Nhau tiền đạo là tình trạng xảy ra khi một phần hoặc tất cả bánh nhau nằm vắt ngang qua cổ tử cung thay vì bám cao hơn trên thành tử cung của người mẹ. Trong bệnh lý nhau tiền đạo, hoàn toàn đúng theo nghĩa đen là nhau thai nằm “ngay phía trước” đầu em bé, hay nói khác hơn là nằm chặn ngay cổ tử cung người mẹ, làm cản đường ra của em bé. Nhau tiền đạo xảy ra trên thực tế với tỉ lệ một trên khoảng 200 ca mang thai.
Dấu hiệu bị nhau tiền đạo là gì?
Dấu hiệu đầu tiên cho biết người mẹ có khả năng bị nhau tiền đạo là chảy máu âm đạo không gây đau đớn, phổ biến nhất là vào khoảng tuần 30 của thai kỳ, đôi khi có thể sớm hơn. Nhau tiền đạo thường được chẩn đoán qua các lần siêu âm, có khi ngay cả trước khi người mẹ có bất kỳ triệu chứng nào.
Mặc dù thông thường vào giai đoạn sớm của thai kỳ, nhau thai có thể bám khá thấp trong tử cung, nhưng khi thai kỳ tiến triển và tử cung mở rộng lên thì nhau thai cũng có xu hướng di chuyển lên trên. Nói chung, ngay cả khi người mẹ đã được chẩn đoán là có nhau tiền đạo, thường thì cũng không có vấn đề xảy ra cho đến ba tháng cuối của thai kỳ.
Phần dưới của tử cung mỏng ra và kéo dãn để chứa em bé đang phát triển. Nhưng khi điều này diễn ra thì nó có thể xén mất đi một phần của nhau thai. Đây là lý do vì sao đôi khi có thể khó xác định người mẹ có nhau tiền đạo hoặc nhau thai thực sự đã bị bong ra khỏi thành tử cung.
Phân loại nhau tiền đạo
Tuỳ theo vị trí mép nhau so với lỗ trong cổ tử cung mà có nhiều hình thái nhau tiền đạo khác nhau:
- Nhau bám thấp: Phần lớn bánh nhau bám vào thân tử cung, chỉ có một phần bánh nhau bám vào đoạn dưới tử cung, nhưng mép nhau chưa ăn lan đến lỗ trong cổ tử cung. Loại này ít có biểu hiện ra ngoài, ít gây chảy máu hoặc chỉ gây chảy máu nhẹ, thường gây vỡ ối sớm.
- Nhau bám bên: Phần lớn bánh nhau bám vào đoạn dưới, nhưng bờ của bánh nhau chưa tới lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhẹ, tái phát trong quá trình có thai. Từ mép bánh nhau đến chỗ rách màng ối để thai ra nhỏ hơn 10cm.
- Nhau bám mép: Còn gọi là nhau bám bờ, bờ của bánh nhau nằm sát mép lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhiều. Khi chuyển dạ, cổ tử cung mở có thể sờ thấy mép bánh nhau.
- Nhau tiền đạo bán trung tâm hay nhau tiền đạo trung tâm không hoàn toàn: Khi cổ tử cung mở hết, một phần nhau che lỗ trong cổ tử cung, có thể sờ thấy màng ối và sờ thấy múi nhau. Loại này gây chảy máu rất nhiều và cản trở đường thai ra.
- Nhau tiền đạo trung tâm hoàn toàn: Bánh nhau che kín toàn bộ lỗ trong cổ tử cung. Thăm khám âm đạo chỉ thấy tổ chức nhau, không thấy được màng nhau. Loại này chảy máu dữ dội, cần phẫu thuật kể cả phải bỏ con để cứu tính mạng của mẹ.
Vì sao nhau tiền đạo xảy ra?
Không rõ lý do chính xác là gì. Từ giai đoạn rất sớm của thai kỳ, nhau thai đã gắn vào thành tử cung để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho em bé. Ở đa số phụ nữ, nhau thai bám đúng ở vị trí bình thường của nó và không có vấn đề gì xảy ra.
Theo Pregnancy, Birth & Baby, những sản phụ thường gặp nhau tiền đạo là:
- Sản phụ lớn tuổi: 1% đối với sản phụ trên 35 tuổi.
- Sản phụ đa sản: 1/179 (0,56%) trường hợp bị nhau tiền đạo đối với sản phụ sinh 3 lần; 2,2% bị nhau tiền đạo đối với sản phụ sinh trên 5 lần.
- Có tiền sử nạo phá thai, sảy thai.
- Tử cung có vết sẹo mổ cũ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, có sự liên quan mật thiết giữa số lần mổ lấy thai và bệnh lý nhau tiền đạo: nguy cơ nhau tiền đạo trên những tử cung không có vết mổ lấy thai là 0,26%, nhưng tỷ lệ này có thể tăng đến 10% nếu có mổ lấy thai.
- Có tiền sử viêm nhiễm tử cung.
- Do thai phụ sử dụng thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá trong thời kì mang thai.
- Có tử cung dị dạng.
- Nhau tiền đạo có thể kết hợp với nhau cài răng lược. Tần suất nhau tiền đạo kết hợp với nhau cài răng lược tăng theo số lần mổ lấy thai.
- Ở sản phụ không có vết mổ cũ, nhau tiền đạo kết hợp nhau cài răng lược chiếm 9,4%, nhưng ở người có một lần mổ lấy thai tần suất là 21,1%, nếu có hai lần mổ lấy thai tỉ lệ này là 47,6%.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp sản phụ mang thai con so không có tiền căn bệnh lý phụ khoa bất thường cũng bị nhau tiền đạo. Người ta cho rằng, những trường hợp này là vì trứng thụ tinh làm tổ ở thấp, gần đoạn eo, do đó sẽ phát triển ở đoạn dưới tử cung.
Làm thế nào để biết mình có nhau tiền đạo?
Mẹ sẽ không thể biết được trừ khi mẹ được thông báo từ kết quả siêu âm thai. Một trong những mục đích của việc siêu âm thai là để xác định vị trí và kích thước của nhau thai.
Bác sĩ Bùi Thị Thu Hà cũng đưa ra một số lưu ý về vấn đề này như sau:
Đoạn eo tử cung là một ranh giới giữa thân và cổ tử cung chỉ dài 0,5 -1 cm. Khi có thai đến quý 3 mới giãn dần ra, tăng nhanh trước chuyển dạ 2-3 tuần. Càng về cuối, đoạn dưới tử cung càng dãn ra thì nhau bám thấp thường có xu hướng đi lên trên. Do đó, chỉ có thể chẩn đoán và phân độ nhau tiền đạo từ 28 tuần trở đi, và chuẩn nhất vào 37 tuần trở đi. Do đó, trên siêu âm 3 tháng giữa và 3 tháng cuối vị trí bánh nhau sẽ còn thay đổi. Mẹ hoàn toàn có thể có hy vọng rằng mình có cơ hội thoát khỏi cảnh “bị” nhau tiền đạo và “bị” đi mổ đấy!
Nếu được thông báo có nhau bám thấp hoặc nhau tiền đạo, mẹ sẽ được các bác sĩ theo dõi chặt chẽ. Mẹ sẽ được đề nghị siêu âm thường xuyên để xem nhau thai có di chuyển lên trên khi tử cung mở rộng ra hay không.
- Thông thường, mẹ có thể bị chảy máu đỏ tươi từ âm đạo. Nó thường không gây đau đớn và máu thì trông rất tươi.
- Mẹ có thể nghi ngờ nếu có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào.
- Nếu đã từng có nhau tiền đạo trước đó, mẹ sẽ có thêm cảnh báo.
- Khi bác sĩ sản khoa kiểm tra vùng bụng của mẹ, họ sẽ lưu ý tư thế của em bé. Nếu bé nằm ở ngôi ngược (mông xuống dưới thay vì là đầu), hoặc ngôi ngang (nằm ngang trong tử cung) thì đó có thể là dấu hiệu của nhau tiền đạo. Lý do là phần không gian trong tử cung nơi em bé cần nằm như bình thường đã bị chiếm bởi nhau thai.
Những rủi ro của nhau tiền đạo
Đối với Mẹ:
- Chảy máu nhiều và khó kiểm soát.
- Phải thay đổi kế hoạch sinh vì mổ lấy thai giờ đây trở thành lựa chọn duy nhất.
- Sinh non và những rủi ro liên quan.
- Trong trường hợp nặng, có thể cần phải cắt bỏ tử cung nếu nhau thai không chịu tách ra khỏi lớp niêm mạc tử cung.
- Sốc do mất máu.
Đối với em bé:
- Sinh non và những rủi ro liên quan.
- Thiếu oxy với khả năng tổn thương não và tử vong.
- Mất máu.
Điều trị nhau tiền đạo như thế nào?
Không có biện pháp điều trị nhau tiền đạo cụ thể nào hơn là theo dõi và chờ đợi. Nếu người mẹ không bị chảy máu thì không cần phải theo dõi đặc biệt. Ngược lại, nếu chảy máu, cần phải nằm nghỉ trên giường và được giám sát chặt chẽ. Khuyến cáo chung là tránh quan hệ tình dục trong giai đoạn xuất huyết. Tốt nhất là tránh bất kỳ tổn thương nào ở cổ tử cung. Tương tự, bất kỳ hoạt động nào có thể dẫn đến co thắt tử cung, chẳng hạn như kích thích đầu vú hoặc tình trạng cực khoái hay kích động cực điểm đều cần phải tránh.
Bị nhau tiền đạo có thể sinh thường được không?
Một số bà bầu bị chảy máu rất ít, hoặc không bị chút nào cả cho dù có nhau tiền đạo. Tuy nhiên, họ có thể vẫn cần phải sinh mổ. Lý do là vì nhau thai có thể nằm sai vị trí, hoặc ngăn không cho đầu và cơ thể em bé xuống dần trong tử cung. Nếu sinh thường, điều này rất có khả năng gây ra các vấn đề làm cho quá trình chuyển dạ gặp khó khăn hay thất bại.
Trong trường hợp chảy máu nghiêm trọng:
- Người mẹ sẽ cần phải nhập viện để được theo dõi chặt chẽ.
- Người mẹ có thể cần được truyền máu để tăng lưu lượng máu trong cơ thể.
- Có thể cần phải kiểm tra thành phần máu để đảm bảo người mẹ không có bất kỳ vấn đề gì về thời gian đông máu.
- Có thể cần phải tiêm Anti-D nếu người mẹ có nhóm máu âm
- Em bé sẽ cần được kiểm soát bằng cách sử dụng máy theo dõi tim thai (điện cực gắn vào da đầu) trong suốt quá trình chuyển dạ, hoặc bằng thiết bị đo CTG-Cardiotocograph.
Các phương pháp điều trị được thiết kế nhằm tối đa hóa thời gian em bé có thể tiếp tục ở trong tử cung, trong khi không làm ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và bé. Nói chung, khi người mẹ có nhau tiền đạo thì việc mổ lấy thai thường được lên kế hoạch cho khoảng tuần thứ 37 của thai kỳ. Khi đó em bé sẽ đủ trưởng thành để có thể tự thở, bằng không, nếu sinh non, sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề về sức khỏe.
Hãy nhớ rằng:
Bất kỳ hiện tượng ra máu nào trong quá trình mang thai đều cần phải được xem xét kỹ lưỡng. Ngay cả khi mẹ đã được chẩn đoán nhau tiền đạo, cũng không nên tự cho rằng đây là lý do mẹ bị chảy máu. Cần đến bác sĩ hay bệnh viện để được kiểm tra chi tiết.
Nếu mẹ còn ngàn câu hỏi đang phân vân cần lời giải đáp. Hãy nhanh chóng gửi ngay câu hỏi của mình về các Chuyên gia Huggies® nào!