Dịch Covid-19 kéo dài quá lâu, khiến các trường học đóng cửa, học sinh ở nhà phải học trực tuyến hoặc qua truyền hình. Tuy nhiên khi đánh giá về dạy học trực tuyến, các chuyên gia có chung nhận định: Hiệu quả dạy học thấp, học sinh không hoạt động tập thể, không giao tiếp trực tiếp, mất kết nối với bạn bè, thầy cô và xã hội; ảnh hưởng tâm lý, sức khỏe; tạo ra sự mệt mỏi, căng thẳng cho người dạy và người học. Show
Nguyên nhân cơ bản của thực trạng trên là do việc dạy học chưa biết tận dụng và khai thác triệt để thế mạnh của môi trường không gian số. Các trường chủ yếu chỉ là điều chỉnh hoặc bê nguyên cách dạy học trực tiếp áp dụng cho dạy học ở môi trường không gian số. Chưa tận dụng môi trường không gian số Vai trò của người thầy dạy học trong môi trường không gian số là người định hướng, dẫn dắt chứ không phải chỉ truyền thụ kiến thức một chiều thông qua các video hay bài dạy điện tử. Tuy nhiên, cách dạy học trực tuyến hiện nay nhiều trường học không biết tận dụng những đặc điểm điển hình của môi trường không gian số để dạy học trực tuyến có hiệu quả cho học sinh. Dạy học trực tuyến vẫn theo cách dạy cũ, phần đông các lớp học trực tuyến vẫn là thầy, cô “độc diễn” theo giáo án sẵn có. Trong dạy học trực tuyến cần đơn giản hóa nội dung. Thời khóa biểu cần lập mới, không thể vẫn giữ nguyên và cách quản lý học sinh cũng phải khác. Dạy học trực tuyến có hạn chế trong việc đánh giá nhằm xếp hạng và so sánh học sinh theo chuẩn là rất khó khăn, không thể làm được. Tuy nhiên, khi đánh giá nhằm xem xét sự tiến bộ của học sinh lại đơn giản và chính xác hơn trong môi trường không gian số. Phương pháp đánh giá này là rất tiến bộ và là xu hướng hiện đại của nhiều quốc gia. Dạy học trực tuyến của chúng ta lại bỏ qua, hầu như không biết tận dụng. Dạy học trực tiếp và dạy học trực tuyến là hai phương thức dạy học khác nhau và không thể phủ nhận nhau. Tuy nhiên nếu chúng ta biết tận dụng thế mạnh của từng phương thức để cấu trúc chung trong một chiến lược học tập trong môi trường không gian số sẽ đem lại hiệu quả rất tốt cho người học và cho giáo dục. Phương thức dạy học đảo ngược Để dạy học trực tuyến hiệu quả có thể áp dụng phương thức dạy học “đảo ngược”. Phương pháp này chính là cụ thể hóa khái niệm “lớp học đảo ngược” được coi là chiến lược học tập mới và được hình thành tại Mỹ từ những năm 1990. Phương thức này đã mở ra cho quá trình dạy học trong môi trường không gian số đạt hiệu quả cao và tối ưu nhất. Tóm tắt cách làm đó như sau: Vào đầu giờ giáo viên làm các thủ tục chào hỏi, kiểm diện sĩ số, tạo cảm hứng, gây tâm thế hồ hởi, hưng phấn trước khi các em bước vào buổi học (hoặc ngày học) mới. Trên cơ sở thời khóa biểu được quy định, giáo viên giao nhiệm vụ học tập của từng môn học (số môn phải ít hơn khi học trực tiếp) cho học sinh. Sau đó, học sinh phải tự giác, tự học để hoàn thành những công việc học tập mà thầy, cô giao cho. Việc hoàn thành đầu việc được giao tùy khả năng của mỗi em mà có thời gian kết thúc khác nhau. Cuối buổi học hoặc ngày học, giáo viên quay trở lại gặp học sinh lần nữa để: Giải đáp thắc mắc, củng cố bài học và đánh giá kết quả học tập từng em. Ở phần này, học sinh được tương tác với giáo viên, được rèn luyện khả năng diễn giải, được nói lên những suy nghĩ riêng của mình. Điều này thật sự hữu ích để phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh. Việc đánh giá học tập không nhất thiết đồng loạt bởi vì có những em khó khăn, khả năng còn hạn chế chưa hoàn thành ngay nhiệm vụ học tập, đôi khi cần sự hỗ trợ của gia đình và khi ấy giáo viên cho “nợ” và chưa đánh