Show Vì sao về mùa hè, trên mặt hồ ao thường nổi lên nhiều bóng khí? Có phải là do cá đớp không khí không?Home/ Môn học/Hóa học/Vì sao về mùa hè, trên mặt hồ ao thường nổi lên nhiều bóng khí? Có phải là do cá đớp không khí không? Hóa học thực tiễn hóa học trung học cơ sởBạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.48 MB, 22 trang ) HÓA HỌC THCS tác dụng diệt khuẩn. Ở nồng độ thấp, khả năng làm đông tụ protein giảm, vì vậy hiệu quả sát trùng kém. Thực nghiệm cho thấy cồn 70 có tác dụng sát trùng tốt nhất. Do đó trong y tế, cồn 70 hay được sử dụng. Câu 4: Vì sao xoong chảo đun trên bếp dầu thường bị đen hơn đun trên bếp gas? Trả lời: Dầu hỏa chứa những hidrocacbon thể lỏng (C10-C16) . HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Gas chứa những hidrocacbon thể khí hóa lỏng (C3-C4) được nén trong các bình gas. Dầu hỏa khó cháy hơn gas nên khi cháy dễ sinh ra muội than. Câu 5: Tại sao nước máy thường dùng ở các thành phố lại có mùi khí clo? Trả lời: Trong hệ thống nước máy ở thành phố, người ta cho vào một lượng nhỏ khí clo vào để có tác dụng diệt khuẩn. Một phần khí clo gây mùi và một phần tác dụng với nước: Cl2 + H2O → HCl + HClO Axit hipoclorơ HClO sinh ra có tính oxi hóa rất mạnh nên có tác dụng khử trùng, sát khuẩn nước. Phản ứng thuận nghịch nên clo rất dễ sinh ra do đó khi ta sử dụng nước ngửi được mùi clo. Câu 6: Vì sao ăn đường glucozơ lại cảm thấy đầu lưỡi mát lạnh ? Trả lời: Vì glucozơ tạo một dung dịch đường trên lưỡi, sự phân bố các phân tử đường trong quá trình hòa tan là quá trình thu nhiệt, do đó ta cảm thấy đầu lưỡi mát lạnh. Câu 7: Tại sao khi ăn thịt, cá người ta thường chấm vào nước mắm giấm hoặc chanh thì thấy ngon và dễ tiêu hóa hơn ? Trả lời: Trong môi trường axit protein trong thịt, cá dễ thủy phân hơn nên khi chấm và nước mắm giấm hoặc chanh có môi trường axit thì quá trình nhai protein nhanh thủy phân thành các animo axit nên ta thấy ngon hơn và dễ tiêu hơn. Câu 8: Xung quanh các nhà máy sản xuất gang, thép, phân lân, gạch ngói,…cây cối thường ít xanh tươi, nguồn nước bị ô nhiễm. Điều đó giải thích như thế nào ? Trả lời: Việc gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí là do nguồn chất thải dưới dạng khí thải, nước thải, chất rắn thải… - Những chất thải này có thể dưới dạng khí độc như: SO2, H2S, CO2, CO, HCl, Cl2…có thể tác dụng trực tiếp hoặc là nguyên nhân gây mưa axit làm hại cho cây. - Nguồn nước thải có chứa kim loại nặng, các gốc nitrat, clorua, sunfat…sẽ có hại đối với sinh vật sống trong nước và thực vật. - Những chất thải rắn như xỉ than và một số chất hóa học sẽ làm cho đất bị ô nhiễm, không thuận lợi cho sự phát triển của cây. Do đó để bảo vệ môi trường các nhà máy cần được xây dựng theo chu trình khép kín, đảm bảo khử được phần lớn chất độc hại trước khi thải ra môi trường. HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Câu 9: Vì sao “bánh bao” thường rất xốp và có mùi khai ? Trả lời: Khi làm bánh bao người ta thường cho ít bột nở NH4HCO3 vào bột mì. Khi hấp bánh, NH4HCO3 phân hủy thành các chất khí và hơi thoát ra nên làm cho bánh xốp và nở. NH4HCO3(r) → NH3↑ + CO2↑ + H2O↑ Do khí NH3 sinh ra nên làm cho bánh bao có mùi khai. Câu 10: Trước đây phần lớn axetilen được sản xuất từ đất đèn. Phương pháp này có nhược điểm gì? Tại sao không nên xây dựng các lò sản xuất đất đèn ở khu vực đông dân? Ngày nay axetilen được sản xuất bằng cách nào? Trả lời: Muốn điều chế đất đèn từ C và CaO, người ta phải tốn rất nhiều năng lượng điện, vì phản ứng xảy ra ở nhiệt độ rất cao 25000C trong lò điện với các điện cực lớn bằng than chì. 0 2500 C CaO 3C CaC2 CO Không nên xây dựng các lò sản xuất đất đèn ở khu vực đông dân vì quá trình sinh ra khí CO là một khí rất độc. Chính vì vậy hiện nay trên quy mô công nghiệp người ta ít sản xuất axetilen từ đất đèn nữa, mà từ khí metan. Câu 11: Mật ông để lâu thường thấy có những hạt rắn xuất hiện ở đáy chai, nếu nếm thấy có vị ngọt. Chất tạo nên vị ngọt đó có phải là đường kính hay không? Nếu không, theo em đó là chất gì? Trả lời: Đó không phải là đường kính (đường kính là saccarozơ kết tinh). Những hạt rắn đó là đường glucozơ, fructozơ do nước trong mật ong bay hơi hết. Câu 12: Một loại etxăng có khối lượng