Những lưu ý khi cho trẻ ăn qua sonde

Những điều cần biết về nuôi dưỡng trẻ nhỏ qua ống thông dạ dày

Đặt ống thông dạ dày là một kỹ thuật được sử dụng để đưa thức ăn vào dạ dày qua đường mũi hoặc đường miệng cho những trường hợp trẻ nhỏ không thể tự ăn uống được. Kỹ thuật này thường được sử dụng tại bệnh viện, tuy nhiên nó cũng có thể được áp dụng để cung cấp dinh dưỡng cho trẻ tại nhà. Ngoài dinh dưỡng, ống thông dạ dày cũng có thể được dùng để đưa thuốc vào cơ thể.

Ống thông dạ dày có thể được luồn vào dạ dày rồi gỡ bỏ ngay trong mỗi lần cho ăn. Tuy nhiên, nó có thể đặt tại chỗ để sử dụng cung cấp dinh dưỡng nhiều lần.

Những đối tượng cần nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày

Ống thông dạ dày được sử dụng cho những trẻ không có khả năng ăn uống bằng cách thông thường. Ngoài da, ống thông dạ dày cũng được sử dụng cho một số lý do khác bao gồm:

Trẻ không chịu ăn, ăn quá ít, không thể tăng cân
Mất khả năng bú mẹ hay phản xạ nuốt
Dị tật đường tiêu hóa
Mắc các bệnh đường hô hấp
Rối loạn cân bằng điện giải và thải trừ

Phương pháp luồn ống thông dạ dày

Bác sỹ sẽ tiến hành đo chiều dài từ mũi hay miệng trẻ tới dạ dày để điều chỉnh độ dài ống thông cho phù hợp. Đầu ống thông sẽ được rửa bằng nước cất để làm sạch. Tiếp đó, ống thông sẽ được nhân viên y tế luồn một cách thận trọng qua miệng hoặc mũi của trẻ.

Sau khi đã luồn xong ống thông, bác sỹ sẽ kiểm tra xem ống thông đã được đặt đúng vị trí chưa bằng cách rút dịch và thử trên giấy quì, nếu là acid (giấy quì hóa đỏ hoặc hồng) thì ống vào đúng dạ dày. Hoặc bác sỹ có thể bơm hơi vào ống (10-30 ml) và đặt ống nghe vùng thượng vị để kiểm tra, nếu có dịch là ống đã vào đúng dạ dày.

Tiếp đó, ống thông sẽ được cố định bằng băng keo y tế tại mũi hoặc miệng. Ngoài ra, để đảm bảo chắc chắn rằng ống đã được đặt đúng vị trí, bác sỹ cũng có thể chỉ định chụp X quang ổ bụng của trẻ.

Khi ống thông đã được cố định, sữa mẹ, sữa công thức hay thuốc sẽ được tiêm vào bằng xy-ranh hoặc qua một máy bơm. Bạn cũng có thể bế ẵm trẻ trong thời gian truyền thức ăn, thuốc qua ống.

Sau khi trẻ ăn xong, bác sỹ sẽ rút ống thông ra khỏi dạ dày. Lúc rút ra, phải đảm bảo rằng trẻ ở vị trí thẳng đứng hoặc hơi nghiêng để ngăn chặn hiện tượng trào ngược dạ dày.

Những nguy cơ có thể gặp phải khi sử dụng ống thông dạ dày

Kỹ thuật cho ăn bằng ống thông ít khi có tai biến gì nguy hiểm. Tuy nhiên, nó có thể gây khó chịu và bất tiện cho trẻ nhỏ. Một số tác dụng không mong muốn có thể gặp phải:

Chảy máu mũi nhẹ
Tắc mũi
Viêm mũi

Đôi khi ống thông bị đặt sai vị trí hoặc bị thay đổi vị trí trong quá trình truyền thức ăn, các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

Chậm nhịp tim
Nhịp thở chậm, khó thở
Nôn mửa

Cho trẻ nhỏ sử dụng ống thông dạ dày để cung cấp dinh dưỡng thường khiến các bậc cha mẹ lo lắng nhiều do con mình không thể tự bú mẹ hoặc bú bình theo cách thông thường. Tuy nhiên, nhiều trẻ chỉ cần phải sử dụng biện pháp này như là cách bổ sung dinh dưỡng tạm thời cho đến khi trẻ đã hoàn toàn hồi phục và có thể tự ăn uống được.