giá. Đánh giá học sinh là đánh giá sự tiến bộ học tập cá nhân người học mà không phải là so sánh hay xếp hạng như cuộc thi giữa các học sinh với nhau. Nếu bài học là loại cung cấp kiến thức mới, giáo viên xây dựng các video hay và hấp dẫn rồi đưa lên môi trường mạng của trường. Học sinh có thể xem nhiều lần và vào bất cứ lúc nào để cùng tìm hiểu và học bài mới. Nếu bài học là loại luyện tập, củng cố kiến thức, học sinh làm bài và xong khi nào sẽ đăng tải ngay lên mạng của trường, giáo viên có trách nhiệm phản hồi, đánh giá ngay và sớm nhất có thể cho học sinh. Phương thức dạy học đảo ngược là cách dạy học hiện đại và tối ưu trong môi trường dạy học không gian số và số hóa. Nó rèn luyện cho người học kỹ năng tự học và tiến tới tạo dựng phong cách học tập suốt đời cho trẻ. Người học có điều kiện thực hành kỹ năng, thảo luận tình huống, tranh luận, thuyết trình cá nhân và thảo luận nhóm. Học tập thật sự cá thể hóa cao người học. Việc học diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi, theo quy mô lớn, nhiều lớp, nhiều học sinh. Duy trì hoạt động dạy học liên tục, đa dạng. Tận dụng giáo viên giỏi trong trường để chủ trì xây dựng các video và các bài tập mẫu cho toàn trường. Học sinh không bị áp lực bằng cách thả lỏng, thông qua các trò chơi và hoạt động nhóm. ĐẶNG TỰ ÂN - Nguyên Vụ trưởng Giáo dục tiểu học (Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Các nền tảng học tập cung cấp một loạt các tính năng như chia nhóm, chia sẻ màn hình và quản lý tài liệu học tập, cũng như hỗ trợ giao tiếp. Điều quan trọng là giáo viên phải hiểu rõ những ưu điểm và hạn chế của nền tảng để lập kế hoạch bài giảng một cách hiệu quả. Để đảm bảo buổi học diễn ra tốt đẹp, giáo viên cần kiểm tra các tính năng trước khi vào bài học. 2. Áp dụng công nghệ và phương pháp giảng dạy phù hợpKhông giống như việc giảng dạy và tương tác trực tiếp với học sinh trên lớp học, các bài giảng trực tuyến dường như giới hạn giáo viên trong một chiếc màn hình nhỏ, khiến học sinh xa rời với nội dung học. Các buổi học trực tuyến kéo dài, truyền đạt một chiều có xu hướng khiến học sinh bắt đầu xao nhãng sau 10-15 phút. Do đó, giáo viên có thể cân nhắc tổ chức hoặc chia nhỏ buổi học thành các bài giảng ngắn, đi kèm với nhiều hoạt động để thu hút học sinh. 3. Theo dõi sự chủ động trong học tập và sự tiến bộ của học sinh qua từng bài họcĐể theo dõi sự chủ động trong học tập và sự tiến bộ của học sinh qua thời gian, có thể thực hiện những cách sau:
4. Khuyến khích sự tham gia của cha mẹ và người chăm sóc trẻ trong việc tạo điều kiện cho việc học trực tuyến của trẻ emTạo ra một môi trường gia đình hỗ trợ trẻ em học tập là việc làm vô cùng quan trọng. Đối với nhiều bậc cha mẹ, việc giúp đỡ con cái học tập trực tuyến có thể là một thách thức. Liên hệ với cha mẹ trẻ và đồng thuận về cách cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ. Cho cha mẹ trẻ biết các nhiệm vụ họ cần làm và kỳ vọng của giáo viên đối với họ. Nếu trẻ không thể theo kịp bài tập về nhà, hãy khuyên cha mẹ trẻ không nên quá lo lắng, vì đó không phải một vấn đề lớn. Khuyến khích các bậc cha mẹ cho trẻ em xây dựng những thói quen hàng ngày và làm các công việc đơn giản như đọc sách hoặc viết về một ngày của trẻ. 5. Thiết kế các hoạt động học tập tương tácÁp dụng các hoạt động như tranh luận, làm việc nhóm, thực hiện dự án, nghiên cứu tình huống, đóng vai và thuyết trình để giúp học sinh có các kỹ năng khác ngoài kiến thức trên lớp và khiến bài giảng trở nên thú vị hơn! Có thể sử dụng nhiều công cụ cộng tác trực tuyến để hỗ trợ các hoạt động nhóm.
