Tiêm vắc-xin là giải pháp tối ưu để giúp trẻ phòng một số bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, trẻ bị sốt sau khi tiêm phòng là dấu hiệu thường gặp gây lo lắng cho nhiều bậc phụ huynh. Vì vậy, bạn nên chủ động tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết sau để biết cách chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng một cách tốt nhất. Show 1. Nguyên nhân dẫn đến trẻ bị sốt sau khi tiêm phòngNhiều phụ huynh sau khi tiêm phòng cho con đều thắc mắc tại sao trẻ lại bị sốt? Thật ra, vắc-xin được sản xuất từ các virus đã bị giết hoặc bị suy yếu nhằm tạo khả năng miễn dịch cho cơ thể đối với mầm bệnh đó. Vì vậy, sau khi tiêm phòng, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ được kích hoạt và phản ứng với vắc-xin giống như cách đối phó với virus thật sự xâm nhập vào cơ thể. Lúc này, hệ thống miễn dịch sẽ ngầm hiểu virus trong vắc xin sẽ là tác nhân lạ tấn công cơ thể nên sẽ đáp ứng lại bằng cách tạo ra kháng thể với mầm bệnh đó, giống như đối với mầm bệnh thật sự. Vì vậy, sốt là một trong những biểu hiện cho thấy cơ thể đang phản ứng với vắc-xin sau khi tiêm phòng. Theo đó, nếu bạn vô tình tiếp xúc lại với mầm bệnh này thì hệ thống miễn dịch sẽ ghi nhớ và tìm cách tiêu diệt nó trước khi nó gây ra bệnh cho cơ thể. Do vậy, cha mẹ của bé không nên quá lo lắng trước tình trạng trẻ sốt sau khi tiêm phòng mà nên theo dõi và kiểm soát cơn sốt để ngừa các biến chứng khi trẻ sốt cao.  Trẻ bị sốt sau khi tiêm phòng cho thấy cơ thể trẻ đang phản ứng với vắc-xin. 2. Các dấu hiệu thường gặp của trẻ sau khi tiêm phòngSau khi tiêm phòng, trẻ sẽ gặp một số triệu chứng như sau bao gồm: – Sốt: Đa phần trẻ em sau khi tiêm chủng sẽ hay bị sốt nhẹ cho thấy cơ thể trẻ đang phản ứng với vắc-xin. Ngoài ra, trẻ có thể gặp một số triệu chứng giả cúm kèm theo như sổ mũi, đau đầu, viêm họng… Thông thường, các triệu chứng này sẽ tự khỏi sau 1-2 ngày. Tuy nhiên, nếu trẻ bị sốt trên 38 độ C thì mẹ cần theo dõi và chườm ấm cho trẻ. Nếu bé vẫn không đỡ, có thể dùng thuốc hạ sốt hoặc đưa trẻ đi đến bác sĩ thăm khám. – Phản ứng quá mẫn tại nơi tiêm: Do làn da trẻ nhạy cảm nên có thể gặp một vài phản ứng quá mẫn như sưng, đỏ, đau tại vị trí tiêm. Hiếm gặp hơn có thể xuất hiện vết bầm tím xuất huyết tại chỗ tiêm, đặc biệt là đối với những trẻ có bệnh lý về rối loạn đông máu. Bạn tuyệt đối không nên thoa hay đắp bất kỳ thứ gì vào vị trí tiêm tránh việc làm trẻ bị nhiễm trùng tại chỗ tiêm. – Hiện tượng giả sởi, giả thủy đậu: Đối với một số vắc-xin phòng sởi hoặc thủy đậu, trẻ có thể phát ban đỏ hoặc nổi mụn nước trên da. Tuy nhiên, số lượng này rất ít, không đáng kể và thường biến mất sau vài ngày. – Rối loạn tiêu hóa: Trong một số trường hợp, khi tiêm phòng vắc-xin tiêu chảy, trẻ có thể gặp rối loạn tiêu hóa ở mức độ nhẹ như đi vệ sinh nhiều lần hơn, phân cũng lỏng hơn so với bình thường. Triệu chứng này cũng sẽ nhanh chóng tư khỏi mà không cần sử dụng thêm thuốc hoặc men tiêu hóa hỗ trợ. – Quấy khóc, khó chịu hoặc ăn ngủ kém hơn bình thường: Khi trẻ bị sưng, nóng sốt, đỏ đau sau tiêm phòng thì trẻ có thể khó chịu, quấy khóc, thậm chí ăn ngủ giảm hơn so với ngày thường. Sau vài ngày, khi các dấu hiệu sưng, nóng, đỏ đau không còn nữa thì bé sẽ quay lại trạng thái sinh hoạt bình thường. Sốt là một trong các dấu hiệu thường gặp của trẻ sau khi tiêm phòng. 