Rát lưỡi cùng với đau họng là các triệu chứng thường hay đi kèm với nhau. Nguyên nhân gây ra các triệu chứng này đa phần là do yếu tố bệnh lý. Các bệnh răng miệng, đường hô hấp trên hay trào ngược thực quản được cho là liên quan trực tiếp. Muốn khắc phục triệt để triệu chứng cần xác định chính xác nguyên nhân gây ra nó.  Rát lưỡi là tình trạng rất thường gặp có thể do ăn đồ chua cay hay gặp phải các chấn thương khiến răng cắn trúng lưỡi. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nó còn còn đi kèm với tình trạng đau họng. Lúc này nguyên nhân làm phát sinh các triệu chứng rát lưỡi đau họng thường là do bệnh lý. Và dưới đây là những vấn đề được cho là có liên quan đến triệu chứng này: Loét miệng là vấn đề thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Có thể là do thói quen ăn uống quá cay, nội tiết tố thay đổi hay do áp lực, stress gây nóng trong người. Vị trí vết loét có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trong khoang miệng. Trong đó, thường gặp nhất là lưỡi, phía trong má và môi. Vết loét thường nhỏ tròn có bờ đỏ và đáy trắng, đau rát khi chạm vào lúc ăn uống. Trong nhiều trường hợp, loét miệng còn kèm theo tình trạng đau họng. Tuy nhiên, đa phần, tình trạng này thường tự khỏi mà không cần điều trị. Trong miệng, cổ họng và cả đường tiêu hóa luôn có sự khu trú của nấm candida. Bình thường, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ hoạt động để kiểm soát và ức chế quá trình sinh sôi của chúng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hệ miễn dịch suy yếu thì chúng sẽ có cơ hội thuận lợi để nhanh chóng sinh sôi, tấn công và gây bệnh nấm miệng. Triệu chứng điển hình nhất là sự xuất hiện của các mảng trắng, vàng trong khoang miệng, cùng với đó là đau họng rát lưỡi rất khó chịu. Đây là một trong những bệnh hô hấp phổ biến mà bất cứ ai cũng sẽ bị ít nhất 1 lần trong đời. Bệnh viêm họng khởi phát khi niêm mạc họng bị các loại vi khuẩn hay virus tấn công gây đau rát và sưng tấy. Ngoài triệu chứng đau họng đặc trưng, người bệnh còn có thể bị rát lưỡi, ho nhiều, gặp khó khăn khi nuốt, cơ thể mệt mỏi, khó chịu. Nếu không sớm điều trị thì có thể nhanh chóng dẫn đến tình trạng mãn tính. Đi cùng với đó là nhiều biến chứng nguy hiểm luôn rình rập. U lưỡi được cho là tình trạng nguy hiểm nhất liên quan đến triệu chứng rát lưỡi đau họng. Khối u có thể là 1 mảng đỏ, trắng hay nốt cứng tồn tại lâu dài trên lưỡi không hết. Bên cạnh triệu chứng rát lưỡi đau họng thì u lưỡi còn gây ra nhiều triệu chứng khác. Phải kể đến như tê cứng lưỡi, đau khi nuốt hay chảy máu lưỡi nhiều. Tùy thuộc vào từng trường hợp mà khối u có thể là lành tính hay ác tính. Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, hãy sớm thăm khám ngay khi có những dấu hiệu bất thường. Hội chứng này đặc trưng bởi tình trạng acid dịch vị tăng tiết, dư thừa và trào ngược lên trên thực quản và họng. Ngoài triệu chứng ợ hơi, ợ chua thì người bệnh còn gặp các vấn đề như đau họng, rát lưỡi, hôi miệng. Nguyên nhân là do acid thường xuyên trào ngược khiến cho niêm mạc họng cũng như lưỡi bị bào mòn. Đồng thời thức ăn cũng sẽ bị trào ngược tạo môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn trong khoang miệng sinh sôi, tấn công và gây ra các triệu chứng. Tùy thuộc vào nguyên nhân kích hoạt mà triệu chứng rát lưỡi đau họng sẽ có những ảnh hưởng khác nhau. Dù là lo bất cứ lý do nào thì triệu chứng này đều rất khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến ăn uống cũng như cuộc sống. Tình trạng đau rát thường nặng nề hơn khi nuốt, người bệnh thường chán ăn. Từ đó cơ thể sẽ không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, dẫn đến mệt mỏi, suy kiệt sức lực. Ngoài ra, các bệnh liên quan như loét miệng, nấm miệng, viêm họng, trào ngược dạ dày nếu không được điều trị sớm cũng rất dễ phát sinh biến chứng. Nhất là khi tình trạng viêm nhiễm lan rộng với mức độ nặng nề. Tuy nhiên, nguy hiểm nhất phải kể đến là triệu chứng do u lưỡi gây ra. Bởi khối u có thể là ác tính không chỉ khó điều trị mà đôi khi còn đe dọa cả tính mạng. Đối với triệu chứng rát lưỡi đau họng, muốn điều trị triệt để cần xác định rõ nguyên nhân. Điều này chỉ có thể được giải quyết khi bạn thăm khám để bác sĩ chẩn đoán và có hướng can thiệp phù hợp. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc thực hiện các giải pháp tại nhà cũng có thể sẽ hỗ trợ làm thuyên giảm triệu chứng. Từ đó, giúp người bệnh có cảm giác dễ chịu hơn. Dưới đây là một số gợi ý cho việc chăm sóc tại nhà: Cách này phù hợp nhất với trường hợp bạn bị rát lưỡi đau họng do cắn phải lưỡi. Việc dùng nước lạnh rửa lưỡi sẽ ức chế tạm thời tình trạng đau rát. Ngoài ra, với cách này các chất bẩn, thức ăn, mảng bám hay máu sẽ được loại bỏ, giúp phòng tránh tốt hơn tình trạng nhiễm trùng. Sau khi làm sạch lưỡi, bạn có thể dùng 1 viên đá để ngậm trên mặt lưỡi giúp giảm sưng và đau. Đây là cách đơn giản nhưng lại có thể làm giảm rát lưỡi, đồng thời làm dịu cổ họng. Nước muối có đặc tính làm sạch và kháng khuẩn rất tốt. Từ đó sẽ giúp ức chế sự sinh sôi của các loại vi khuẩn trong khoang miệng cũng như hầu họng. Chỉ cần dùng 6g muối khuấy tan trong 100ml nước rồi súc miệng trong 30 giây. Khi súc miệng bạn cần ngửa cổ ra phía sau để mang đến tác dụng làm dịu cổ họng tốt hơn. Tuyệt đối không uống nước mối khi súc miệng. Trong nhiều trường hợp, rát lưỡi đau họng là triệu chứng phát sinh khi thường xuyên ăn đồ cay nóng. Đa phần các loại thức ăn quá cay sẽ làm phỏng niêm mạc vùng miệng và gây kích ứng cổ họng. Từ đó để lại các vết loét không chỉ gây đau rát mà còn tạo điều kiện cho các tác nhân gây hại tấn công. Cách tốt nhất là bạn nên tránh ăn các loại thực phẩm cay nóng. Chẳng hạn như những món ăn có chứa nhiều tiêu, ớt hay mù tạt. Tình trạng đau họng rát lưỡi sẽ trầm trọng thêm nếu bạn ăn các loại đồ ăn này. Triệu chứng rát lưỡi đau họng sẽ tồi tệ hơn khi bạn ăn các loại thực phẩm khô cứng, ví dụ như gà rán hay khoai tây chiên… Để tránh làm nghiêm trọng thêm vấn đề, bạn nên chọn các thực phẩm mềm. Những món ăn mềm như cháo, súp, sữa chua, sinh tố… sẽ hạn chế kích ứng lên niêm mạc lưỡi hay hầu họng đang bị tổn thương. Từ đó có thể hỗ trợ làm giảm triệu chứng được tốt hơn. Khi tình trạng viêm nhiễm đang được kích hoạt trong khoang miệng hay cổ họng thì thức ăn lạnh cũng sẽ không được ưu tiên. Bởi chúng có thể gây kích ứng và khiến triệu chứng nặng nề thêm. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng, bạn chỉ nên ăn các loại đồ ăn có nhiệt độ tương ứng với nhiệt độ phòng. Ngoài ra, cũng cần tránh các loại thức uống như rượu, cà phê, đồ uống có gas, có cồn trong ít nhất 2 ngày. Các loại thức uống này sẽ khiến niêm mạc họng bị kích ứng nhiều hơn, ức chế quá trình phục hồi, đôi khi còn làm trầm trọng thêm triệu chứng. Rát lưỡi đau họng là triệu chứng gây ra nhiều khó chịu, nhất là khi ăn uống. Tốt nhất người bệnh vẫn nên thăm khám sớm khi tình trạng không tự khắc phục sau vài ngày chăm sóc tại nhà. Bác sĩ sẽ chẩn đoán để xác định nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp nhất. Có rất nhiều bệnh về lưỡi phổ biến nhưng không được chú ý đúng cách. Do đó cần chú ý đến thói quen chăm sóc và vệ sinh lưỡi để tránh các bệnh liên quan như viêm lưỡi, ung thư lưỡi…. Viêm lưỡi do nhiễm khuẩn, nấm, mẫn cảm có thể là bệnh nguyên phát của lưỡi hoặc triệu chứng của một bệnh khác như cơ thể thiếu vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B, thiếu vitamin PP, thiếu máu ác tính hoặc thiếu sắt; một số bệnh da phát triển toàn thân như lichen phẳng, áp tơ, giang mai, ung thư …. Biểu hiện chung là lưỡi có thể đỏ, sưng to, xuất hiện mụn rộp, nứt kẽ lưỡi, loét hoặc nhợt nhạt, láng bóng, trơn nhẵn, đau hoặc không. Có thể phân chia viêm lưỡi thành 3 loại:
Điều trị viêm lưỡi cần theo chỉ dẫn của bác sĩ, có thể sử dụng kháng sinh nếu nhiễm vi trùng, kháng virus nếu do virus, kháng nấm nếu viêm do nấm, bổ sung vitamin nếu viêm lưỡi do thiếu vitamin. Ngoài ra, bệnh nhân cần vệ sinh răng miệng sạch sẽ, tránh các chất kích thích cay nóng, bia rượu. Đây là bệnh do bề mặt lưỡi tự thay da, lớp trên cùng của phần da lưỡi không thường xuyên được thay thế hay da lưỡi bị bong tróc quá sớm để lại khu vực đỏ trông như vết xước trên da dẫn đến đau lưỡi. Các nguyên nhân khác có thể do tiền sử gia đình hoặc lưỡi bị nứt nẻ. Người bị bệnh viêm lưỡi di trú sẽ xuất hiện những vùng hơi đỏ dạng teo có viền bao bọc màu vàng nhẹ, thường nằm trên mặt lưng của lưỡi nhưng cũng có thể xuất hiện ở mặt trước bụng lưỡi hay sàn miệng. Viêm lưỡi di trú tuy không không nguy hiểm và thường tự khỏi nhưng cũng gây những khó chịu cho người mắc phải. Có thể điều trị triệu chứng bằng cách súc miệng đều và vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Để phòng ngừa viêm lưỡi di trú cần:
Gọi là viêm lưỡi bản đồ vì những gờ hình ngoằn ngoèo làm cho bề mặt của lưỡi giống như hình bản đồ, xuất hiện trong một thời gian dài. Triệu chứng trên lưng lưỡi xuất hiện những viền màu trắng, phía trong có màu đỏ sẫm hơn màu lưỡi bình thường, làm mất gai lưỡi. Viêm lưỡi bản đồ cũng là bệnh viêm lành tính, nếu không bị loét thì không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt. Có thể điều trị bằng thuốc giảm đau, kháng viêm, thuốc bôi tại chỗ theo chỉ định của bác sĩ và súc miệng, vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Bên cạnh đó, bệnh nhân tránh những thức ăn cay, nóng và đồ uống có cồn. Loét lưỡi apthae là tình trạng lưỡi xuất hiện các vết loét ở mặt bụng lưỡi hay ở chóp lưỡi khiến bệnh nhân rất khó chịu và đau, ảnh hưởng đến chức năng nhai và phát âm. Loét tái phát nhiều lần sẽ khiến người bệnh sụt cân, lo lắng, chất lượng cuộc sống giảm sút. Có thể phân chia loét apthae thành 3 thể theo kích thước, số lượng, thời gian vết loét:
Các yếu tố có thể gây nên loét apthae có thể là do: yếu tố di truyền, chấn thương cơ học, hút thuốc lá, thiếu máu, thay đổi nội tiết, căng thẳng… Bệnh nhân mắc bệnh cần được điều trị theo đơn thuốc của bác sĩ có thể bôi tại chỗ hoặc uống toàn thân. Nên làm thêm các xét nghiệm để xem có bị thiếu máu hay không. Lưỡi trắng là tình trạng lưỡi không hồng tươi mà có màu trắng toàn bề mặt lưỡi do viêm nhiễm. Lưỡi trắng chủ yếu do thói quen vệ sinh răng miệng chưa tốt, mắc chứng hôi miệng, khô miệng, hay hút thuốc lá và uống rượu bia. Khắc phục tình trạng trắng lưỡi rất đơn giản, chỉ cần vệ sinh răng miệng sạch sẽ, cạo lưỡi đều đặn, uống nhiều nước lọc và các loại nước hoa quả giúp sạch miệng. Ngoài ra, bệnh nhân có thể làm sạch miệng bằng cách vệ sinh lưỡi và niêm mạc miệng nhẹ nhàng với mật ong trộn chung với một chút nghệ bột sẽ giúp niêm mạc lưỡi và miệng mau phục hồi. Bạch sản là một dạng sang thương có khuynh hướng ác tính hóa, lưỡi và sàn miệng xuất hiện những mảng trắng đồng đều có thể lành tính hoặc hóa ác nên bệnh nhân không thể chủ quan, cần làm sinh thiết để xác định được mức độ bệnh. Nguyên nhân chính xác gây nên bệnh bạch sản vẫn chưa được xác định cụ thể, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên do các yếu tố như hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, uống rượu bia… Có thể áp dụng các phương pháp sau để điều trị bệnh bạch sản:
Phòng ngừa bệnh bạch sản bằng cách không hút thuốc lá, hạn chế đồ uống có cồn, ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi… Thường gặp là ung thư tế bào vẩy. Ðây là loại ung thư thường gặp nhất ở vùng miệng và lưỡi. Ung thư có thể xuất hiện dưới hình thức là một bạch sản trước đó hoặc cũng hoàn toàn không có triệu chứng gì. Triệu chứng duy nhất để nghi ngờ bệnh là xuất hiện vết loét lâu ngày, màu trắng hay đỏ ở bờ bên của lưỡi,rất đau. Ngoài ra còn đi kèm các triệu chứng khác bao gồm:
Hiện tại vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính gây ung thư lưỡi mà chỉ xác định được các yếu tố nguy cơ bao gồm:
Điều trị ung thư lưỡi bằng cách phẫu thuật loại bỏ phần mô ung thư, độ phức tạp của cuộc phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào kích thước khối u. Song hành với phẫu thuật, bệnh nhân sẽ cần thêm hóa trị hoặc xạ trị để loại bỏ tối đa tế bào ung thư còn sót lại. Để được tư vấn khám sức khỏe định kỳ tại Bệnh viện Hồng Ngọc, khách hàng vui lòng đăng ký tại đây: **Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý. Theo dõi fanpage của Bệnh viện Hồng Ngọc TẠI ĐÂY để có thêm những thông tin hữu ích về sức khỏe và các chương trình ưu đãi hấp dẫn từ bệnh viện. |
