Dậy thì sớm trung ương
Nguyên nhân của loại dậy thì sớm này thường không thể được xác định.
Ở tuổi dậy thì sớm, quá trình dậy thì bắt đầu quá sớm. Thời gian của các bước trong quy trình là bình thường. Đối với phần lớn trẻ em mắc bệnh này, không có vấn đề y tế tiềm ẩn và không có lý do xác định cho việc dậy thì sớm.
Trong một số ít trường hợp, dậy thì sớm trung ương có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong não hoặc tủy sống (hệ thống thần kinh trung ương)
- Một khiếm khuyết trong não hiện tại khi sinh, chẳng hạn như tích tụ chất lỏng dư thừa (tràn dịch não) hoặc một khối u không ung thư (hamartoma)
- Bức xạ đến não hoặc tủy sống
- Tổn thương não hoặc tủy sống
- Hội chứng McCune-Albright - một bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tăng sản thượng thận bẩm sinh - một nhóm các rối loạn di truyền liên quan đến sản xuất hormone bất thường của tuyến thượng thận
- Suy giáp - một tình trạng mà tuyến giáp không sản xuất đủ hormone
Dậy thì sớm ngoại vi
Estrogen hoặc testosterone trong cơ thể con bạn gây ra loại dậy thì sớm.
Tuổi dậy thì ngoại biên ít gặp hơn xảy ra mà không có sự tham gia của hormone trong não của bạn (GnRH) thường kích hoạt sự bắt đầu dậy thì. Thay vào đó, nguyên nhân là giải phóng estrogen hoặc testosterone vào cơ thể vì các vấn đề với buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên.
Ở cả bé gái và bé trai, những điều sau đây có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại biên:
- Một khối u ở tuyến thượng thận hoặc trong tuyến yên tiết ra estrogen hoặc testosterone
- Hội chứng McCune-Albright, một rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến màu da và xương và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tiếp xúc với các nguồn estrogen hoặc testosterone bên ngoài, chẳng hạn như kem hoặc thuốc mỡ
Ở trẻ gái, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể liên quan đến:
- U nang buồng trứng
- Khối u buồng trứng
Ở trẻ trai, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong các tế bào tạo ra tinh trùng (tế bào mầm) hoặc trong các tế bào tạo ra testosterone (tế bào Leydig).
- Một rối loạn hiếm gặp được gọi là tình trạng gia đình có quan hệ tình dục độc lập với gonadotropin, gây ra bởi một khiếm khuyết trong gen, có thể dẫn đến việc sản xuất sớm testosterone ở trẻ trai, thường ở độ tuổi từ 1 đến 4.
Các nguyên nhân gây ảnh hưởng
Mặc dù chúng không nhất thiết phải gây ra, một số yếu tố dường như có liên quan đến dậy thì sớm. Chúng bao gồm:
- Giới tính. Con gái có khả năng dậy thì sớm gấp 10 lần so với con trai.
- Di truyền học. Thỉnh thoảng, dậy thì sớm có thể được kích hoạt bởi các đột biến gen kích hoạt giải phóng hormone giới tính. Hầu hết những đứa trẻ này thường có cha mẹ hoặc anh chị em có bất thường di truyền tương tự.
- Béo phì. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa béo phì ở các cô gái trẻ và tăng nguy cơ dậy thì sớm. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không biết làm thế nào liên kết trực tiếp. Béo phì dường như không liên quan đến dậy thì sớm ở trẻ trai.
Hậu quả của dậy thì sớm
Đối với trẻ em, dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề về thể chất và cảm xúc. Chúng bao gồm:
- Chiều cao thấp: Trong khi những đứa trẻ bị dậy thì sớm thường cao so với tuổi của chúng, thì một số người lại trở nên thấp bé khi trưởng thành. Tại sao? Khi tuổi dậy thì kết thúc, sự tăng trưởng dừng lại. Vì tuổi dậy thì sớm kết thúc sớm hơn so với tuổi dậy thì bình thường, những đứa trẻ này ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn - và đôi khi, kết quả cuối cùng có thể là một chiều cao ngắn hơn so với những gì chúng có.
