán mắc bệnh lao do các xét nghiệm khác có độ chính xác và ưu việt hơn cả.

Ngoài các xét nghiệm kể trên, để chẩn đoán chính xác một người có mắc bệnh lao hay không, bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp với nhau. Cùng với đó là chụp X- quang phổi cho kết quả nhanh chóng và có giá trị cao.

Nếu như bạn hoặc người thân có bất cứ dấu hiệu bất thường nào nghi ngờ nhiễm vi khuẩn lao cần phải đến ngay các cơ sở y tế uy tín để khám xét nghiệm. Và Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chính là một gợi ý hoàn hảo cho bạn.

Tại đây thực hiện rất nhiều các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán lao phổi chính xác và tin cậy. Hệ thống máy sinh học phân tử, hóa sinh - miễn dịch hiện đại, trang thiết bị nuôi cấy và nhuộm soi đảm bảo chất lượng giúp cho việc chẩn đoán bệnh một cách chính xác nhất.

Quý khách hàng chắc chắn sẽ hài lòng về quy trình khám chữa bệnh cũng như các dịch vụ y tế khác của MEDLATEC. Hãy liên hệ đến tổng đài 1900 565656 để đặt lịch khám nhanh chóng và không bỏ lỡ những thông tin sức khỏe bổ ích cho bạn và gia đình.

Bệnh lao, cũng còn được gọi là TB, là một bệnh truyền nhiễm do một vi khuẩn (vi trùng) có tên là Mycobacterium tuberculosis gây ra. TB thường liên quan đến phổi (lao (TB) phổi) nhưng cũng có thể nhiễm bệnh cho bất cứ bộ phận nào trong cơ thể. TB hầu như là lúc nào cũng chữa trị được bằng các thuốc kháng sinh có sẵn ở những quốc gia chẳng hạn như Hoa Kỳ.

Bệnh TB lây truyền như thế nào?

TB lây lan khi một người bị lao phổi ho. Vi khuẩn TB từ phổi của người này lúc đó được bắn vào trong không khí, và một người khác có thể hít vào. TB không phải rất dễ lây, bệnh cảm dễ lây hơn là bệnh lao. Thông thường thì một người phải ở gần gũi thật lâu với một người bị lao phổi thì mới bị lây TB. Bị lây TB là điều không thể xảy ra qua việc dùng chung ly với người bị TB hoặc sờ vào nắm cửa sau khi một người bị TB đã sử dụng nó. Hơn nữa, một khi người bị TB đang được điều trị thì người ấy mau chóng trở nên không còn truyền nhiễm được nữa. Những người được điều trị có thể mau chóng tiếp tục lại các sinh hoạt bình thường trong đời sống mà không sợ lây bệnh cho người khác.

Các dấu hiệu và triệu chứng của căn bệnh TB đang hoạt động là gì?

Các triệu chứng thường xuất hiện dần dần qua khoảng thời gian đôi ba tuần. Các triệu chứng thường thấy nhất là:

• ho (thường kéo dài hơn 3 tuần lễ)
• ho ra máu hoặc đàm (đàm sâu từ trong phổi)
• đau ngực
• mỏi mệt
• sụt cân
• sốt
• đổ mồ hôi đêm

Chữa trị bệnh TB đang hoạt động như thế nào?

Để chữa bệnh TB đang hoạt động, cần phải uống chung vài thứ thuốc kháng sinh trong khoảng thời gian thông thường từ 6 tháng đến một năm. Để cho việc điều trị này có kết quả điều quan trọng là những thuốc này phải được uống đều đặn và phải hoàn tất việc điều trị. Việc điều trị lâu dài là điều cần thiết vì khó loại bỏ được vi khuẩn TB trong người.

Bị nhiễm TB là gì và cách điều trị như thế nào?

Bị nhiễm TB có nghĩa là một người có vi khuẩn đang ngủ trong cơ thể của họ. Họ không bị bệnh hay dễ lây vì vi khuẩn không hoạt động. Việc nhiễm TB bị phát hiện khi một người có kết quả dương tính từ lần thử trên da nhưng hình chụp phổi bình thường và không có dấu hiệu gì khác về bệnh lao. Để giết các vi khuẩn đang ngủ này và để ngăn ngừa việc phát triển qua dạng bệnh đang hoạt động, những người bị nhiễm TB thường được khuyên nên đi điều trị trong vài tháng, thông thường thì chỉ dùng một hoặc hai loại thuốc.

Điều khác nhau giữa bị nhiễm TB và bệnh TB là gì?

Những người bị bệnh TB là do các vi trùng đang hoạt động trong cơ thể họ. Thông thường họ có vài triệu chứng của TB như ho dai, sốt và sụt cân. Nếu cơn bệnh trong phổi của họ, họ có truyền bệnh này cho những người khác. Bệnh này có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn và tử vong. Các loại thuốc để trị TB hầu như là lúc nào cũng có hiệu quả.

Những người bị nhiễm TB có vi trùng gây TB trong cơ thể họ. Tuy nhiên, họ không bị bệnh vì vi trùng không có hoạt động trong cơ thể họ. Họ không thể làm cho người khác bệnh. Những người này có thể phát triển bệnh TB trong tương lai. Thuốc được phát cho những người này là để ngăn ngừa họ không phát triển sang bệnh TB.

Thử nghiệm TB trên da là gì?

Việc thử nghiệm TB trên da được thi hành qua việc tiêm một số lượng nhỏ của dung dịch thử vào bên trong da của cánh tay. Việc thử nghiệm này cần được kiểm từ 48 đến 72 giờ đồng hồ sau đó do một người được đào tạo để kiểm nghiệm kết quả thử trên da. Nếu kết quả dương tính thì việc chụp hình phổi phải được thực hiện để xác định xem có phải bệnh đang hoạt động không. Nếu kết quả chụp hình phổi là bình thường thì người này có thể bị nhiễm TB. Một khi kết quả thử trên da là dương tính thì rất có thể là việc thử nghiệm sẽ vẫn giữ độ dương tính như vậy và không nên lập lại việc thử nghiệm. Trừ phi một người có phát triển các triệu chứng thì chỉ cần một lần chụp hình phổi thôi cũng đủ.

Ngày nay TB quan trọng đến thế nào?

Ngày nay bệnh lao giết hại nhiều người hơn bất cứ bệnh truyền nhiễm nào khác. Khoảng 2 triệu người chết mỗi năm trên thế giới vì bệnh TB. Tuy nhiên, tử vong vì bệnh TB là hiếm có ở Hoa Kỳ. Hạt King báo cáo là mỗi năm có 120-150 trường hợp bị bệnh TB đang hoạt động và mức độ được chữa lành của những người này là gần như một trăm phần trăm.