UNG THƯ ĐẠI TRÀNG BIỂU HIỆN QUA MÁU TRONG PHÂN
Quan sát thấy máu trong phân có thể khiến rất nhiều người hoảng sợ và lo lắng. Sự sợ hãi tăng lên khi họ không chắc chắn về nguồn gốc của máu, và liệu có tiềm ẩn căn bệnh nghiêm trọng như ung thư liên quan đến hiện tượng này hay không. Mối quan tâm càng được phóng đại khi lượng máu tăng thêm, máu có màu đỏ tươi và đặc biệt là khi bệnh nhân không thể giải thích được nguyên nhân tại sao máu lại xuất hiện. Chảy máu có thể xảy ra trong hoặc sau khi đi đại tiện, hoặc lưu lại trên giấy lau trong khi đi vệ sinh.
Máu có thể đến từ đường ruột phía trên như thực quản và dạ dày, hoặc từ đại tràng và hậu môn. Chảy máu xảy ra ở đường tiêu hóa trên có thể xuất hiện phân màu đen và hắc ín từ hỗn hợp dịch tiêu hóa. Máu chảy ra từ đường tiêu hóa dưới có thể trông đỏ tươi hơn. Thực tế, có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn của hiện tượng máu trong phân.
- Nứt hậu môn – xuất hiện vết rách trong đường hậu môn
- Trĩ hoặc lòi dom
- Polyp hoặc ung thư
- Viêm đại tràng hoặc viêm liên quan đến nhiễm trùng hoặc bệnh viêm ruột (như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng).
- Bệnh túi thừa – túi nhỏ trong thành ruột kết đặc biệt có thể chảy máu khi chúng bị nhiễm trùng.
- Angiodysplasia – mạch máu mỏng manh bất thường trong ruột.
- Loét ở đường tiêu hóa trên – một vết loét mở hoặc đau ở niêm mạc dạ dày, tá tràng, hoặc phần trên của ruột non.
- Các vấn đề thực quản như tĩnh mạch giãn nở trong thực quản liên quan đến bệnh gan mãn tính.
- Các tình trạng ít phổ biến khác bao gồm rối loạn mạch máu, rối loạn đông máu
Dịch tễ học
Việc chảy máu qua trực tràng không phải hiếm gặp và thường xuất phát từ nguyên nhân bệnh nhân mắc bệnh trĩ hoặc dom. Tuy nhiên, triệu chứng này không thể xem thường, đặc biệt là ở Singapore, nơi ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới và phổ biến thứ hai ở phụ nữ trong giai đoạn 2007 – 2011. Tại Trung tâm Ung thư OncoCare Singapore, chúng tôi đã ghi nhận nhiều bệnh nhân mắc phải ung thư đại trực tràng ban đầu cũng có hiện tượng xuất hiện máu trong phân.
Tính chất của máu, số lượng máu chảy cũng như độ tuổi của bệnh nhân là các chi tiết quan trọng để đưa ra các đánh giá ban đầu về nguyên nhân chảy máu. Chảy máu trực tràng là lý do nên được cân nhắc, bởi lẽ mặc dù tỷ lệ chính xác của hiện tượng chảy máu trực tràng không rõ ràng nhưng tỷ lệ này thường tăng theo tuổi tác.
Triệu chứng
Khi một bệnh nhân bị chảy máu trên trực tràng (chảy máu PR), nhiệm vụ đầu tiên cần bệnh nhân cần thực hiện là trải qua một cuộc kiểm tra sức khỏe và lịch sử bệnh lý.
Lịch sử và triệu chứng liên quan quan trọng cần lưu ý bao gồm:
- Số lượng và tính chất máu chảy. Quy luật chung nên nhớ chính là máu đỏ tươi thường từ đường tiêu hóa dưới. Trong ung thư đại trực tràng, hiện tượng chảy máu cũng có thể xảy ra với lượng máu ít hoặc không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
- Giảm cân
- Thay đổi thói quen đại tiện (cả tần số đại tiện và loại phân), một số bệnh nhân ung thư đại trực tràng có thể bị táo bón hoặc tiêu chảy
- Cảm giác đau buốt (tenesmus) khi đi đại tiện hoặc đại tiện không hết hoàn toàn. Đây có thể là triệu chứng của ung thư trực tràng. Cảm giác này do khối u ở trực tràng gây ra.
- Các triệu chứng đau ở hậu môn chẳng hạn như đau nhiều hoặc đau dai dẳng.
- Tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng hoặc polyposis (như polyposis adenomatous polyposis (FAP), ung thư đại tràng nonpolyposis di truyền (HNPCC)). Những gia đình có tiền sử bệnh lý như vậy nên được đánh giá di truyền chặt chẽ vì rủi ro mắc bệnh của các thành viên trong gia đình có tỉ lệ cao hơn so với dân số nói chung.
- Tiền sử bệnh lý, chấn thương, sử dụng aspirin hoặc các loại thuốc khác, điều trị bức xạ từ trước. Liệu pháp xạ trị có thể gây ra tình trạng chảy máu xuất hiện sau nhiều năm điều trị. Bệnh nhân có thể đã được điều trị bức xạ cho tuyến tiền liệt, cổ tử cung, nội mạc tử cung hoặc các bệnh ung thư khác của xương chậu trong quá khứ.
Một số biểu hiện chung bao gồm huyết áp, da dẻ xanh xao, sụt cân, khối u bất thường ở bụng cũng cần được lưu ý. Để chắc chắn về tình trạng bệnh, các xét nghiệm kiểm tra hậu môn và trực tràng có thể được thực hiện. Phương pháp nội soi ruột thẳng (proctoscope) đôi khi sẽ được áp dụng để xác định nguồn gốc của máu xuất huyết.
Đánh giá thêm
Các bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra tình trạng thiếu máu từ xét nghiệm công thức máu toàn bộ, nếu tình trạng thiếu máu xảy ra có nghĩa là chảy máu từ ung thư trong ruột. Nếu thiếu máu do mất máu nhiều, nồng độ sắt trong máu thường sẽ bị thiếu hụt, và nồng độ này có thể được kiểm tra dễ dàng. Cuối cùng, nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị ung thư đại trực tràng, nội soi đại tràng rồi lấy sinh thiết sẽ được thực hiện để khẳng định chắc chắn các chuẩn đoán. Đôi khi trong một số trường hợp, tình trạng chảy máu có thể ngừng lại. Nhưng trong những trường hợp chảy máu quá nhiều, các biện pháp hồi sức, truyền dịch và truyền máu sẽ được thực hiện trước khi lên kế hoạch cho các thủ tục phẫu thuật / can thiệp dứt khoát. Đọc tiếp bên dưới…
Ung thư đại trực tràng có thể được điều trị thành công khi phát hiện sớm. (Thông tin thêm về ung thư đại trực tràng)
Tác giả:
Bác sĩ Peter Ang
Cử nhân Y khoa và Cử nhân Phẫu thuật/MBBS (Singapore)
Thạc sĩ Y khoa/MMed (Nội khoa)
Thành viên Royal College of Physicians/MRCP (Vương quốc Anh)
Chuyên khoa Học viên Y khoa Singapore/FAMS (Ung thư Y khoa)
Bác sĩ Benjamin Chuah
Cử nhân Y khoa và Cử nhân Phẫu thuật/MBBCH BAO (Ireland)
Thành viên Royal College of Physicians – MRCP (Vương quốc Anh)
Học bổng Royal College of Physicians Luân Đôn/FRCP (Edinburgh)
Học bổng Royal College of Physicians Luân Đôn/FRCP (Ung thư Y khoa)
Tìm hiểu về tình trạng phân có máu
Phân có máu là tình trạng gì?
Bạn thường phát hiện tình trạng phân có máu sau khi đi tiêu hoặc khi bác sĩ yêu cầu làm xét nghiệm phân. Máu trong phân có thể chỉ ra một số nơi trong đường tiêu hóa đang chảy máu. Đôi khi, lượng máu nhỏ đến mức chỉ có xét nghiệm máu ẩn trong phân mới phát hiện ra. Chảy máu nhiều trong đường tiêu hóa có thể khiến phân có màu đen và hắc ín.
Những ai có thể mắc tình trạng phân có máu?
Phân có máu là tình trạng khá phổ biến, có thể xảy ra ở bất kì ai với mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc tình trạng này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm chi tiết.
Dấu hiệu phân có máu
Những triệu chứng và dấu hiệu phân có máu là gì?
Các dấu hiệu phân có máu gồm:
- Phân có màu đen hoặc hắc ín
- Nôn kèm theo máu đỏ tươi
- Nôn có màu bã cà phê
Một số người có thể không có các triệu chứng liên quan đến phân có máu. Tuy nhiên, một số người có thể bị đau bụng, nôn, yếu, khó thở, tiêu chảy, đánh trống ngực, ngất xỉu và giảm cân. Điều này tùy thuộc vào nguyên nhân, vị trí và mức độ nghiêm trọng của chảy máu.
Nguyên nhân gây ra tình trạng phân có máu
Vì sao bạn có máu trong phân?
Nguyên nhân gây ra máu trong phân có thể bao gồm:
- Bệnh viêm túi thừa. Túi thừa là những túi nhỏ dư ra từ thành đại tràng. Thông thường, túi thừa không gây ra vấn đề nghiêm trọng, nhưng đôi khi chúng có thể chảy máu hoặc bị nhiễm trùng.
- Nứt hậu môn . Một vết cắt nhỏ hoặc vết rách ở mô lót hậu môn tương tự như vết nứt xảy ra ở môi hoặc vết cắt giấy. Vết nứt thường do phân cứng và lớn đi qua hậu môn, gây đau và nứt.
- Viêm đại tràng. Các nguyên nhân phổ biến gây viêm đại tràng là nhiễm trùng hoặc bệnh viêm ruột.
- Mạch máu bất thường. Một tình trạng trong đó các mạch máu mỏng, bất thường gây chảy máu.
- Loét dạ dày . Một vết loét mở trong niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, phần đầu của ruột non. Nhiều vết loét dạ dày là do nhiễm loại vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori). Sử dụng lâu dài hoặc liều cao các thuốc chống viêm như aspirin, ibuprofen và naproxen cũng có thể gây loét dạ dày.
- Polyp hoặc ung thư. Polyp là quá trình tăng trưởng lành tính có thể phát triển, chảy máu và trở thành ung thư. Ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến, thường gây chảy máu mà không thể nhận thấy bằng mắt thường.
- Các vấn đề thực quản. Giãn tĩnh mạch thực quản hoặc rách thực quản có thể dẫn đến mất máu nghiêm trọng.
- Bệnh trĩ. Bệnh trĩ là tình trạng các mạch máu bị sưng có thể kéo dài từ hậu môn. Khi bị trĩ, bạn sẽ khó chịu vì ngứa, đau và chảy máu từ những mạch máu lớn nuôi dưỡng hậu môn và trực tràng. Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh rất đa dạng, bao gồm tiêu chảy, táo bón, nâng vật nặng, ngồi lâu và mang thai. Đối với hầu hết những người mắc bệnh trĩ, bạn không cần phẫu thuật, chỉ cần ăn nhiều chất xơ và sử dụng thuốc. Tùy thuộc vào vị trí (bên trong và bên ngoài), mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng…, bác sĩ sẽ chỉ định loại phẫu thuật phù hợp cho bạn.
- Bệnh viêm ruột (IBD). Bệnh viêm ruột (IBD) là một thuật ngữ chung cho bệnh tự miễn gây viêm ruột. Hai loại viêm ruột phổ biến nhất là bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Điều trị ban đầu cho viêm ruột là thuốc bao gồm steroid và các chất thay đổi miễn dịch. Tuy nhiên, đa số những người bị viêm ruột sẽ cần phẫu thuật để điều trị bệnh.
- Thực phẩm. Đôi khi, các sắc tố và màu từ thực phẩm chúng ta ăn có thể làm cho phân của bạn có màu đỏ.
Các điều kiện được đề cập ở trên là một số nguyên nhân phổ biến gây ra máu trong phân. Bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu sau đây:
- Chảy máu trực tràng không ngừng
- Chảy máu quá nhiều
- Phân có mùi hôi và có màu cà phê.
Hầu hết những người bị chảy máu trực tràng nhỏ không bị ung thư ruột kết hoặc một tình trạng nghiêm trọng khác. Tuy nhiên, bạn cần đến gặp bác sĩ xác định nguyên nhân gây chảy máu.
Khi nhận thấy một trong những triệu chứng này hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, bạn vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người khác nhau. Tốt nhất, bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm chi tiết.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Làm thế nào để bạn kiểm soát tình trạng phân có máu tại nhà?
Một số biện pháp tại nhà có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng máu trong phân như:
- Ăn nhiều rau củ để bổ sung chất xơ, phòng ngừa táo bón – nguyên nhân gây ra và làm bệnh trĩ, nứt hậu môn nghiêm trọng hơn.
- Ngồi trong bồn tắm nước ấm để làm dịu các vết nứt.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.