- Vấn đề hành vi. Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên quan giữa dậy thì sớm và các vấn đề hành vi, đặc biệt là ở trẻ chậm phát triển. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng bằng chứng yếu.
- Stress. Ngay cả khi điều đó xảy ra với những đứa trẻ 12 tuổi trung bình, tuổi dậy thì có thể là một thời gian khó hiểu. Nó có thể là tất cả những căng thẳng hơn đối với trẻ nhỏ với dậy thì sớm. Họ có thể cảm thấy lúng túng về việc trông khác với các đồng nghiệp của họ. Kinh nguyệt sớm có thể gây khó chịu cho những cô gái từ 9 tuổi trở xuống - hoặc chậm phát triển. Cha mẹ có thể giúp đỡ bằng cách giáo dục con cái về những thay đổi mà chúng nên mong đợi.
- Những rủi ro khác: Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa dậy thì sớm ở trẻ gái và tăng nguy cơ ung thư vú sau này trong đời. Tuy nhiên, bằng chứng không rõ ràng.
Dậy thì sớm được điều trị như thế nào?
Nếu con bạn bị dậy thì sớm, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ nội tiết nhi khoa (một bác sĩ chuyên về tăng trưởng và rối loạn nội tiết tố ở trẻ em) để điều trị.
Mục tiêu điều trị là:
- ngăn chặn hoặc thậm chí đảo ngược sự phát triển tình dục
- ngăn chặn sự phát triển nhanh chóng và trưởng thành xương có thể dẫn đến tầm vóc trưởng thành ngắn hoặc bắt đầu giai đoạn sớm
Tùy thuộc vào nguyên nhân, có hai cách tiếp cận có thể điều trị:
- điều trị nguyên nhân cơ bản hoặc bệnh
- hạ thấp nồng độ hormone giới tính cao bằng thuốc để ngăn chặn sự phát triển giới tính
Đôi khi, điều trị một vấn đề sức khỏe liên quan có thể ngăn chặn dậy thì sớm. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, không có bệnh nào khác, vì vậy điều trị thường bao gồm liệu pháp hormone để ngăn chặn sự phát triển giới tính.
Làm thế nào cha mẹ có thể giúp đỡ?
Hãy cho con bạn một lời giải thích đơn giản, trung thực về những gì đang xảy ra. Giải thích rằng những thay đổi này là bình thường đối với trẻ lớn và thanh thiếu niên, nhưng cơ thể bé bắt đầu phát triển quá sớm. Giữ cho con bạn thông báo về điều trị và những gì mong đợi trên đường đi.
Cũng theo dõi các dấu hiệu trêu chọc hoặc các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến con bạn về mặt cảm xúc. Các dấu hiệu cảnh báo phổ biến để thảo luận với bác sĩ của bạn bao gồm:
- Điểm kém
- Vấn đề ở trường
- Mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày
- Phiền muộn
Cách cha mẹ phản ứng có thể ảnh hưởng đến việc trẻ em đối phó tốt như thế nào. Để quảng bá hình ảnh cơ thể khỏe mạnh và lòng tự trọng mạnh mẽ:
Tránh đưa ra nhận xét về ngoại hình của con bạn.
Cung cấp lời khen ngợi cho thành tích trong trường học hoặc thể thao.
Hỗ trợ lợi ích của con bạn.
Điều quan trọng là các bác sĩ có thể điều trị dậy thì sớm. Họ có thể giúp trẻ em giữ tiềm năng chiều cao của người lớn và hạn chế những căng thẳng về cảm xúc và xã hội mà trẻ có thể phải đối mặt khi trưởng thành sớm.
*Nguồn: Mayo Clinic & WebDM
Là phòng khám quốc tế hàng đầu tại Hà Nội, FMP Hà Nội với kinh nghiệm 25 năm cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh cùng đội ngũ nhân viên trình độ cao và cơ sở y tế cao cấp là đơn vị luôn ưu tiên mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe ưu việt cùng những chương trình với nhiều giá trị, với mong muốn giúp khách hàng khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Kể từ khi thành lập tại Việt Nam năm 1994, trải qua ¼ thể kỷ, FMP Việt Nam luôn nỗ lực đóng góp tích cực cho xã hội với phương châm “Your Health. Our Care” thông qua các hoạt động trên nhiều lĩnh vực.