riêng là 0,75g/ml. Để đơn giản, người ta xem loại etxăng này là một hỗn hợp gồm các đồng phân của octan. Khi sử dụng cho động cơ đốt trong, người ta pha thêm chì tetraetyl Pb(C2H5)4 (d = 1,6g/ml) vào etxăng theo tỉ lệ 0,5ml/1 lít. Một động cơ đốt trong đã đốt cháy hoàn toàn 1 lít loại etxăng trên. Tính: a) Khối lượng cacbon đioxit sinh ra. b) Khối lượng chì kim loại sinh ra, giả sử toàn bộ chì tetraetyl bị phân hủy. Trả lời: a) Khối lượng 1 lít etxăng: 1000.0,75 = 750 (g) HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Số mol octan trong 1 lít etxăng: 750 = 6,579 (mol) 114 0 C8H18 + 12,5O2 t 8CO2 + 9H2O Khối lượng CO2: 8.6,579.44 = 2315,808 (g) b) Khối lượng 0,5 ml Pb(C2H5)4: 0,5.1,6 = 0,8 (g) Khối lượng Pb sinh ra: 207,2.0,8 = 0,513 (g) 323,2 Câu 13: Ở các cây xăng ta thường nhìn thấy ghi A83, A90, A92. Các con số 83, 90, 92 có ý nghĩa gì vậy? Tại sao ở các cây xăng người ta cấm sử dụng lửa và điện thoại di động? Trả lời: Các con số ghi đấy chính là chỉ số octan của các loại xăng bán. Xăng có thành phần chính là các ankan lỏng, do ankan lỏng dễ bay hơi nên ở các điểm bán xăng luôn có hơi xăng, khi sử dụng điện thoại di động thì khi điện thoại reo sẽ phát ra tia lửa điện có thể kích thích hơi xăng trong không khí cháy, cũng như vậy đối với việc sử dụng bật lửa. Vì vậy những điều này đều bị cấm. Câu 14: Một loại etxăng có chứa 4 ankan với thành phần số mol như sau: heptan (10%), octan (50%), nonan (30%) và đecan (10%). a) Khi dùng loại etxăng này để chạy động cơ ô tô và mô tô cần trộn lẫn hơi etxăng và không khí theo tỉ lệ thể tích như thế nào để phản ứng cháy xảy ra vừa hết. b) Một xe máy chạy 100 km tiêu thụ hết 1,5 kg etxăng nói trên. Tính xem khi chạy 100 km, chiếc xe máy đó đã tiêu thụ bao nhiêu lít oxi của không khí, thải ra bao nhiêu lít CO2, thải ra khí quyển một lượng nhiệt bằng bao nhiêu Giả thuyết năng lượng giải phóng khi đốt cháy nhiên liệu có 80% chuyển thành cơ năng, còn lại chuyển thành nhiệt tỏa ra môi trường. Thể tích khí đo ở 27,30C và 1atm. Trả lời: a) 1 mol etx¨ng cã: 0,1 mol C7H16; 0,5 mol C8H18; 0,3 mol C9H20; 0,1 mol C10H22. §Æt c«ng thøc ph©n tö trung b×nh cña etx¨ng lµ C n H2n 2 n 0,1 7 0,5 8 0,3 9 0,1 10 8,4 M 14n 2 119,6 g / mol HểA HC THCS HO HC THC TIN Phản ứng cháy (nổ) của hơi etxăng: 3n 1 C n H2n 2 O2 nCO2 n 1 H2O 2 Thể tích O2 cần để đốt cháy 1 lít hơi etxăng là: 3n 1 3 8,4 1 13,1 (lít) 2 2 Thể tích không khí: 5 13,1 = 65,5 Vetxăng 1 Tỉ lệ thể tích: Vkk 65,5 1500 b) Số mol etxăng trong 1500 g etxăng: 12,542 mol 119,6 3n 1 C n H2n 2 O2 nCO2 n 1 H2O 2 3 8,4 1 13,1 mol Để đốt cháy 1 mol etxăng cần số mol O2 là: 2 Số mol CO2 tạo thành khi đốt cháy 1 mol etxăng là 8,4 mol. Khi đốt cháy 1,5 kg etxăng cần số mol O2 tiêu thụ là: 12,542 13,1 = 164,3 (mol) Thể tích O2 tiêu thụ tại T = 27,3 + 273 = 300,3K và 1atm là: nO R T 164,3 0,08205 300,3 VO2 2 4048,3 p 1 Số mol CO2 tạo thành: 12,542 8,4 = 105,35 mol. Thể tích CO2 thải ra: 105,35 0,08205 300,3 VCO2 2595,78 (lít) 1 Nhiệt tạo thành khi đốt cháy 1,5 kg etxăng: 12,542 5337,8 = 66946,69 kJ Lng nhit thi ra khớ quyn: 0,2 66946,69 = 13389,34 kJ Cõu 15: Ga (gas) cha trong cỏc bỡnh thộp un nu trong gia ỡnh v ga dn t cỏc m khớ thiờn nhiờn va dựng trong bp nỳc, va dựng lm nhiờn liu cụng nghip khỏc nhau nh th no? Bt la ga dựng loi ga no? Tr li: HểA HC THCS HO HC THC TIN Ga dựng un nu v np bt la l hn hp butan v mt phn propan c nộn thnh cht lng trong bỡnh thộp. Ga dựng lm nhiờn liu trong cụng nghip (xng, du ha, . . .) l hn hp cỏc ankan lng. Cõu 16: Hc ớn l mt sn phm ca quỏ trỡnh trng ct du m, thng dựng lm nha tri ng. Nu b hc ớn dớnh vo qun ỏo, ngi ta phi dựng xng (du ha) ty m khụng dựng nc thng. Em hóy gii thớch ti sao? Tr li: Hắc ín là hỗn hợp các hiđrocacbon, ít tan trong dung môi phân cực (thí dụ H2O), tan nhiều trong dung môi không phân cực (thí dụ xăng, dầu hoả). Cõu 17: Phng phỏp cp cu s b khi b bng phenol: Ra nhiu ln bng Glixerol cho ti khi mu da tr li bỡnh thng ri bng nc, sau ú bng ch bng bng tụng tm Glixerol. Hóy gii thớch ti sao li lm nh vy? Tr li: Do s tan ca Phenol trong Glixerol ln hn rt nhiu trong da nờn Glixerol s kộo/chit dn phenol ra. Cõu 18: nụng thụn nc ta nhiu gia ỡnh vn un bp rm, bp r, bp ci. Khi mua