3. Trẻ bị sốt sau khi tiêm phòng khi nào cần gặp bác sĩ?Thông thường, sau khi tiêm phòng, các dấu hiệu sưng, nóng, đỏ đau của trẻ sẽ tự khỏi và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp phản ứng nặng hiếm gặp sau đây, bạn cần nên đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế: – Shock phản vệ: thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi tiêm chủng với các biểu hiện như thở khò khè, co thắt khí quản, phát ban hoặc phù nề toàn thân. Trong trường hợp này, cần khẩn cấp cho trẻ thở oxy và dùng các thuốc chống dị ứng. Theo các chuyên gia y tế, sau khi tiêm vắc-xin cần ở lại cơ sở tiêm phòng trong vài giờ để kịp thời phát hiện và xử lý các sự cố bất thường. – Co giật: Trẻ lên cơn co giật toàn thân , có thể kèm theo sốt hoặc không. Lúc này trẻ cần được hỗ trợ hô hấp và dùng thuốc chống co giật theo phác đồ điều trị của bác sĩ. – Trẻ khóc thét dai dẳng hoặc la hét liên tục trên 4 giờ có thể báo hiệu trẻ đang bị đau hoặc có các triệu chứng bất thường bên trong cơ thể. Mẹ cần nên chú ý theo dõi và đưa trẻ đi gặp bác sĩ để thăm khám kiểm tra. – Áp xe tại chỗ: Tại vị trí tiêm có thể bị nhiễm khuẩn gây áp xe, có dò dịch. Bác sĩ có thể dùng kim chích rạch và dẫn lưu kết hợp với việc dùng thêm thuốc kháng sinh trong trường hợp nhiễm khuẩn. – Sốt cao liên tục trên 38,5 độ C: Trẻ em khi bị sốt cao liên tục rất nguy hiểm, có thể dẫn đến co giật. Vì vậy, trong trường hợp này bạn cần xử lý hạ sốt ngay cho trẻ. – Nhiễm khuẩn huyết: Đây là biến chứng cấp tính, nguy hiểm có thể dẫn đến sốc nhiễm trùng cần được điều trị can thiệp kịp thời từ các bác sĩ và chuyên gia y tế. 4. Cách chăm sóc trẻ bị sốt sau khi tiêm phòngSốt là dấu hiệu phổ biến của trẻ sau khi tiêm phòng, bạn nên theo dõi tình trạng và nhiệt độ cơ thể của trẻ thường xuyên. Tùy vào tình trạng sốt của trẻ, ba mẹ sẽ có một số cách chăm sóc trẻ nhằm giúp trẻ hạ sốt, giảm đau sau đây: – Cho trẻ mặc quần áo thông thoáng, thấm hút mồ hôi và nằm nghỉ ở nơi thoáng đãng, không khí trong lành. – Dùng khăn ấm lau người cho bé, đặc biệt là một số vùng bàn tay, bàn chân, nách, bẹn sẽ giúp hạ nhiệt độ cơ thể của bé nhanh hơn. – Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý hằng ngày cho trẻ sau sốt. Đối với trẻ đã ăn dặm thì cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa, uống nhiều nước. – Lưu ý không nên ủ ấm quá mức khi trẻ đang sốt càng làm trẻ cảm thấy khó chịu. Ngoài ra, khi tắm cho trẻ nên tắm bằng nước ấm, tránh tắm quá lâu. – Đối với trẻ sốt trên 38,5 độ C có thể dùng thuốc hạ sốt theo đơn chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không dùng aspirin hoặc tùy tiện tăng liều thuốc để hạ sốt cho trẻ. Sau khi tiêm phòng trẻ bị sốt nên chườm khăn ấm giúp trẻ hạ nhanh cơn sốt. Qua bài viết này có thể thấy bạn không nên quá lo lắng việc trẻ bị sốt sau tiêm phòng. Bạn chỉ cần theo dõi và chăm sóc trẻ tại nhà sau vài ngày thì trẻ có thể hồi phục sức khỏe trở lại bình thường. Tuy nhiên, trong trường hợp trẻ có các dấu hiệu shock phản vệ hoặc gặp các biến chứng nặng sau khi tiêm chủng thì nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra và xử lý kịp thời. An toàn tiêm chủng không chỉ là vấn đề chất lượng vắc xin hay tuân thủ quy trình kỹ thuật của nhân viên y tế, mà nó còn phụ thuộc vào quá trình chăm sóc, theo dõi trẻ tại gia đình. TS. Nguyễn Văn Cường, chuyên gia Dự án Tiêm chủng mở rộng quốc gia (TCMR) lưu ý các bậc cha mẹ về việc không nên làm sau tiêm chủng, đó là sử dụng thuốc không theo chỉ định của cán bộ y tế, bao gồm sử dụng thuốc hạ sốt; chườm, đắp, bôi thuốc hoặc bất cứ thứ gì lên vị trí tiêm, kể cả thuốc theo kinh nghiệm dân gian. Chuyên gia cũng lưu ý thêm, các bà mẹ cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ. Không có chống chỉ định tiêm vắc xin với các trẻ béo phì, các cháu suy dinh dưỡng. Cha mẹ cũng cần phải chủ động cho trẻ đi tiêm chủng phòng bệnh đúng lịch. Theo TS. Nguyễn Văn Cường, phản ứng thông thường sau khi tiêm vắc xin là đau tại chỗ tiêm trong vòng 24 giờ, sốt nhẹ (dưới 38,5oC), một số vắc xin (như sởi - rubella có thể có phát ban 7 - 10 ngày sau tiêm chủng, chiếm khoảng 2% các trường hợp). Hiếm gặp các phản ứng nặng: co giật, tím tái, khó thở sau tiêm vắc xin. Tuy nhiên, khi thấy có các biểu hiện bất thường khác nào về sức khỏe sau tiêm chủng hoặc khi phản ứng thông thường như: sốt, đau, hoặc sưng tấy tại chỗ tiêm, quấy khóc ...) kéo dài trên một ngày hoặc gia đình không yên tâm về sức khỏe của trẻ thì cần đưa ngay trẻ tới bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí.
Bà mẹ cần lưu ý những hướng dẫn bảo đảm an toàn cho trẻ sau tiêm chủng “Nguyên tắc chung” cho tiêm chủng an toàn Tiêm chủng là cách tốt nhất để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em. Trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch để phòng tránh những bệnh tật nguy hiểm như Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Viêm gan B, Bại Liệt, Sởi và Viêm phổi/Viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib... Các bậc cha mẹ cần giữ sổ và phiếu tiêm chủng đầy đủ để theo dõi lịch tiêm chủng của con mình. Các vắc xin sử dụng trong chương trình tiêm chủng là an toàn, 100% các lô sản phẩm được kiểm định. Để chăm sóc sức khỏe trẻ tốt hơn khi đi tiêm chủng các bà mẹ, người chăm trẻ cần lưu ý: - Không để trẻ bị đói trước khi đi tiêm chủng. Cho trẻ ăn uống bình thường sau tiêm. - Cần chủ động thông báo với cán bộ y tế về tình trạng sức khỏe của con mình như: đang ốm, sốt, sinh non, tiền sử dị ứng, có phản ứng mạnh với lần tiêm chủng trước và đề nghị được cán bộ y tế kiểm tra sức khỏe của con mình trước khi tiêm chủng. Hỏi cán bộ y tế loại vắc xin trẻ được tiêm. - Chú ý và thường xuyên theo dõi trẻ sau tiêm chủng: 30 phút tại điểm tiêm và ít nhất 24 giờ sau tiêm. - Khi trẻ sốt, các bà mẹ có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt nhưng phải có chỉ định và hướng dẫn của cán bộ y tế. - Nếu cha mẹ không yên tâm về tình trạng sức khỏe của con mình sau khi tiêm cần liên lạc với cán bộ y tế để được tư vấn cách chăm sóc trẻ. - Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường như sốt cao, quấy khóc kéo dài, co giật, bỏ bú, khó thở, tím tái ... các bà mẹ cần đưa ngay trẻ tới cơ sở y tế. Những phản ứng nặng sau tiêm chủng thường hiếm gặp và sẽ qua khỏi nếu được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì sự an toàn của trẻ các bà mẹ cần theo dõi trẻ sau tiêm chủng. Trẻ cần được theo dõi 30 phút tại điểm tiêm chủng và tiếp tục theo dõi tại nhà ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng. Dự án TCMR |