Liên hệ đặt hẹn các dịch vụ, giải đáp thắc mắc dịch vụ Nhi Khoa tại:
☎️024 3843 0748 (24/7)
📩
Tuyến yên là tuyến có kích thước nhỏ nằm trong não nhưng có vai trò quan trọng trong hệ thống nội tiết - nơi sản xuất nhiều hormone quan trọng cho sự sinh trưởng, phát triển của cơ thể cũng như điều hòa hoạt động của các tuyến khác. Vì thế, suy giảm hormone tuyến yên sẽ gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe. Vậy cụ thể suy giảm hormone tuyến yên là gì?
1. Suy giảm hormone tuyến yên là gì?
Tuyến yên được coi là tuyến chủ của hệ thống nội tiết bởi cơ quan này sản xuất hầu hết các hormone điều hòa, kiểm soát hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể như: tuyến thượng thận, tuyến giáp, buồng trứng, tinh hoàn,… Ngoài ra, tuyến yên cũng sản xuất hormone tăng trưởng quan trọng, đảm bảo sự phát triển thể chất và kiểm soát căng thẳng, stress tinh thần.
Tuyến yên có kích thước nhỏ nằm gần vùng hạ đồi
Suy giảm hormone tuyến yên là tình trạng thiếu hụt hormone do sự giảm sản xuất của cơ quan này. Thiếu hụt có thể xảy ra ở một vài hoặc phần lớn hormone tuyến yên sản xuất ra, gây ảnh hưởng tới nhiều cơ quan và hoạt động của cơ thể.
Cụ thể, suy giảm hormone tuyến yên có thể gặp ở những loại sau:
Hormone tăng trưởng GH
Đây là hormone quan trọng điều chỉnh quá trình tăng trưởng, phát triển thể chất dựa trên phát triển xương và cơ bắp.
Hormone kích thích tuyến giáp TSH
Đây là hormone kích thích và điều hòa hoạt động của tuyến giáp - nơi sản xuất các hormone quan trọng của quá trình trao đổi chất.
Hormone vỏ thượng thận AH
Hormone này điều hòa hoạt động của tuyến thượng thận - nơi sản xuất cortisol và các hormone tham gia hoạt động của cơ thể khác.
Thiếu hormone FSH tuyến yên sẽ gây giảm sản xuất estrogen ở nữ
Hormone kích thích nang trứng FSH
Hormone này liên quan đến quá trình điều tiết estrogen - điều hòa phát triển tế bào trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra, ở nam giới, hormone FSH được tuyến yên tạo ra cũng có vai trò trong kích thích sản xuất tinh trùng.
Hormone LH
Đây là hormone quan trọng điều hòa sản xuất estrogen ở nữ giới và testosterone ở nam giới.
Ngoài ra, tuyến yên cũng sản xuất nhiều loại hormone khác liên quan đến các quá trình và hoạt động của cơ thể như: kích thích trung tâm khoái cảm của bộ não, tăng cường sản xuất sữa ở phụ nữ cho con bú, kích thích tăng sắc tố da, chống bài niệu, giải phóng sữa mẹ,…
2. Hậu quả của suy giảm hormone tuyến yên
Suy giảm hormone tuyến yên sẽ gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung và hoạt động của các cơ quan trong cơ thể nói riêng. Mức độ ảnh hưởng còn phụ thuộc vào loại hormone tuyến yên bị thiếu hụt cũng như mức độ thiếu hụt.
Các dạng suy giảm hormone tuyến yên thường gặp và ảnh hưởng của nó đến sức khỏe như:
2.1. Thiếu hormone hướng sinh dục
Thiếu hormone này ảnh hưởng đến cả nam và nữ giới, ở nữ là tình trạng giảm hoạt động của buồng trứng, ở nam là giảm hoạt động sản xuất tinh trùng và hormone giới tính. Tất cả đều ảnh hưởng đến hoạt động sinh sản, thiếu hormone hướng sinh dục còn có thể là nguyên nhân dẫn đến vô sinh.