r, rỏ, nong, nia, . . . (c an bi tre, na, giang, . . . ) h thng em gỏc lờn gỏc bp trc khi s dng bn ca chỳng c lõu hn. Gii thớch ti sao? Tr li: Do trong khúi ca bp cú cha andehit fomic HCHO, cht ny cú kh nng dit trựng, chng mi mt nờn lm r, rỏ, nong, nia, . . . bn hn. Cõu 19: Ti sao ngi ta dựng formol ngõm xỏc ng vt? Tr li: Do fomanehit lm bin tớnh protit, bin protit thnh cht n hi. Ngoi ra, do tớnh c i vi vi khun, fomanehit trong dung dch cũn cú tớnh sỏt trựng. Cõu 20: Vỡ sao khi dựng axeton lau sn múng tay li cm thy múng tay rt mỏt? Tr li: Axeton rt d bay hi, quỏ trỡnh bay hi thu nhit ca múng tay lm múng tay cm thy mỏt. HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Câu 21: Trong cuốn 800 mẹo vặt trong cuộc sống hằng ngày có viết: Nếu đồ dùng có đốm gỉ, ta dùng giấm lau chùi, vết gỉ sẽ hết. Bằng kiến thức hóa học em hãy giải thích tại sao? Trả lời: Đốm gỉ đó là oxi kim loại: Fe2O3, CuO, Al2O3, . . . Giấm phản ứng với các oxit kim loại đó làm bề mặt của đồ dùng sẽ hết gỉ. Câu 22: Quá trình lên men giấm ngoài tinh bột, đường, rượu nhạt, người ta còn cho thêm vào giấm gốc và trái cây (chuối chín, dứa, xoài, . . . ) Cho biết vai trò của từng chất cho thêm vào? Chất lượng giấm sẽ thế nào nếu giấm để lâu? a) Vì sao khi lên men rượu thì cần ủ kín còn lên men giấm lại để thoáng? b) Để sản xuất giấm ăn người ta dùng phương pháp lên men giấm mà không dùng axit axetic pha loãng? Vì sao? Trả lời: a) Men rượu hoạt động không cần oxi không khí, nó chuyển hóa đường thành rượu và khí cacbonic. men rîu C6H12O6 2C2H5OH 2CO2 Men giấm cần oxi không khí để oxi hóa rượu thành giấm. men giÊm C2H5OH O2 CH3COOH H2O b) Lên men giấm từ dung dịch đường, rượu ngoài axit axetic ra trong giấm thu được còn có các chất hữu cơ không những không độc hại mà còn có hương vị dễ chịu. Axit axetic sản xuất trong công nghiệp thường chứa các tạp chất có hại cho sức khỏe vì vậy không dùng để pha thành giấm ăn. Câu 23: a) Chất béo nào dễ bị ôi hơn: dầu thực vật hay mỡ lợn? Vì sao? b) Các dầu thực vật bán trên thị trường không bị ôi trong thời hạn bảo quản? Vì sao? Trả lời: a) Chất béo lỏng là chất béo chứa nhiều gốc axit béo không no, nên bị oxi hóa nhiều hơn do đó dễ bị ôi hơn chất béo rắn (là chất béo chứa nhiều gốc axit béo no, rất ít gốc axit béo không no). b) Người ta thường pha thêm vào dầu ăn những chất chống oxi hóa để chống ôi mỡ. HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Câu 24: Dầu mỡ động vật – thực vật để lâu ngày thường có mùi khó chịu, ta gọi đó là hiện tượng ôi mỡ? Cho biết nguyên nhân gây hiện tượng ôi mỡ. Biện pháp ngăn ngừa quá trình ôi mỡ? Trả lời: Dầu mỡ để lâu ngày trở thành có mùi khét, khó chịu đó là sự ôi mỡ. Có nhiều nguyên nhân gây ôi mỡ, nhưng chủ yếu là do oxi không khí cộng vào nối đôi ở gốc axit không no tạo ra peoxit, chất này bị phân hủy thành các anđehit có mùi khó chịu. Để tránh ôi mỡ cần bảo quản dầu mỡ ở nơi mát mẻ, đựng đầy, nút kín (tránh oxi của không khí) và có thể cho vào mỡ những chất chống oxi hóa không độc hại. Câu 25: Từ quả đào chín người ta tách ra được chất A có công thức phân tử C3H6O2. A có phản ứng tráng bạc, không phản ứng với Na, trong A chỉ có một loại nhóm chức. Xác định công thức cấu tạo của A và gọi tên A theo danh pháp thay thế. Trả lời: Công thức cấu tạo của A: HCOOCH2CH3 (etyl fomiat) Câu 26: Bố Bình đi công tác xa về có mang về một can mật ong rất to để làm quà cho người thân . Bình rất hăm hở giúp bố chia mật ong ra các chai. Bố dặn Bình: “Con phải nhớ đổ đầy mật ong vào các chai sạch, khô, đậy nút thật chặt và để ở nơi khô ráo, như vật mật ong mới không bị biến chất”. Bình không hiểu tại sao bố lại nói như vậy. Em hãy giải thích giúp bạn Bình? Trả lời: Nếu để ở nơi ẩm thấp và không đậy nút chặt, mật ong sẽ bị lên men theo phương trình: men C6H12O6 2C2H5OH 2CO2 Khí CO2 sinh ra sẽ làm nút lọ bật ra, lúc đó sẽ có sự xâm nhập của vi khuẩn làm mật ông biến chất. Câu 27: Khi ăn sắn bị ngộ độc, người ta thường giải độc bằng nước đường. Bằng kiến thức hóa học, hãy giải thích cách làm trên. Trả lời: Khi ta uống nước đường (đường saccarozơ) vào dạ dày sẽ bị thủy phân cho đường glucozơ. Sắn chứa axit HCN là chất gây độc. Khi HCN gặp glucozơ sẽ có phản ứng xảy ra ở nhóm chức