Thông tin thêm trong bài viết: Lưu ý khi cho trẻ uống sữa bột

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Cao Thị Thanh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Thực tế hiện nay có rất nhiều trẻ sơ sinh không ăn uống được bằng đường miệng mà cần phải nuôi dưỡng bằng phương pháp đặt ống thông dạ dày. Phương pháp đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh này nhằm đưa thức ăn vào ống thông đến tận dạ dày của trẻ, đồng thời cũng góp phần dẫn lưu khí từ dạ dày của trẻ sơ sinh.

Đặt ống thông dạ dày giúp đưa thức ăn và thuốc vào dạ dày của bé

Đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh là biện pháp dùng ống thông để đưa thức ăn đến dạ dày của trẻ, có thể bằng đường mũi hay đường miệng đối với những đứa trẻ không có khả năng ăn uống bình thường được.

Nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh có thể được tiến hành tại bệnh viện. Đặt ống thông dạ dày giúp đưa thức ăn, đưa thuốc vào dạ dày của bé. Đặt sonde dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể trước mỗi lần cho ăn sau đó rút ra, hoặc có thể đặt cố định tại chỗ để nuôi dưỡng trẻ sơ sinh trong thời gian dài.

Những mục đích quan trọng của việc đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh là:

Dẫn lưu, lấy mẫu dịch dạ dày phục vụ cho việc làm xét nghiệm cận lâm sàng, rửa dạ dày.
Giúp các bác sĩ theo dõi được tình trạng xuất huyết tiêu hóa ở trẻ sơ sinh.
Đưa thuốc, thức ăn vào dạ dày.
Góp phần chẩn đoán bệnh lý teo thực quản bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.

Chỉ định nuôi ăn qua sonde dạ dày ở trẻ sơ sinh bao gồm những đối tượng như sau:

Trẻ em không chịu ăn, ăn ít dẫn đến tình trạng không thể tăng cân.
Mất phản xạ bú, nuốt.
Trẻ em có dị tật về đường tiêu hóa và các bệnh lý, hiện tượng như bụng chướng, viêm ruột hoại tử, teo, tắc đường tiêu hóa bẩm sinh...
Trẻ em mắc phải những bệnh lý hệ hô hấp cần phải dẫn lưu khí từ dạ dày hoặc dẫn lưu dịch dạ dày, điển hình là tình trạng thở máy, thở CPAP...
Trẻ em gặp tình trạng mất cân bằng điện giải, thải trừ.
Trẻ em mắc những bệnh lý khác và cần lấy dịch dạ dày làm xét nghiệm củng cố chẩn đoán bệnh.

Trẻ em không chịu ăn, ăn ít dẫn đến tình trạng không thể tăng cân.

Trước khi tiến hành đặt sonde dạ dày cho trẻ em, bác sĩ và nhân viên y tế cần chuẩn bị ống thông dạ dày có kích thước phù hợp với độ tuổi của trẻ. Trong trường hợp đặt ống thông với mục đích rửa dạ dày hoặc dẫn lưu dịch, khí dạ dày thì cần chọn ống thông dạ dày tương đối lớn hơn. Ngoài ra, còn cần phải chuẩn bị ống tiêm 20ml, găng tay sạch, khay hạt đậu, gạc, cây đè lưỡi, băng keo, ống nghe, que gòn, viết acetone, nước cất hoặc nước muối sinh lý để phục vụ cho việc đặt ống thông dạ dày.