Tuy nhiên, làm thế nào để dạy và học online đạt hiệu quả tốt nhất, hấp dẫn cả người học và người dạy? Bài viết dưới đây là chia sẻ của cô Nguyễn Thị Thanh Xuân – giảng viên khoa Kế toán về những phương pháp giảng dạy trực tuyến hiệu quả từ thực tế áp dụng Bộ quy tắc đảm bảo chất lượng giảng dạy trực tuyến của Trường Đại học Đại Nam. Cả giảng viên và sinh viên đều cần có một bộ quy tắc để tham chiếu, áp dụng Để đảm bảo chất lượng đào tạo trong bối cảnh còn phải sống chung với dịch Covid – 19 lâu dài, Trường Đại học Đại Nam đã chủ động thiết lập Bộ quy tắc đảm bảo chất lượng khi giảng dạy trực tuyến. Bên cạnh đó, mỗi giảng viên trong quá trình giảng dạy sẽ có những cách thể hiện khác nhau, làm sao cho bài giảng hấp dẫn, thu hút được sinh viên và cuối cùng là tự khẳng định giá trị của chính bản thân mình trước sinh viên và xã hội …
Giảng viên cần chỉn chu về hình ảnh khi lên lớp online Đây là điều kiện tiên quyết đầu tiên bởi chính sự chỉn chu về tác phong, giao diện, không gian khi giảng dạy trực tuyến của giảng viên là một trong những thước đo thể hiện tinh thần nghiêm túc, tâm huyết với giờ giảng, đồng thời cũng thể hiện sự tôn trọng của mình với sinh viên. Cũng chính vì điều kiện tiên quyết này mà Đại Nam đã tổ chức cuộc thi “Dạy online nhưng vẫn nice” với tổng giải thưởng lên đến gần 40 triệu đồng để khích lệ các thầy cô chú ý hơn hình ảnh của mình trước sinh viên, vừa tạo tính hấp dẫn của giờ học và cũng là tạo hình ảnh đẹp của thày cô trong mắt sinh viên. Ghi lại bài giảng trong quá trình dạy online
Ghi lại bài giảng/nội dung trong ứng dụng Ms.Teams trong quá trình dạy học online. Đây là một trong những quy định bắt buộc trong Bộ quy tắc đảm bảo chất lượng khi giảng dạy trực tuyến của Trường Đại học Đại Nam. Điều này thực sự hữu ích và có tác dụng trong việc nâng cao chất lượng bài giảng của giảng viên cũng như hiệu quả học tập thực tế của sinh viên. Với việc ghi lại bài giảng, giảng viên có thể xem lại bài giảng của mình từ đó rút kinh nghiệm cho những giờ lên lớp tiếp theo. Người học có thể dễ dàng xem lại nội dung bài giảng bất kỳ khi nào, bao nhiêu lần tùy thích mà không phải quá lo lắng về chất lượng đường truyền, tình trạng sức khỏe tại buổi học ngày hôm đó. Tiện ích này đã và đang được áp dụng tối đa, rất hiệu quả tại Trường Đại học Đại Nam. Ưu tiên ghi hình cả giảng viên Trong quá trình giảng dạy qua 2 học kỳ của 4 đợt bùng phát dịch Covid-19 ở Việt Nam, chúng tôi thấy rằng, các video bài giảng hiển thị khuôn mặt của người dạy sẽ hiệu quả hơn các bản trình chiếu được tường thuật đơn giản. Việc xen kẽ các trang trình bày nội dung bài học với hình ảnh của giảng viên trong mỗi buổi dạy sẽ kích thích và thu hút người học nhiều hơn và giúp người học tập trung hơn trong mỗi buổi học. Và đây cũng là một trong những quy định bắt buộc giảng viên DNU phải thực hiện khi lên lớp online.