anđehit, sau đó tạo ra hợp chất dễ thủy phân giải phóng NH3. Như vậy HCN đã chuyển sang hợp chất không độc theo phương trình: HOCH2 CHOH 4 CHO HCN HOCH2 CHOH 4 C CN OH HOCH2 CHOH 4 C CN 2H2O OHCH2 CHOH 5 COOH NH3 OH HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN Câu 28: Khi muối dưa, người ta thường chọn dưa già hoặc phơi héo và cho thêm ít đường, nén dưa ngập trong nước. Hãy giải thích tại sao? Trả lời: Người ta thường cho thêm đường, chọn rau già hoặc rau được phơi héo sẽ có hàm lượng đường cao hơn, do đó quá trình làm dưa chua nhanh hơn (đường chuyển hóa thành axit). Dưa được nén ngập trong nước vì quá trình lên men làm chua dưa là loại vi khuẩn yếm khí. Câu 29: Tại sao những người bị đau dạ dày thường được khuyên nên ăn cháy cơm hoặc bánh mì? Trả lời: Trong cháy cơm và bánh mì, dưới tác dụng của nhiệt, một phần tinh bột đã biến thành đextrin (oligosaccarit) nên khi ta ăn, chúng dễ bị thủy phân thành saccarit ngay bởi các ezim trong nước bọt, nên dạ dày sẽ phải làm việc ít hơn. Câu 30: Sữa đậu nành rất bổ dưỡng cho sức khỏe nhưng cũng có thể trở nên vô dụng, thậm chí gây độc nếu dùng không đúng cách. Những lưu ý khi sử dụng sữa đậu nành: a) Trước hoặc sau khi uống sữa đậu nành 1 giờ không nên ăn cam, quýt. b) Không nên uống sữa đậu nành khi đói, tốt nhất là sau bữa sáng 1 – 2 giờ. Hãy giải thích tại sao lại có những lưu ý như vậy? Trả lời: Trước khi uống sữa đậu nành 1 giờ không nên ăn cam, quýt vì axit và vitamin trong cam, quýt tác dụng lên protein trong sữa đậu nành kết thành khối ở ruột non lành ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa gây đầy bụng, đau bụng. Câu 31: a) Vì sao không nên giặt quần áo nilon, len, tơ tằm bằng xà phòng có độ kiềm cao, không nên giặt bằng nước quá nóng hoặc ủi quá nóng các đồ dùng trên? b) Làm thế nào để phân biệt được các vật dụng bằng da thật và da nhân tạo (PVC)? Trả lời: a) Tơ nilon (tơ poliamit), len và tơ tằm (protit) đều có các nhóm -CONH- trong phân tử. Các nhóm này dễ bị thủy phân trong môi trường kiềm và axit, vì vậy độ bền của quần áo (sản xuất từ nilon, len, tơ tằm) sẽ bị giảm nhiều khi giặt bằng xà phòng có độ kiềm cao. Len, tơ tằm, tơ nilon kém bền đối với nhiệt. HÓA HỌC THCS HOÁ HỌC THỰC TIỄN b) Khi đốt, da thật cho mùi khét, da nhân tạo không cho mùi khét. Có thể làm thí nghiệm sau: Nhỏ vài giọt AgNO3 vào thành phía trong của phễu thủy tinh. Úp phễu ở phía trên miếng da bị đốt. Mẩu da nhân tạo (PVC) sẽ cho kết tủa trắng (AgCl) ở thành phễu O2 ,t 0 PVC HCl CO2 H 2 O Cl Ag AgCl Tài liệu sưu tầm và chọn lọc từ: Giáo trình cô Nguyễn Thị Tuyết Nhung và một số tư liệu khác. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN MỘT SỐ CÂU HỎI HÓA HỌC THỰC TIỄN P.2 Câu 32: Một cách xác định định tính halogen là đốt sợi dây đồng hình lò xo trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi ngọn lửa không còn màu xanh, sau đó nhúng ngay sợi dây đang nóng vào chất hữu cơ lỏng chứa halogen rồi đốt trên ngọn lửa đèn cồn. Màu của ngọn lửa chuyển màu xanh lam chứng tỏ trong phân tử chất hữu cơ đem đốt chứa halogen. Hãy giải thích tại sao? t0 2CuO Trả lời: Đốt dây đồng: 2Cu O2 Chất hữu cơ chứa halogen cháy tác dụng với CuO: CxHyXz + CuO CuX2 + H2O + …. Muối CuX2 bay hơi có màu xanh lam của ion Cu2+ làm cho màu ngọn lửa nhuộm màu xanh lam. Câu 33: Nếu lấy một sợi dây điện gọt bỏ vỏ nhựa rồi đốt lõi đồng trên ngọn lửa đèn cồn thì thấy ngọn lửa nhuộm màu xanh lá mạ, sau đó màu ngọn lửa mất màu xanh. Nếu áp lõi dây đồng đang nóng vào vỏ dây điện rồi đốt thì thấy ngọn lửa lại nhuộm màu xanh lá mạ. Hãy cho biết nguyên nhân gây ra hiện tượng trên, biết rằng vỏ dây điện là hợp chất cao nguyên tử PVC có công thức (C2H3Cl)n Trả lời: Khi đốt nóng đỏ, CuCl2 bị phân tán vào ngọn lửa. Màu xanh lá mạ là đặc trưng cho Cu2+ trong ngọn lửa, giống như màu vàng đặc trưng của Na+ trong ngọn lửa. Vậy vỏ dây điện thường làm bằng PVC ([C2H3Cl]n), lõi dây đồng luôn bị bám dính PVC, khi bị đốt xảy ra phản ứng sau: 2 CO2 H2O HCl; 2HCl CuO CuCl2 H2O C 2H3Cln O , t0 Khi CuCl2 bay hơi hết thì màu ngọn lửa lại trở về như cũ. Nếu cho dây đồng tiếp xúc với PVC thì hiện tượng lặp lại. Câu 34: Trước kia, “phẩm đỏ” dùng để nhuộm áo choàng cho các Hồng y giáo chủ được tách chiết từ một loại ốc biển. Đó là một hợp chất có thành phần nguyên tố như sau: C: 45,7% ; H: 1,9% ; O: 7,6% ; N: 6,7% ; Br: 38,1%. Tìm công thức đơn giản nhất của “phẩm đỏ”. Trả lời: CxHyOzNtBrp x:y:z:t:p 45,7 1,9 7,6 6,7 38,1 : : : : 8 : 4 :1:1:1. 12 1 16 14 80 CTĐGN của “phẩm đỏ”: C8H4ONBr HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Câu 35: Parametađion (thành phần chính của thuốc chống co giật) chứa 53,45% C ; 7,01% H ; 8,92% N ; còn lại là O. Thực nghiệm cho biết trong phân tử Parametađion chỉ có một nguyên tử nitơ. Hãy xác định công thức phân tử của Parametađion. Trả lời: C7H11NO3 Câu 36: Từ cây đại hồi người ta tách được chất hữu cơ A dùng làm nguyên liệu cơ sở cho việc sản xuất thuốc Tamiflu – dùng phòng chống cúm gia cầm hiện nay. Khi đốt cháy hoàn toàn A thu được CO2 và hơi H2O theo tỉ lệ thể tích 7:5. Khi phân tích A thấy có 45,97% O, biết khối lượng phân tử của A không vượt quá 200 đvC. Tìm công thức phân tử của A Trả lời: C7H10O5 Câu 37: Một trong những ứng dụng của axetilen là làm nhiên liệu trong đèn xì để hàn và cắt kim loại. Hãy giải thích tại sao người ta không dùng etan thay cho axetilen, mặc dù nhiệt đốt cháy ở cùng điều kiện của etan (1562 kJ/mol) cao hơn của axetilen (1302 kJ/mol)? Trả lời: C2H2 2,5O2 2CO2 H2O HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN C2H6 3,5O2 2CO2 3H2O Đốt 1 mol C2H6 tạo ra 3 mol H2O, trong khi đó 1 mol C2H2 chỉ tạo ra 1 mol H2O. Nhiệt lượng tiêu hao (làm bay hơi nước) khi đốt C2H6 gấp 3 lần C2H2. Vì vậy nhiệt độ ngọn lửa C2H2 cao hơn nhiệt độ ngọn lửa C2H6. Câu 38: Chất lượng etxăng của động cơ đốt trong được xác định bởi tốc độ cháy của hỗn hợp hơi etxăng và không khí. Khi tốc độ cháy không điều hòa thì trong động cơ có hiện tượng “kích nổ”, làm cho động cơ bị “giật”, làm giảm hiệu suất biến năng lượng của phản ứng cháy thành cơ năng. Người ta nhận thấy các hidrocacbon mạch thẳng trong etxăng có khuynh hướng gây ra hiện tượng “kích nổ”, còn các hidrocacbon mạch nhánh có khuynh hướng cháy điều hòa. Khi đó chất lượng etxăng được đánh giá qua “chỉ số octan”. Etxăng có chất lượng “tiêu chuẩn” khi chỉ số octan bằng 100, nghĩa là etxăng tiêu chuẩn được giả thiết là có thành phần chỉ gồm hoàn toàn chất 2,2,4-trimetylpentan (octan). Nếu etxăng chỉ gồm toàn là n-heptan thì được đánh giá là có chỉ số octan bằng 0. Theo cách đánh giá như vậy, chỉ số octan của benzen là 106, của toluen là 120. a) Viết công thức cấu tạo của 2,2,4-trimetylpentan và n-heptan. b) Một loại etxăng có thành phần theo khối lượng như sau: octan 57% , n-heptan 26% , benzen 7,8% , toluen 0,2%. Hãy viết phương trình hóa học của các phản ứng cháy của etxăng đó trong động cơ đốt trong và tính tỉ lệ thể tích hơi và thể tích không khí cần trộn lẫn trong động cơ. c) Tính chỉ số octan của loại xăng đã cho. Trả lời: a) n-heptan: CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3 2,2,4-trimetylpentan: CH3 –C(CH3)2 – CH2– CH(CH3) – CH3 b) Đặt công thức phân tử trung bình của etxăng đã cho là: C n H m ta cã: n 8 0,57 7 0,26 6 0,078 7 0,092 7,492 m 18 0,57 16 0,26 6 0,078 8 0,092 15,624 HểA HC THCS HểA HC THC TIN Ph-ơng trình phản ứng cháy: m m C n H m n O2 nCO2 H2O 2 2 m n VO2 4 7,492 15,624 11,398 Vhơi etxăng 1 4 Th tớch khụng khớ so vi th tớch hi xng l: 11,398 5 = 57 lần c) Ch s octan ca etxng ó cho l: 100 0,57 + 106 0,078 + 120 x 0,092 = 76,308 Cõu 39: Benzen cú rt nhiu ng dng trong thc t, nú l mt húa cht quan trng trũn húa hc, tuy nhiờn benzen cng l mt cht rt c. Trc õy trong cỏc phúng thớ nghim hu c vn hay dựng benzen lm dung mụi. hn ch tớnh c ca dung mụi, ngy nay ngi ta dựng toluen thay th cho benzen. Vỡ sao toluen li ớt c hn? Tr li: Tớnh c ca benzen gõy ra l do nú b oxi húa theo nhng c ch khỏc nhau vo nhõn thm to cỏc nhúm chc phenol c. Khi thay benzen bng toluen lm dung mụi, thi khi toluen xõm nhp vo c h, nú cú nhúm CH3 d b oxi húa thnh axit benzoic, nờn hn ch kh nng oxi húa vo nhõn thm. Vỡ vy toluen ớt gõy c hn. Cõu 40: Trong mt ụng nghim ng y nc brom mu nõu , khi thờm khong 1 ml tinh du thụng (thnh phn chớnh l - pinen) vo ng nghim, thy cht lng trong ng nghim tỏch thnh 2 lp: lp di mu nõu , lp trờn khụng mu. Lc mnh hn hp, thy cht lng phớa di mt mu. Gii thớch cỏc hin tng thớ nghim trờn? Tr li: - Cht lng phõn lp vỡ tinh du thụng khụng tan trong nc v nh hn nc nờn ni lờn trờn. - Khi lc, cú phn ng ca - pinen vi brom. Nu d brom thỡ nú b chit lờn lp pinen do pinen cú kh nng hũa tan brom tt hn nc. Cõu 41: Cao su buna-N l sn phm ng trựng hp gia buta-1,3-ien v acrilonitrin CH2 CH C N . Gii thớch vỡ sao cao su buna-N bn vi du m v cỏc dung mụi hu c? Tr li: 4nC 4 H 6 nCH 2 CH C N CH 2 CH CH CH 2 4 CH 2 CH n CN chờnh lch do õm in khỏ ln gia cacbon (2,5) v nit (3) nờn nhúm C N b phõn cc khỏ mnh lm cho cht polime ny khú tan trong cỏc dung mụi khụng phõn cc hay phõn cc yu. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Câu 42: Gần đây trên các phương tiện thông tin đại chúng đưa nhiều thông tin về chất đietilenglicol (DEG) được Trung Quốc đưa vào 2 loại kem đánh răng mang nhãn hiệu “Excel” và “Mr.Cool”. DEG có tác dụng ngăn kem đánh răng đông cứng lại, tuy nhiên nó lại là một trong những tác nhân gây ung thư và đã gây tử vong ở Panama, cộng hòa Dominica và 2 loại kem đánh răng này đã bị nghiêm cấm sử dụng trên thế giới. DEG có thể được tạo ra từ phản ứng tách một phân tử nước giữa 2 phân tử Etilenglicol. Viết phương trình phản ứng minh họa. Trả lời: xt 2CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 O CH 2 CH 2 H 2O t0 OH OH OH OH DEG Câu 43: Vitamin C (axit ascorbic) được tìm thấy trong nhiều trái cây (cam, chanh, . . . ) và là chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự sinh sống của sinh vật. Công thức cấu tạo của axit ascobic: OH HO O HO OH Dù công thức cấu tạo không có nhóm –COOH nhưng phân tử vẫn có tính axit. Hãy giải thích tại sao? Trả lời: Dù phân tử không có nhóm –COOH nhưng có vẫn có tính axit là do phân tử có hệ liên hợp p , từ O của –OH đến O của C=O làm cho hiđro của nhóm –OH gắn trên C có nối đôi trở nên linh động, có khả năng tách ra H+. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Câu 44: Quá trình lên men giấm ngoài tinh bột, đường, rượu nhạt, người ta còn cho thêm vào giấm gốc và trái cây (chuối chín, dứa, xoài, . . . ) Cho biết vài trò của từng chất cho thêm vào? Chất lượng giấm sẽ thế nào nếu giấm để lâu? Trả lời: - Tinh bột, đường, rượu là những nguyên liệu của quá trình lên men rượu, tinh bột thủy phân thành đường, đường bị lên men rượu thành rượu. - Chuối, dứa một phần cung cấp nguyên liệu (đường) cho quá trình lên men, một phần tạo hương liệu (mùi thơm) cho giấm; vì trong chuối, dứa có các este có mùi thơm đặc trưng. - Giấm gốc có vai trò cung cấm men giấm (enzim) xúc tác cho quá trình lên men giấm, nếu không cho giấm gốc vào thì quá trình lên men vẫn xảy ra nhưng chậm hơn do trong không khí vẫn có các enzim. Câu 45: Axit tropoic C9H10O3 (A) được điều chế từ atropin có trong cây cà độc dược. A bị oxi hóa bởi dung dịch KMnO4 nóng thành axit benzoic (B) và bị oxi hóa bởi oxi không khí có mặt Cu nung nóng tạo thành chất C9H8O3 (C) có chức anđehit. Axit tropoic có thể chuyển hóa thành axit atropoic C9H8O2 (D) nhờ H2SO4 đặc ở 1700C. Hiđro hóa (D) bằng H2/Ni thu được hiđra tropoic C9H10O2 (E). Xác định công thức cấu tạo của A, B, C, D, E. Trả lời: CTPT (A): C 9H10O3 k 2.9 2 10 5 2 A bị oxi hóa bởi dung dịch KMnO4 → Axit benzoic A có chứa nhóm chức COOH ở mạch nhánh (không gắn trực tiếp vào vòng benzen). A bị oxi hóa bởi không khí có mặt Cu/ t → C9H8O3 (C) chứa chức anđehit Mạch nhánh chứa nhóm chứ ancol bậc I là –CH2OH. Từ dữ kiện bài ra ta có CTCT của A, B, C, D, E như sau: 0 COOH KMnO4 t0 HOOC CH CH2OH (B) HOOC CH CHO O2 (A) (C) Cu / t 0 HOOC CH CH3 HOOC C CH2 H 2SO4 ® H2 170 0 C Ni / t 0 (D) (E) HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Câu 46: Nhân dân ta có câu: “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh” Vì sao thịt mỡ và dưa hành thường được ăn cùng với nhau? Trả lời: Dưa chua cung cấp môi trường axit xúc tác cho phản ứng thủy phân chất béo tạo ra glixerol là chất có vị ngọt: H ,t C3H5 OCOR 3 3H2O C3H5 OH 3 3RCOOH 0 Cũng trong điều kiện đó các chất gluxit, protit có trong dưa cũng bị thủy phân tạo ra các chất đường và các amino axit đều có vị ngọt. Như vậy ta có được canh dưa không chua gắt mà chua ngọt, lượng mỡ bị giảm đi làm cho canh không quá béo. Câu 47: Từ cổ xưa nhân dân ta đã biết dùng chất giặt rửa có nguồn gốc thực vật. Hãy kể tên ra hai loại quả và cách dùng chúng để giặt rửa. Nêu ưu điểm và nhược điểm của chúng so với chất giặt rửa tổng hợp. Trả lời: Quả bồ kết và quả bồ hòn. Cách dùng: Đun sôi với nước, vò kĩ, bỏ bã, dùng phần nước còn lại. - Ưu điểm: Không gây phản ứng phụ cho da, cho tóc, không gây ô nhiễm môi trường. - Nhược điểm: Khó bảo quản, ít tiện lợi (khi dùng phản đun nấu) Câu 48: Điesel sinh học là một loại nhiên liệu có tính chất tương đương với nhiên liệu dầu điesel nhưng không phải sản xuất từ dầu mỏ mà từ dầu thực vật (cây cải dầu, cây đậu nành, cây hướng dương, dầu dừa, dầu hạt cau) hay mỡ động vật (cá da trơn). Nhìn theo phương diện hóa học thì thì điesel sinh học là metyl este của những axit béo. Để sản xuất điesel sinh học người ta pha khoảng 10% metanol vào dầu thực vật (mỡ động vật) và HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN dùng nhiều chất xúc tác khác nhau (KOH, NaOH, ancolat). Phản ứng tiến hành ở áp xuất thường, nhiệt độ 600C. Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra trong quá trình sản xuất điesel sinh học. Phân tích ưu, nhược điểm của việc sản xuất loại nhiên liệu này. Trả lời: CH 2 OCOR CH 2 OH RCOOCH3 600 , KOH CH OH R' COOCH3 CH OCOR' 3CH3OH CH 2 OCOR'' CH 2 OH R'' COOCH3 *Ưu điểm: Không có chất thải vì sản phẩm phụ có thể tiếp tục sử dụng (bã cây cải dầu làm thức ăn cho động vật, glixerol dùng trong nghành công nghiệp hóa chất). *Nhược điểm: Cần một diện tích canh tác lớn, nguồn nhân công trồng trọt nhiều. Câu 49: Một học sinh viết. Từ fomanđehit điều chết được glucozơ theo phản ứng sau: xt 6CH2O C6 H12O6 (glucozô) . Vì sao không dùng phản ứng nói trên được? Trong thực tế người ta điều chế glucozơ như thế nào? Trả lời: Trong thực tế người ta điều chế glucozơ bằng các thủy phân tinh bột: 6 5 4 3 2 1 xt nCH2 CH CH CH CH CH O C6 H10 O5 n nH2 O tinh bét OH OH OH OH OH glucoz¬ - Với công thức cấu tạo như glucozơ, các nguyên tử cacbon số 2,3,4 và 5 đều đính với 4 nhóm thế khác nhau nên sẽ có những cấu hình không gian khác nhau, điều đó dẫn tới 16 đồng phân không gian khác nhau. - Phản ứng của fomanđehit (CH2O) nhờ xúc tác tạo thành C6H12O6 có hiệu suất rất thấp, hơn thế sản phẩm tạo ra là hỗn hợp của cả 16 đồng phân không gian khác nhau, trong đó glucozơ chỉ chiếm 1/16. Vì thế nó không thể dùng để điều chế glucozơ được. Câu 50: Tại sao với cùng một khối lượng gạo như nhau nhưng khi nấu cơm nếp lại cần ít nước hơn so với khi nấu cơm tẻ? Trả lời: Trong gạo tẻ, hàm lượng amilopectin (80%) ít hơn trong gạo nếp (98%). Amilopectin hầu như không tan trong nước nên khi nấu cơm nếp cần ít nước hơn khi nấu cơm tẻ (cùng lượng gạo). HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Câu 51: Có thể dùng saccarozơ để sản xuất rượu không? Vì sao? Trả lời: Trong men rượu có các enzim xúc tác cho sự thủy phân saccarozơ thành glucozơ và fructozơ rồi phân giải glucozơ thành C2H5OH và CO2. Tuy nhiên đây không phải là phương pháp kinh tế để sản xuất rượu vì nó dùng nguyên liệu là saccarozơ đắt tiền hơn so với dùng các nguyên liệu chứa tinh bột như gạo, ngô, sắn, . . . Câu 52:Khi nấu canh cá ta thường cho thêm các quả chua như khế chua, dọc, sấu, me, . . . Hãy giải thích? Trả lời: Trong các có các amin như: đimetyl amin, trimetyl amin là chất tạo ra mùi tanh của cá. Khi cho thêm chất chua, tức là cho thêm axit vào để chúng tác dụng với các amin trên tạo ra muối làm giảm độ tanh của cá. Câu 53: a) Có người dùng xe ô tô để vận chuyển rượu uống, dùng can nhựa được làm từ nhựa PVC hoặc nhựa phenolfomanđehit để ngâm rượu thuốc. Hãy cho biết tác hại của việc làm đó. b) Dùng bao vì bằng chất dẻo để đựng thực phẩm có lợi và bất lợi như thế nào? Cách khắc phục những bất lợi đó. Trả lời: a) Trong cao su lưu hóa và trong các chất dẻo đều có chứa các phụ gia chống oxi hóa, tạo màu, chất dẻo . . . Chúng là các chất có thể tan vào rượu và là những chất độc hại đối với cơ thể, một số chất có khả năng gây ung thư. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN b) Chất dẻo làm bao bì đựng thực phẩm cần tuân theo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt, ví dụ không được chứa các chất độc hại đối với sức khỏe. Các bao bì bằng chất dẻo sau khi sử dụng thường rất khó tiêu hủy do đó gây ô nhiễm cho môi trường. Không nên quá lạm dụng chúng mà nên dùng các bao bì truyền thống từ các vật liệu thiên nhiên dễ phân hủy như tre, gỗ, lá, xenlulozơ, . . . Câu 54: Có một số người bệnh phải tiếp đạm. Theo em đó là loại đạm gì? Công thức cấu tạo chung của nó thế nào? Trả lời: Đó là dung dịch các aminoaxit cần cho cơ thể, chúng đều là các aminoaxit có công thức chung là: R CH COOH NH2 Câu 55: a) Vì sao không ngâm lâu quần áo bằng len trong xà phòng? b) Vì sao đồ nhựa dùng lâu ngày bị biến màu và trở nên giòn? Trả lời: a) Len (từ lông thú) thuộc loại polipeptit. Dung dịch xà phòng có môi trường kiềm sẽ xúc tác cho phản ứng thủy phân liên kết peptit (-CONH-) làm đứt chuỗi polipeptit, làm cho sợi len mau hỏng. b) Dưới tác dụng của oxi không khí, của hơi ẩm, của ánh sáng và nhiệt độ, polime và các phụ gia có trong đồ nhựa có thể tham gia các phản ứng ở nhóm chức của nó. Kết quả là: Mạch polime bị phân cắt hoặc vẫn giữ được mạch nhưng đều làm thay đổi cấu tạo của chúng dẫn tới làm thay đổi màu sắc và tính chất. Hiện tượng đó gọi là sự lão hóa polime. Câu 56: a) Mủ cao su, cao su ống (cao su thô, crêp), cao su lưu hóa là gì? b) Vì sao phải lưu hóa cao su? So sánh tính chất vật lý của cao su lưu hóa với cao su sống và giải thích vì sao có sự khác nhau đó? Trả lời: a) - Mủ cao su là nhựa cây cao su. Đó là một hỗn hợp lỏng màu trắng như sữa, đôi khi ngả màu vàng nhạt. Trong mủ cao su các hiđrocacbon cao su (tức là các hiđrocacbon cao phân tử không no như poliisopren . . . ) chiếm tới khoảng 40%. Còn lại là nước và những tạp chất khác. - Khi cho axit axetic vào mủ cao su, các hiđrocacbon cao su sẽ đông tụ lại thành tảng, người ta lấy ra, rửa và hun sấy sẽ được cao su sống còn gọi là cao su thô hay crêp. - Cao su thô khi chế hóa với lưu huỳnh (khoảng 0,5% - 5%, ở 130 – 1500C) thì trở thành cao su lưu hóa. b) – Cao su thô lấy từ mủ cao su hoặc tổng hợp được từ các monome không dùng chế tạo thành đồ vật ngay được vì khi gặp nhiệt độ cao chúng thường mềm ra và dính lại. Khi gặp nhiệt độ thấp, chúng thường giòn. Vì vậy phải lưu hóa cao su. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN - So với cao su thô, cao su lưu hóa đàn hồi hơn, bền nhiệt hơn, khó tan trong dung môi hữu cơ hơn, lâu mòn hơn. Có được những ưu điểm đó là do khi lưu hóa, các mạch poliisopren đã được kết nối với nhau bằng các cầu nối đisunfua (-S-S-) làm cho cao su lưu hóa có cấu tạo mạng không gian chứ không còn ở dạng mạch thẳng như ở cao su thô. Câu 57: Phần lớn glucozơ do cây xanh tổng hợp ra trong quá trình quang hợp để tao ra xenlulozơ. Biết rằng một cây bạch đàn 5 tuổi có khối lượng gỗ là 100kg, chứa 50% xenlulozơ. a) Tính xem 1 ha rừng bạch đàn nói trên với mật độ 1 cây/20m2 đã hấp thụ được bao nhiêu m3 CO2 và giải phóng ra bao nhiêu m3 O2 để tạo ra xenlulozơ? (các khí đo ở đktc). b) Nếu dùng toàn bộ lượng gỗ từ 1 ha bạch đàn nói trên để sản xuất giấy (chứa 95% xenlulozơ, 5% chất phụ gia) thì sẽ thu được bao nhiêu tấn giấy biết hiệu suất chung của quá trình là 80%? Trả lời: 1 ha = 10.000m2 Vậy khối lượng xenlulozơ có trong gỗ ở 1 ha rừng bạch đàn là: 10000 50 100 25000 kg 25 (tÊn) 20 100 as 6nCO2 5nH2O C 6H10O5 n 6nO2 a) Vậy số mol CO2 = số mol O2 25000.6 9,26.105 mol 3 162.10 Thể tích CO2 = thể tích O2 = 9,26.105 . 22,4.10-3 = 20742,4 (m3) b) 0,95 tấn xenlulozơ sản xuất được 1 tấn giấy → 25 tấn xenlulozơ sản xuất được x tấn giấy Vậy x = 26,32 tấn (nếu H% = 100%) Vì H% = 80% nên khối lượng giấy thu được là: 21, 056 tấn. Câu 58: a) Hãy trình bày quá trình sản xuất tơ visco dùng nguyên liệu là xenlulozơ lấy từ gỗ? b) Vì sao người ta không dùng tinh bột làm nguyên liệu sản xuất tơ được? Trả lời: a) Xenlulozơ phản ứng với dung dịch NaOH và CS2 tạo thành một dung dịch rất nhớt là visco. Khi bơm visco qua ống có nhiều lỗ nhỏ ngâm trong axit sunfuric loãng, xenlulozơ lại được giải phóng ra dưới dạng sợi dài, mảnh và ống mượt như tơ và được gọi là tơ visco. b) Không dùng tinh bột vì mạch polime trong tinh bột phân nhánh, co cuộn lại thành dạng viên chứ không có dạng sợi như xenlulozơ. HÓA HỌC THCS HÓA HỌC THỰC TIỄN Tài liệu tham khảo và chọn lọc từ: Giáo trình của cô Nguyễn Thị Tuyết Nhung. |