Tùy theo độ tuổi của bé mà có các loại ống thông dạ dày với kích thước khác nhau như sau:

Trẻ sơ sinh đẻ non tháng: cỡ ống là 5-6.
Trẻ sơ sinh đẻ đủ tháng: cỡ ống là 6-8.
Trẻ nhỏ: cỡ ống là 8.
Trẻ lớn: cỡ ống là 8-10.

Đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt những nguyên tắc sau:

Dùng ống nghe để nghe tim trước và sau khi đặt ống thông dạ dày vì phản xạ thần kinh số X có thể làm chậm nhịp tim của trẻ.
Việc rút ống thông dạ dày ở trẻ sơ sinh phẫu thuật thực quản, dạ dày cần có chỉ định của bác sĩ. Nếu có trường hợp tuột ống, không tự động đặt lại mà cần báo cho bác sĩ điều trị để có hướng xử lý phù hợp.
Thay ống 3 ngày/lần và đặt lại ở mũi phía bên kia.
Trẻ sơ sinh thì nên đặt ống thông dạ dày qua đường miệng.

Các bước cho ăn qua sonde dạ dày được tiến hành như sau:

Thông báo, chuẩn bị và giải thích cho người nhà trẻ trước khi tiến hành kỹ thuật.
Đảm bảo vô khuẩn bằng cách rửa tay đúng quy trình, mang khẩu trang.
Chuẩn bị dụng cụ.
Mang găng tay.
Đặt trẻ nằm ở tư thế ngửa, đầu cao 1 góc 30°, cố định bệnh nhân để việc thực hiện được xảy ra thuận lợi.
Ước lượng chiều dài ống phù hợp với bệnh nhân bằng cách đo từ miệng hay lỗ mũi của bé đến vành tai dưới, rồi xuống điểm giữa đoạn nối mũi ức đến rốn, dùng bút đánh dấu lên ống.
Làm ấm và trơn đầu ống bằng cách nhúng nó vào nước cất hoặc nước muối sinh lý.
Giữ đầu của đứa trẻ và từ từ nhẹ nhàng đưa ống thông vào mũi hoặc miệng của bé, đối với miệng thì dùng ngón tay trỏ đẩy lưỡi của bé xuống dưới còn đối với mũi thì hướng ống về phía chẩm, không hướng lên trên, nếu không được thì ta đổi sang mũi bên còn lại.
Gập nhẹ cổ của bé, nhẹ nhàng đẩy ống theo nhịp nuốt của cơ thể bé đến ngay đoạn ống đã được đánh dấu ở những bước trước đó. Kiểm tra ống thông đã vào đúng vị trị hay chưa bằng cách dùng ống tiêm gắn vào ống thông và rút ra xem có dịch hay không, sử dụng ống nghe để nghe ở vị trí thượng vị có tiếng khí di chuyển khi ta dùng ống tiêm bơm hơi vào dạ dày hay không, nếu có dịch thì đo độ pH của dịch rút ra được từ ống thông và đây cũng là cách phổ biến nhất để kiểm tra vị trí của ống, cũng có thể chụp X-quang để xác định lại vị trí ống thông. Đối với đối tượng là trẻ lớn, tỉnh táo thì có thể bảo bệnh nhân phối hợp thực hiện kỹ thuật bằng cách nuốt và đồng thời đưa ống vào, sau đó dùng cây đè lưỡi để xem ống có cuộn trong miệng hay không, nếu có cảm giác vướng thì lập tức dừng lại, xoay ống và đặt lại. Trường hợp teo thực quản bẩm sinh thì ống sẽ không đưa được đến mức đã đánh dấu bằng bút trước đó, cần chụp X-quang để xác định bệnh lý.
Quan sát trẻ có đột ngột khó thở, tím tái hay không để kịp thời rút ống ra.
Cố định ống bằng băng keo.
Ghi nhận ngày, giờ đặt ống thông dạ dày lên ống thông dạ dày.
Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay.
Ghi nhận vào hồ sơ những vấn đề sau: ngày, giờ, tên người thực hiện đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh, mục đích đặt ống, vị trí đặt ống thông dạ dày, kích thước ống, lượng cũng như tính chất của dịch dạ dày, gửi xét nghiệm dịch dạ dày nếu có chỉ định của bác sĩ điều trị, phản ứng của bệnh nhân nếu có.
Sau khi ống thông đã cố định, sữa mẹ, sữa công thức hay thuốc sẽ được tiêm vào ống thông bằng một ống tiêm bơm hoặc 1 máy bơm. Điều lưu ý là trước khi nuôi ăn qua sonde dạ dày ở trẻ sơ sinh, cần hút dịch dạ dày trước mỗi lần cho ăn để đánh giá được lượng dịch bị ứ đọng trong dạ dày.
Sau khi trẻ ăn xong thì sẽ được bác sĩ tiến hành rút sonde ra khỏi dạ dày và lúc này, cần để trẻ ở vị trí thẳng đứng hay hơi nghiêng người để ngăn chặn hiện tượng trào ngược dạ dày xảy ra.
Nếu đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh với mục đích dẫn lưu thì đầu phía ngoài của ống phải được đưa vào một túi sạch cố định bằng băng dính, đặt ở vị trí thấp hơn dạ dày với dẫn lưu dịch, và cao hơn dạ dày với dẫn lưu khí.
Một điều lưu ý khi rút ống thông dạ dày nữa đó là cần phải gập đầu ống lại khi rút nhằm ngăn ngừa tình trạng dịch chảy vào thanh quản. Đặt ống thông dạ dày có thể để đến thời gian là 1 tuần.