Thiếu hormone kích thích tuyến giáp thường gây rối loạn chuyển hóa
2.2. Thiếu hormone kích thích tuyến giáp
Sự thiếu hụt hormone này gây rối loạn hoạt động của tuyến giáp - một tuyến nội tiết nằm ở cổ họng. Tình trạng thường gặp là suy giáp, giảm sản xuất hormone tuyến giáp và gây nhiều rối loạn chuyển hóa trong cơ thể.
2.3. Thiếu hormone hướng vỏ thượng thận
Vỏ thượng thận không được kích thích bởi hormone tuyến yên gây giảm sản xuất cortisol và các hormone liên quan.
Nếu suy giảm hormone tăng trưởng GH của tuyến yên gặp phải ở trẻ nhỏ hoặc thanh thiếu năm trước khi dậy thì, sự phát triển và hoàn thiện cơ quan sinh sản sẽ bị ảnh hưởng. Khi trưởng thành, nguy cơ vô sinh, hiếm muộn sẽ cao hơn. Ảnh hưởng này rất khó để khắc phục khi trưởng thành do sự giảm phát triển ngay từ giai đoạn trước và trong tuổi dậy thì.
Suy giảm hormone tuyến yên càng kéo dài, thiếu hụt càng trầm trọng thì ảnh hưởng đến sức khỏe càng nặng nề. Triệu chứng bệnh lại không đặc hiệu, rất khó để tự phát hiện sớm, chủ yếu vẫn nhờ thăm khám và sàng lọc bệnh định kỳ.
3. Điều trị suy giảm hormone tuyến yên như thế nào?
Suy giảm hormone tuyến yên cũng như các bệnh lý nội tiết khác, điều trị chủ yếu dựa vào thuốc. Cần xét nghiệm chẩn đoán chính xác loại hormone tuyến yên bị thiếu hụt cũng như lượng thiếu hụt, từ đó bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc bổ sung phù hợp.
Bệnh nhân suy giảm hormone tuyến yên thường được điều trị bằng liệu pháp hormone
Ví dụ thiếu hormone sinh dục, ở nữ giới sẽ được bổ sung hormone estrogen dạng uống liều thấp hoặc tiêm. Với nam giới là bổ sung hormone testosterone để đảm bảo sự phát triển của tinh hoàn cũng như hoạt động sản xuất tinh trùng, hormone.
Nếu suy giảm hormone tuyến yên gây giảm chức năng sinh sản ở cả nam và nữ giới, có thể điều trị bằng bổ sung hormone GnRH để phục hồi khả năng sinh sản. Thiếu hụt hormone tuyến giáp sẽ bổ sung hormone tuyến giáp thay thế, loại được ưa chuộng là T4. Người bị thiếu hormone tuyến yên kích thích tuyến thượng thận sẽ được điều trị bằng cortisone hoặc hydrocortisone.
Hầu hết trường giảm suy giảm chức năng tuyến yên dẫn đến giảm hormone sản xuất, bệnh nhân phải điều trị liên tục, suốt đời. Vì thế, loại thuốc bổ sung hormone tuyến yên cần được lựa chọn cẩn thận, có thể sử dụng lâu dài ít gây biến chứng hay vấn đề sức khỏe nhất.
Do tuyến yên có kích thước rất nhỏ, nằm ở vùng dưới đồi trong não nên phẫu thuật không phải là phương pháp ưu tiên giống như bệnh lý tuyến giáp. Trong quá trình bổ sung hormone tuyến yên điều trị thiếu hụt, cần theo dõi thường xuyên để đánh giá hiệu quả hấp thu và thay đổi điều trị thích hợp.
Bệnh nhân có thể phải điều trị suy giảm hormone tuyến yên suốt đời
Suy giảm hormone tuyến yên là gì? Hy vọng bài viết trên đây MEDLATEC đã giúp bạn đọc hiểu hơn thông tin về bệnh lý này, từ đó phát hiện sớm và điều trị cải thiện bệnh khi không may mắc phải. Không nên chủ quan với suy giảm tuyến yên nói riêng và bệnh lý nội tiết nói chung bởi nó gây ra rất nhiều vấn đề sức khỏe ở nhiều cơ quan khác nhau.