Hoạt động trực tuyến được ghi hình trực tiếp theo thời gian thực trên Ms.Teams Đảm bảo hạ tầng và kiểm tra các nội dung bài giảng trước mỗi buổi dạy Giảng viên và sinh viên cần kiểm tra chất lượng đường truyền, đảm bảo hạ tầng giảng dạy trước khi bắt đầu buổi học. Bên cạnh đó, giảng viên phải đảm bảo kiểm tra đầy đủ các nội dung bài giảng trên cả máy tính và điện thoại thông minh trước khi tổ chức lớp học trực tuyến.
Giảng viên chia sẻ nội dung bài giảng trong 1 buổi học trực tuyến của Khoa Kế toán. Tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên hiện có và đảm bảo rằng các nguồn tài nguyên giảng dạy có quyền truy cập mở Bên cạnh việc chuẩn bị tài liệu và bài giảng của mình, giảng viên cũng có thể sử dụng các nguồn tài nguyên có sẵn. Chẳng hạn như chọn lựa các video hay có liên quan về chủ đề đang giảng dạy được phát triển trước, có sẵn trên mạng và cung cấp cho người học các liên kết có thể truy cập vào. Sử dụng các nguồn tài nguyên mở giúp hạn chế các vấn đề về quyền truy cập cho người học. Nếu không thể truy cập bất kỳ tài nguyên nào trong số các tài nguyên được đề xuất, thầy cô sẽ nhận được một hộp thư/thoại đến chứa đầy thắc mắc của người học và cuối cùng lãng phí thời gian để khắc phục những sự cố này. Dành thêm vài phút cẩn thận tìm kiếm các nguồn tài liệu có thể truy cập miễn phí sẽ giúp thầy cô và sinh viên giải quyết được những rắc rối này. Tạo ra nhiều hoạt động tương tác thu hút và hấp dẫn người học Phần mền giảng dạy trực tuyến MS.Teams đang được sử dụng tại DNU có khả năng tích hợp hàng loạt các chức năng tạo hoạt động tương tác, như: bảng câu hỏi Q&A, câu hỏi thăm dò… Giảng viên cần tận dụng các tính năng này để tạo ra thêm nhiều hoạt động tương tác thú vị cho sinh viên, tránh nhàm chán và thụ động, đồng thời tăng tính tương tác trong mỗi buổi học. Sử dụng công cụ tự động điểm danh để đánh giá sự chuyên cần của sinh viên Thực tế cho thấy, nếu ngay từ đầu giảng viên thông báo với sinh viên điểm chuyên cần sẽ được cộng thêm vào một bài kiểm tra sẽ giúp nâng cao tính kỷ luật và đúng giờ của sinh viên. Tuy nhiên, không phải buổi học nào thầy cô cũng có thời gian để kiểm tra tất cả. Vì vậy việc sử dụng các công cụ tự động kiểm tra và chấm điểm trên hệ thống quản lý học tập của nền tảng phần mềm đang sử dụng là rất hiệu quả và tiện ích. Đừng che giấu cảm xúc của mình trong quá trình dạy học Sự cởi mở về cảm xúc của giáo viên khi day học trực tuyến là một chiến lược giảng dạy tuyệt vời. Hãy chia sẻ với sinh viên của chúng ta rằng đây là những trải nghiệm đầu tiên khi giảng dạy trực tuyến và tất cả mọi người trong lớp học “đều đang học” trong mỗi buổi giảng dạy. Yêu cầu người học giúp đỡ thầy cô một cách rõ ràng. Trấn an họ rằng tất cả mọi người sẽ cố gắng hết sức để hỗ trợ việc học tập của sinh viên một cách hiệu quả nhất và tốt nhất. Như vậy, người học sẽ thông cảm vì họ có cùng cảm xúc và thầy cô sẽ đạt được thành công nhất định.
Thầy trò cũng chia sẻ cảm xúc trong mỗi buổi học online. Nên lặp lại phong cách giảng dạy phù hợp Thực ra người học khi tham gia lớp học trực tuyến không thích những thay đổi thường xuyên trong cách học của họ. Họ rất vui khi lặp lại cấu trúc và các hoạt động giống nhau. Một khi giáo viên đã tìm thấy một phong cách giảng dạy phù hợp với mình, hãy lặp lại nó mỗi tuần cho đến khi bạn quay lại lớp học mới của mình. ThS. Nguyễn Thị Thanh Xuân - Giảng viên khoa Kế toán Trường Đại học Đại Nam |