Sau khi thực hiện đặt sonde dạ dày cho trẻ sơ sinh, có thể gặp phải những nguy cơ như sau:

Chảy máu mũi mức độ nhẹ do trầy xước niêm mạc mũi.
Tắc mũi.
Viêm mũi
Kích ứng, hoại tử niêm mạc mũi.

Một số trường hợp nuôi ăn qua sonde dạ dày ở trẻ sơ sinh còn gặp một số biến chứng khi đặt ống thông dạ dày sai vị trí hoặc thay đổi vị trí ống thông trong quá trình truyền thức ăn, thuốc vào cơ thể như:

Ngưng thở, chậm nhịp tim, tím tái, SpO2 giảm.
Thủng hầu họng, thực quản, dạ dày, tá tràng.
Sặc sữa, viêm phổi hít.
Cuộn, tắc ống.
Trào ngược dạ dày thực quản gây nôn.

Tuy nhiên, trên thực tế nếu tuân thủ quy trình đặt sonde dạ dày trẻ em một cách nghiêm ngặt thì những biến chứng kể trên rất ít khi xảy ra.

Đặt ống thông dạ dày cho trẻ sơ sinh là một phương pháp phổ biến hiện nay đối với những trẻ không tự bú mẹ hay ăn theo cách thông thường được. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp nuôi dưỡng trẻ sơ sinh tạm thời, bổ sung dinh dưỡng tạm thời cho bé cho đến khi bé hoàn toàn có khả năng ăn uống bình thường.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

Quy tụ đội ngũ y bác sĩ hàng đầu về Nhi khoa: gồm các chuyên gia đầu ngành, có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Bác sĩ Thanh đã có thời gian công tác 25 năm trong điều trị các bệnh lý Nhi sơ sinh trong đó 23 năm làm tại khoa sơ sinh bệnh viện Phụ sản Hải Phòng ( có kinh nghiệm về hồi sức sơ sinh tại phòng mổ/phòng đẻ + nuôi dưỡng trẻ sinh non muộn ( 34 tuần - 37 tuần), 02 năm làm tại Phòng khám yêu cầu bệnh viện Trẻ em Hải Phòng. Hiện bác sĩ Thanh đang làm việc tại khoa Nhi - Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY.

Nguồn tham khảo: Cổng TTĐT Vụ Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em - Bộ Y tế

XEM THÊM: