1.1. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ýĐọc các câu sau đây và trả lời câu hỏi. - Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một chiếc làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) Qua câu "Trời ơi, chỉ còn có năm phút!", em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với hoạ sĩ và cô gái?
Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không?
1.2. Ghi nhớ
1. Theo em, anh thanh niên ngoài việc thông báo thời gian mà còn có hàm ý nói "Tôi rất tiếc". Sở dĩ anh không nói thành có lẽ vì ngại ngùng, cách nói này khiến câu nói tế nhị hơn. 2. Câu thứ hai anh thanh niên nói không có ẩn ý. II. Luyện tậpCâu 1 (trang 75 sgk Văn 9 Tập 2): Đọc và trả lời câu hỏi: a. Câu cho thấy bác họa sĩ chưa muốn chia tay với anh thanh niên: "Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy." - Bác họa sĩ tuy không nói ra nhưng hình ảnh "tặc lưỡi" đã cho ta thấy điều đó. b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội quay đi. - Những từ ngữ này cho thấy cô gái rất ngượng, đành phải nhận lại chiếc khăn và muốn dấu đi sự xấu hổ của mình. - Bởi vì, cô gái địn để lại chiếc khăn mùi soa lại cho người thanh niên làm kỉ vật nhưng anh ta không nghĩ ra, tưởng cô bỏ quên nên đã thật thà đem trả lại. Câu 2 (trang 75 sgk Văn 9 Tập 2): Tìm hàm ý Có thể hiểu là: Trước khi đi, ông họa sĩ chưa được uống nước chè. Câu 3 (trang 75 sgk Văn 9 Tập 2): Tìm câu chứa hàm ý và cho biết nội dung - Câu chứa hàm ý: - Cơm chín rồi! - Hàm ý: Ông vô ăn cơm! Câu 4 (trang 76 sgk Văn 9 Tập 2): Đọc và trả lời câu hỏi a. Câu "- Hà, nắng gớm, về nào…" không phải là câu mang hàm ý. Bởi vì đây là câu nói lảng b. Câu "- Tôi thấy người ta đồn…" là câu bị chen ngắt ngang. Đây cũng không phải câu mang hàm ý.
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: - Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một chiếc làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) 1. Qua câu " Trời ơi, chỉ có năm phút !" , em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với anh họa sĩ và cô gái? 2. Câu nói thứ 2 của anh thanh niên có ẩn ý gì không? Trả lời: 1. Câu nói trên không chỉ ngụ ý thông báo thời gian chỉ còn năm phút mà trong giong nói còn ẩn í “Tôi rất tiếc.”. Đây là câu mang nghĩa hàm ý. Anh thanh niên không nói thẳng điều đó với ông hoạ sĩ và cô gái vì anh ngại ngùng không muốn người khác thấy tình cảm của mình; có thể vì tế nhị hay do cách nói. 2. Câu nói thứ hai của anh thanh niên (- Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!) không có ẩn ý, là câu mang nghĩa tường minh. B. Bài tập và hướng dẫn giải
Bài tập 1: trang 75 sgk Ngữ văn 9 a) Câu nào cho thấy anh họa sĩ chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp e nhận ra điều ấy. b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độc của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy thể hiện điều gì liên quan đến chiếc mùi soa? => Xem hướng dẫn giải
Câu 2: trang 75 sgk Ngữ văn 9 tập 1 Hãy cho biết hàm ý của những câu dưới đây: Đây, tôi giới thiệu với anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và đây là cô kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) => Xem hướng dẫn giải
Câu 3: trang 75 Ngữ văn 9 tập 2 Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và trả lời câu: Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng: - Vô ăn cơm! Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra: - Cơm chín rồi! Anh cũng không quay lại. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) => Xem hướng dẫn giải
Câu 4: trang 76 sgk Nghữ văn 9 tập 2 Trong các đoạn trích (từ truyện ngắn Làng của Kim Lân) dưới đây, những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý hay không? Vì sao? a) Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?… - ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: - Hà, nắng gớm, về nào… Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. b) – Này, thầy nó ạ. ông Hai nằm rũ ra trên giường không nói gì. - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích. - Tôi thấy người ta đồn… Ông lão gắt lên: - Biết rồi! Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. => Xem hướng dẫn giải
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " Nghĩa tường minh và hàm ý". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 9 tập 2. => Xem hướng dẫn giải Từ khóa tìm kiếm: Bài 22 đến 24 - Văn 9 kì II, Ngữ văn 9 tập 2 ( trang 74 - 76), Soạn văn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý Trắc nghiệm ngữ văn 9: bài Nghĩa tường minh và hàm ýSoạn bài Nghĩa tường minh và hàm ý trang 74 SGK Văn 9 tập 2. Câu 2. Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau đây:
Phần I PHÂN BỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi (trang 75 SGK Ngữ văn 9, tập 2): - Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lười đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) 1. Qua câu "Trời ơi, chỉ còn có năm phút!", em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái? 2. Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không? Trả lời: 1. Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút” ta hiểu anh thanh niên muốn nói thêm rằng “thời gian còn lại là quá ít”. Anh không dùng từ ngữ nói ra điều đó là để che giấu sự “tiếc rẻ” phải chia tay hai người khách: 2. Câu nói thứ hai không chứa ẩn ý.
Câu 1 => 2 Câu 1 (trang 75 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Đọc lại đoạn trích đã dẫn ở mục I và cho biết: a) Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy? b) Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa? Trả lời: a) Câu “Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy”. Cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên. Đây là cách dùng “hình ảnh” để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật. (b) Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi soa là: - mặt đỏ ửng (ngượng); - nhận lại chiếc khăn (không tránh được); - quay vội đi (quá ngượng). Qua các hình ảnh này có thể thấy cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng. Cô ngượng vì cô định kín đáo để khăn lại làm kỉ vật cho người thanh niên, thế mà người thanh niên lại quá thật thà tưởng là cô bỏ quên, nên gọi cô để trả lại. Câu 2 (trang 75 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau đây: Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái: - Đây, tôi xin giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) Trả lời: Câu trên là câu có hàm ý, có thể hiểu: Ông họa sĩ già rất thích uống nước chè nhưng sáng nay đi sớm chưa kịp uống, anh hãy về chuẩn bị để tiếp khách.
Câu 3 => 4 Câu 3 (trang 75 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý. Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng: - Vô ăn cơm! Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra: - Cơm chín rồi! Anh cũng không quay lại. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) Trả lời: Câu “Cơm chín rồi!” có chứa hàm ý, đó là “ông vô ăn cơm đi!”. Câu 4 (trang 75 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không. Vì sao? a) Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?.. - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười mhạt một tiếng, vươn vai nói to: - Hà, nắng gớm, về nào… Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. b) – Này, thầy nó ạ. Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì. - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích. - Tôi thấy người ta đồn… Ông lão gắt lên: - Biết rồi! Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. Trả lời: - Những câu in đậm ở đây không chứa hàm ý. Câu in đậm thứ nhất là câu nói lảng (nói sang chuyện khác tránh đề tài đang bàn, còn goi là “đánh trống lảng”). - Câu in đậm thứ hai là câu nói dở dang. Loigiaihay.com |
