HomeBài viếtChủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm là gì?
Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
Việc giải quyết mặt thứ nhất vấn đề cơ bản của triết học gắn liền với việc phân chia các học thuyết triết học thành hai trờng phái triết học cơ bản là chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm.
a. Chủ nghĩa duy vật khẳng định vật chất có trớc, ý thức có sau; thế giới vật chất tồn tại một cách khách quan, độc lập với ý thức con ngời và không do ai sáng tạo ra; còn ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào trong bộ óc con người; không thể có tinh thần, ý thức nếu không có vật chất.
Chủ nghĩa duy vật đã xuất hiện ngay từ thời cổ đại và cho đến nay, lịch sử phát triển của nó luôn gắn liền với sự phát triển của khoa học và thực tiễn, tồn tại dới nhiều hình thức khác nhau.
+ Chủ nghĩa duy vật cổ đại mang tính chất phác, ngây thơ, xuất phát từ giới tự nhiên để giải thích thế giới. Hạn chế của nó là còn mang tính trực quan, trong khi thừa nhận tính thứ nhất của vật chất đã đồng nhất vật chất với một hay một số chất cụ thể. Ví dụ nh quan niệm của Talét, Hêraclit, Đêmôcrit...
+ Chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ XVII - XVIII: Do ảnh hởng của Cơ học cổ điển nên chủ nghĩa duy vật thời kỳ này chịu sự tác động mạnh mẽ của phơng pháp t duy siêu hình, máy móc - phơng pháp nhìn nhận thế giới trong trạng thái biệt lập, tĩnh tại. Tuy không phản ánh đúng hiện thực, nhng CNDV siêu hình vẫn đóng vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh chống lại thế giới quan duy tâm và tôn giáo. Ví dụ nh quan niệm của Niutơn, Bêcơn và các nhà duy vật Pháp thế kỷ XVIII.
+ Chủ nghĩa duy vật biện chứng do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập vào những năm 40 của thế kỷ XIX, sau đó đợc V.I. Lênin tiếp tục phát triển. Với sự kế thừa tinh hoa của các học thuyết triết học trớc đó và vận dụng các thành tựu của khoa học đơng thời, chủ nghĩa duy vật biện chứng ngay từ khi mới ra đời đã khắc phục đợc những hạn chế của chủ nghĩa duy vật trớc đó, thể hiện là đỉnh cao trong sự phát triển của chủ nghĩa duy vật. Nó không chỉ phản ánh đúng đắn hiện thực mà còn là một công cụ hữu hiệu giúp các lực lợng tiến bộ trong xã hội cải tạo hiện thực ấy.
b. Chủ nghĩa duy tâm cho rằng ý thức, tinh thần có trớc và quyết định giới tự nhiên. Giới tự nhiên chỉ là một dạng tồn tại khác của tinh thần, ý thức.
Chủ nghĩa duy tâm đã xuất hiện ngay từ thời cổ đại với hai hình thức chủ yếu là:
+ Chủ nghĩa duy tâm chủ quan thừa nhận tính thứ nhất của cảm giác, ý thức con ngời, khẳng định mọi sự vật, hiện tợng chỉ là phức hợp những cảm giác của cá nhân, của chủ thể. Ví dụ quan niệm của Beccơly.
+ Chủ nghĩa duy tâm khách quan cũng thừa nhận tính thứ nhất của ý thức, nhng đó không phải là ý thức cá nhân mà là tinh thần khách quan có trớc và tồn tại độc lập với con ngời, quyết định sự tồn tại của tự nhiên, xã hội và t duy. Nó thờng đợc mang những tên gọi khác nhau nh ý niệm, ý niệm tuyệt đối, tinh thần tuyệt đối hay lý tính thế giới.Ví dụ quan niệm của Platon, Hêghen.
Cả chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm đều có nguồn gốc xã hội và nguồn gốc nhận thức. Nguồn gốc xã hội của chủ nghĩa duy vật là các lực lợng xã hội, các giai cấp tiến bộ, cách mạng; nguồn gốc nhận thức của nó là mối liên hệ với khoa học. Còn nguồn gốc xã hội của chủ nghĩa duy tâm là các lực lợng xã hội, các giai cấp phản tiến bộ; nguồn gốc nhận thức của nó là sự tuyệt đối hóa một mặt của quá trình nhận thức (mặt hình thức), tách nhận thức, ý thức khỏi thế giới vật chất.
