Không nên để bé sử dụng điện thoại di động - Ảnh: Hoàng Đông Bé trai N.N.M. 3 tuổi, được mẹ là chị T.N.P.U. (38 tuổi, ở Q.8, TP.HCM) đưa đến khoa tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1 khám bệnh với lý do cháu không nói được gì. "Giao" trẻ cho... tivi, iPad Chị U. kể con chị khó ăn nên khi cháu được 6 tháng tuổi, bắt đầu tập ăn giặm chị đã cho cháu xem iPad để đút ăn cho dễ. Từ đó, cháu thích các chương trình trong iPad. Chị U. công việc bận rộn, thấy con xem iPad chịu ngồi yên cho chị làm việc nên chị để con chơi với iPad suốt ngày. Đến khi con chị 3 tuổi vẫn không nói, chị mới hoảng. "Cả nhà cứ tưởng bé bị tự kỷ, lo lắng đến mất ăn mất ngủ" - chị U. cho bác sĩ biết. Tại khoa tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1, các bác sĩ chẩn đoán cháu bị chậm nói do xem iPad quá nhiều. Bệnh nhi hoàn toàn không giao tiếp với môi trường xung quanh nên bác sĩ đã hướng dẫn ba mẹ cách cai dần iPad cho trẻ, giao tiếp với trẻ. Sau đó trẻ sẽ dần dần nói được. Theo BS Đinh Thạc - phụ trách khoa tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1, trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ được phát hiện trước 2 tuổi để đưa trẻ đi điều trị thì hiệu quả điều trị sẽ tốt hơn so với những trẻ đi điều trị sau độ tuổi này. Theo đánh giá của Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ, trẻ dưới 2 tuổi tuyệt đối không cho xem tivi. Thế nhưng nhiều ông bố, bà mẹ không biết đến khuyến cáo này. Hiện nay trên truyền hình có nhiều quảng cáo hấp dẫn trẻ. Những quảng cáo này phải chạy theo thời gian nên có tiết tấu rất nhanh, nói tiếng cũng nhanh nên sẽ ảnh hưởng đến cách nói của trẻ sau này. Trẻ từ 2 tuổi trở lên không nên xem tivi quá 2 giờ mỗi ngày. Nên có giờ quy định cụ thể và mỗi lần xem, chơi không quá 30 phút. Đã có nghiên cứu về những trẻ em được xem tivi quá 5 giờ mỗi ngày thì tỉ lệ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ tăng gấp 6 lần so với những trẻ xem tivi không quá 2 giờ/ngày. BS Đinh Thạc Hãy dành chút thời gian cho con Các thiết bị điện tử thông minh như một công cụ "trói tay, trói chân" trẻ để trẻ không làm phiền người lớn. Những trò chơi điện tử không phải là nguyên nhân chính thức gây ra vấn đề rối loạn ngôn ngữ hoặc chậm nói ở trẻ, nhưng nó tác động nhiều đến vấn đề phát triển của trẻ, trong đó có vốn ngôn ngữ. Ngoài ra, trẻ ngồi coi các thiết bị thông minh nhiều, không vận động, ăn nhiều sẽ gây thừa cân, béo phì. Chưa kể khi dùng những thiết bị điện tử như vậy, trẻ dán mắt vào màn hình lâu ngày, điều tiết của mắt bị ảnh hưởng dẫn đến tật khúc xạ. Các bác sĩ cho rằng trẻ em muốn phát triển toàn diện phải có sự quan tâm, giao tiếp từ người lớn. Trẻ muốn phát triển ngôn ngữ tốt, cần có sự tác động từ người lớn như ông bà, cha mẹ, người thân, những người chăm sóc trẻ. Trẻ cần được tiếp xúc hằng ngày với ngôn ngữ của những người xung quanh trẻ mới có cơ hội tăng vốn ngôn ngữ lên. Cha mẹ dù bận rộn đến mấy cũng nên dành một chút thời gian để giao tiếp với trẻ. Và đặc biệt, nên cho trẻ tham gia các trò chơi vận động, có lợi cho sức khỏe thay vì dùng các thiết bị điện tử, tivi. Đưa con đến bệnh viện nếu 18-24 tháng chưa nói Bác sĩ Đỗ Mạnh Hùng, Bệnh viện Nhi T.Ư, cho hay chỉ riêng quý 1-2018 có tới 6.000 trẻ đến Bệnh viện Nhi T.Ư làm các test kiểm tra về tâm lý, trong đó có nhóm trẻ chậm nói. Trẻ chậm nói do nhiều nguyên nhân, có những cháu có vấn đề về khả năng nghe, trẻ nghe khó nên dẫn đến không nói được, có cháu liên quan đến tâm lý, tâm thần... Rất nhiều trẻ chậm nói, có vấn đề về tâm lý, tâm thần đến kiểm tra tại bệnh viện, các bác sĩ phát hiện trẻ có tiền sử xem tivi, các thiết bị điện tử nhiều. Hiện có nhiều trẻ trên 2 tuổi vẫn chưa nói được, mặc dù nhìn bề ngoài cháu hoàn toàn bình thường. "Trẻ phát triển theo từng giai đoạn, nếu giai đoạn 18-24 tháng chưa nói được, chưa giao tiếp được thì nên đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để đánh giá và có biện pháp can thiệp phù hợp"- BS Hùng cho hay. Bé chậm nói do cha mẹ
Có rất nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn trong việc đánh giá tình trạng chậm nói của con. Trẻ chậm nói chỉ là tạm thời, có thể chờ đợi thêm một thời gian hay đây là một tình trạng bệnh lý thực sự, cần sự can thiệp của các chuyên gia y tế? Việc trang bị kiến thức giúp phụ huynh nắm bắt các dấu hiệu báo động tình trạng chậm phát triển lời nói và ngôn ngữ của trẻ, từ đó giúp cha mẹ đưa ra quyết định đúng đắn hơn. Lời nói là phương tiện giao tiếp bằng lời, thể hiện thông qua âm thanh. Ba thành phần chính của lời nói đó là: việc phát âm, giọng nói và sự lưu loát. Rối loạn lời nói xuất hiện khi trẻ phát âm thành tiếng nhưng người khác lại không hiểu được trẻ đang nói gì, chẳng hạn như: trẻ bị tật nói lắp, nói ngọng nghịu. Ngôn ngữ là phương tiện dùng để thể hiện và tiếp nhận thông tin, thông qua lời nói hoặc cử chỉ (ngôn ngữ cơ thể, ngôn ngữ tín hiệu). Ngôn ngữ là thước đo thể hiện trí thông minh, vì vậy rối loạn phát triển ngôn ngữ thường nghiêm trọng hơn so với rối loạn lời nói. Rối loạn lời nói và ngôn ngữ: là sự phát triển bất thường về ngôn ngữ, đây là dạng chậm phát triển phổ biến nhất ở trẻ em, có tỉ lệ nhiều hơn so với các dạng chậm phát triển khác (ví dụ: chậm phát triển thị lực, vận động, nhận thức, chậm phát triển kỹ năng xã hội và cảm xúc). Chậm phát triển ngôn ngữ hay chậm nói ở trẻ là khi ngôn ngữ của trẻ phát triển theo đúng trình tự bình thường, tuy nhiên với tốc độ chậm hơn so với các trẻ khác.
Một số dấu hiệu có thể giúp nhận biết sớm trẻ bị chậm nói
Trẻ chậm nói không học được từ mới nào mỗi tuần
Lưu ý: ở độ tuổi này, có khoảng 1/5 trẻ em có thể có dấu hiệu chậm nói, rất nhiều trẻ trong số này đều sẽ đuổi kịp các bạn khi lớn lên.
Theo các nghiên cứu thống kê, có khoảng 1/5 trẻ em gặp phải tình trạng nói hoặc sử dụng từ ngữ chậm hơn so với các bạn cùng lứa khác. Một số trẻ thậm chí còn xuất hiện biểu hiện rối loạn hành vi do nổi cáu vì không có khả năng thể hiện điều mình mà trẻ muốn nói. Trẻ chậm nói đơn thuần đôi khi chỉ mang tính chất tạm thời, việc này có thể mất đi nhờ sự trợ giúp của gia đình. Cha mẹ cần động viên trẻ tập nói bằng những cử chỉ hoặc âm thanh, cần phải dành nhiều thời gian chơi với con, đọc sách và nói chuyện với trẻ mỗi ngày. Trong một số trường hợp, trẻ chậm nói có thể cần đến sự trợ giúp của các chuyên gia y tế. Đôi khi, trẻ chậm nói lại có thể là dấu hiệu báo động cho những rắc rối nghiêm trọng hơn. Những rắc rối thường đi kèm với trẻ chậm nói có thể kể đến như: mất thính lực, chậm phát triển trong các lĩnh vực khác hoặc thậm chí là bệnh tự kỷ trẻ em. Chứng chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ nhỏ cũng có thể là biểu hiện của bệnh khó học, chỉ có thể được chẩn đoán khi trẻ đến tuổi đi học. Nếu trẻ có các biểu hiện chậm nói nêu trên, việc đầu tiên mà cha mẹ cần làm là kiểm tra khả năng nghe của trẻ. Kể cả trường hợp trẻ trông có vẻ nghe tốt cũng không được chủ quan, vì đa số trẻ em rất giỏi đoán biết dựa vào hình ảnh và cử chỉ của người lớn. Khiếm khuyết về khả năng nghe cần được phát hiện và điều trị kịp thời. Cha mẹ không nên chờ đợi và hy vọng trẻ sẽ tự vượt qua khiếm khuyết. Cần phải đưa trẻ đến khám chuyên khoa nếu nghi ngờ về sự phát triển ngôn ngữ của con. Trẻ chậm nói hoặc có bất thường ngôn ngữ nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp cải thiện khả năng giao tiếp của trẻ khá hiệu quả. Chọn chăm sóc thai và sinh tại hệ thống BVĐKQT Vinmec, ngay từ khi còn trong bụng mẹ, bé đã được sàng lọc các dị tật bẩm sinh; thăm khám ngay sau sinh, đo thính lực sàng lọc nghe kém hoặc điếc bẩm sinh - nguyên nhân dẫn đến chậm ngôn ngữ. 5 dấu hiệu “cờ đỏ” liên quan đến chậm ngôn ngữ liên quan đến chứng tự kỷ ở trẻ mà cha mẹ nên lưu ý:
Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường ở trẻ, cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở uy tín để khám và điều trị. Tại hệ thống BVĐKQT Vinmec, trẻ sẽ được gặp các Bác sĩ Tâm thần Nhi và các cán bộ tâm lý, thông qua test Denver II để đánh giá 4 lĩnh vực phát triển của trẻ gồm: Vận động tinh, vận động thô, ngôn ngữ, cá nhân-xã hội; cùng các trắc nghiệm tâm lý như CARS, CBCL, DBC-P,... để phát hiện chậm nói đơn thuần hay kèm theo các rối loạn tâm lý khác. Từ đó, đưa ra lời khuyên và hướng dẫn tập luyện phù hợp cho từng trẻ. Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Hướng dẫn cha mẹ các kỹ năng ngôn ngữ xã hội của trẻ 1 - 3 tuổi Nhận biết sớm dấu hiệu tự kỷ ở trẻ XEM THÊM: |