Trong lịch sử triết học luôn diễn ra cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật, tạo nên động lực bên trong cho sự phát triển của t duy triết học. Đồng thời, nó biểu hiện cuộc đấu tranh về hệ t tởng giữa các giai cấp đối lập trong xã hội.
c. Bên cạnh các nhà triết học nhất nguyên luận(duy vật hoặc duy tâm) giải thích thế giới từ một nguyên thể hoặc vật chất hoặc tinh thần, còn có các nhà triết học nhị nguyên luận. Họ xuất phát từ cả hai nguyên thể vật chất và tinh thần để giải thích mọi hiện tợng của thế giới. Theo họ, thế giới vật chất sinh ra từ nguyên thể vật chất, thế giới tinh thần sinh ra từ nguyên thể tinh thần. Họ muốn dung hòa giữa chủ nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm, nhng cuối cùng họ rơi vào chủ nghĩa duy tâm khi thừa nhận ý thức hình thành và phát triển tự nó, không phụ thuộc vào vật chất.
Đọc và thảo luận TRIẾT HỌC KỲ THÚ
trên Telegram
Triết học cung cấp một nền tảng phong phú cho sự phản ánh. Dù sao, tất cả chúng ta đều là triết gia. Rốt cuộc, mỗi chúng ta ít nhất một lần nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống và các vấn đề khác của cuộc sống. Khoa học này là một bộ công cụ hiệu quả của hoạt động tinh thần. Như bạn đã biết, bất kỳ loại hoạt động nào của con người đều liên quan trực tiếp đến hoạt động của suy nghĩ và tinh thần. Toàn bộ lịch sử triết học là một loại đối lập giữa quan điểm duy tâm và duy vật. Các triết gia khác nhau nhìn khác nhau về mối quan hệ của ý thức và hiện hữu. Bài viết xem xét chủ nghĩa duy tâm và những biểu hiện của nó theo nghĩa chủ quan và khách quan.
Ý tưởng duy tâm chung
Tập trung vào vai trò sáng tạo tích cực trong thế giới chỉ dựa trên nguyên tắc tâm linh, chủ nghĩa duy tâm không phủ nhận vật chất, nhưng nói về nó như một giai đoạn thấp hơn của một thực thể, một nguyên tắc phụ không có thành phần sáng tạo. Lý thuyết của triết lý này dẫn một người đến ý tưởng về khả năng tự phát triển.
Trong triết lý của chủ nghĩa duy tâm, các phương hướng được hình thành: chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ quan, chủ nghĩa duy lý và chủ nghĩa phi lý.
Chủ nghĩa duy tâm là một lý thuyết triết học gán vai trò tích cực cho một khởi đầu lý tưởng có một thành phần sáng tạo. Các vật liệu được thực hiện phụ thuộc vào lý tưởng. Chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật không có những biểu hiện cụ thể đồng nhất.
Các hướng như chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ quan cũng có những biểu hiện của chúng, cũng có thể được chia thành các hướng riêng biệt. Ví dụ, hình thức cực đoan trong chủ nghĩa duy tâm chủ quan là chủ nghĩa duy ngã, theo đó người ta chỉ có thể nói một cách đáng tin cậy về sự tồn tại của một cá nhân của I I I và một cảm giác của riêng mình.
Chủ nghĩa hiện thực và phi lý
Chủ nghĩa duy tâm duy tâm cho thấy rằng nền tảng của tất cả bản thể và tri thức là tâm trí. Chi nhánh của ông - chủ nghĩa hoảng loạn, lập luận rằng mọi thứ thực tế đều được thể hiện bằng lý trí, và các định luật hiện hữu phải tuân theo các định luật logic.
Chủ nghĩa vô lý, có nghĩa là vô thức, là sự phủ nhận logic và lý trí, như một công cụ của kiến thức về thực tế. Lý thuyết triết học này khẳng định rằng phương thức cơ bản của kiến thức là bản năng, mặc khải, đức tin và những biểu hiện tương tự của sự tồn tại của con người. Bản thân nó cũng được nhìn từ quan điểm của sự bất hợp lý.
Hai hình thức chính của chủ nghĩa duy tâm: bản chất của chúng và cách chúng khác nhau
Chủ nghĩa duy tâm chủ quan và chủ quan có những đặc điểm chung trong ý tưởng về sự khởi đầu của tất cả mọi sinh vật. Tuy nhiên, họ khác nhau đáng kể giữa họ.
Chủ quan - nó có nghĩa là thuộc về một người (chủ thể) và phụ thuộc vào ý thức của anh ta.
Mục tiêu - chỉ ra sự độc lập của bất kỳ hiện tượng nào từ ý thức của con người và của chính người đó.
Khác với triết học tư sản, có nhiều hình thái chủ nghĩa duy tâm riêng biệt, chủ nghĩa Mác - Lênin đã chia nó thành hai nhóm: chủ nghĩa duy tâm chủ quan và khách quan. Sự khác biệt giữa chúng trong cách giải thích của nó là như sau:
- mục tiêu lấy tinh thần phổ quát (cá nhân hoặc không cá nhân) làm cơ sở, như một loại ý thức siêu cá nhân;
- chủ nghĩa duy tâm chủ quan làm giảm kiến thức về thế giới và ý thức cá nhân.
Điều đáng nhấn mạnh là sự phân biệt giữa các hình thức duy tâm này là không tuyệt đối.
Trong một xã hội có giai cấp, chủ nghĩa duy tâm trở thành sự tiếp nối khoa học của những ý tưởng thần thoại, tôn giáo và tuyệt vời. Theo các nhà duy vật, chủ nghĩa duy tâm hoàn toàn ức chế sự phát triển tri thức và tiến bộ khoa học của con người. Đồng thời, một số đại diện của triết học duy tâm nghĩ về những câu hỏi mới về khoa học và khám phá các hình thức của quá trình nhận thức, điều này kích thích nghiêm trọng sự xuất hiện của một số vấn đề quan trọng của triết học.
Chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ quan đã phát triển như thế nào trong triết học?
Chủ nghĩa duy tâm được hình thành như một xu hướng triết học trong nhiều thế kỷ. Câu chuyện của anh rất phức tạp và nhiều mặt. Ở các giai đoạn khác nhau, ông thể hiện bản thân dưới nhiều hình thức và hình thức khác nhau của sự tiến hóa của ý thức xã hội. Ông bị ảnh hưởng bởi bản chất của sự hình thành thay đổi của xã hội, những khám phá khoa học.
Ở Hy Lạp cổ đại, chủ nghĩa duy tâm đã được bộc lộ dưới những hình thức cơ bản. Cả chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ quan dần dần có được những người ủng hộ họ. Hình thức cổ điển của chủ nghĩa duy tâm khách quan là triết học Platonic, đặc thù của nó là sự kết nối chặt chẽ với tôn giáo và thần thoại. Plato tin rằng chúng không thay đổi và vĩnh cửu, không giống như các vật thể vật chất có thể thay đổi và phá hủy.
Trong thời đại của cuộc khủng hoảng cổ đại, mối quan hệ này được tăng cường. Neoplatonism bắt đầu phát triển, trong đó thần thoại và thần bí đan xen hài hòa với nhau.
Trong thời trung cổ, các đặc điểm của chủ nghĩa duy tâm khách quan càng trở nên rõ rệt hơn. Tại thời điểm này, triết học hoàn toàn phụ thuộc vào thần học. Thomas Aquinas đóng một vai trò lớn trong việc tái cấu trúc chủ nghĩa duy tâm khách quan. Ông dựa vào chủ nghĩa Aristoteles bị bóp méo. Sau Thomas, khái niệm cơ bản của triết học duy tâm khách quan là hình thức phi vật chất, được giải thích theo nguyên tắc mục tiêu của ý chí của Thiên Chúa, người đã khôn ngoan hoạch định thế giới cuối cùng trong không gian và thời gian.
Chủ nghĩa duy vật là gì?
Chủ nghĩa duy tâm là chủ quan và khách quan - nó hoàn toàn trái ngược với chủ nghĩa duy vật, trong đó nêu rõ:
- thế giới vật chất độc lập với ý thức của bất kỳ ai và tồn tại khách quan;
- ý thức là thứ yếu, vật chất là chính, do đó ý thức là tài sản của vật chất;
- thực tế khách quan là chủ đề của kiến thức.
Tổ tiên của chủ nghĩa duy vật trong triết học là Democritus. Bản chất của việc giảng dạy của ông là nền tảng của bất kỳ vấn đề nào là một nguyên tử (hạt vật chất).
Cảm giác và câu hỏi về
Bất kỳ sự dạy dỗ nào, bao gồm cả chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy tâm trong triết học, là hệ quả của lý luận và tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống con người.
Tất nhiên, mỗi hình thức tri thức triết học mới phát sinh sau một nỗ lực để giải quyết một câu hỏi quan trọng về sự tồn tại và kiến thức của con người. Chỉ thông qua những cảm giác của chúng ta, chúng ta mới nhận được thông tin về thế giới xung quanh chúng ta. Hình ảnh hình thành phụ thuộc vào cấu trúc của các giác quan của chúng ta. Có thể với sự phân phối khác của họ, thế giới bên ngoài cũng sẽ xuất hiện trước chúng ta với những người khác.