 I.Tạo giống thực vật 1.Nuôi cấy hạt phấn 2.Nuôi cấy tế bào thực vật in vitro tạo mô sẹo 3.Tạo giống bằng chọn dòng tế bào xôma có biến dị 4.Dung hợp tế bào trầnII. Tạo giống động vật 1.Cấy truyền phôi 2.Nhân bản vô tính bằng kĩ thuật chuyển nhân Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng môn Sinh học Lớp 12 - Bài 24: Tạo giống bằng công nghệ tế bào", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên BÀI 24: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO Nhóm 3 I.Tạo giống thực vật BÀI HỌC I.Tạo giống thực vật 1.Nuôi cấy hạt phấn 2.Nuôi cấy tế bào thực vật in vitro tạo mô sẹo 3.Tạo giống bằng chọn dòng tế bào xôma có biến dị 4.Dung hợp tế bào trần II. Tạo giống động vật 1.Cấy truyền phôi 2.Nhân bản vô tính bằng kĩ thuật chuyển nhân - Khái niệm: Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc. - Công nghệ tế bào gồm hai công đoạn thiết yếu: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo thích hợp để tạo mô non (mô sẹo). + Dùng hoocmôn sinh trưởng kích thích mô non để chúng phân hoá thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.I.Tạo giống thực vật 1.Nuôi cấy hạt phấn a,Quy trình Nuôi cấy hạt phấn tạo ra các dòng tế bào (n)Chọn dòng tế bào (n) (chọn lọc in vitro) -> mô sẹo(n)-> đáp ứng nhu cầu chọn giốngGây lưỡng bội hóa dòng tế bào đã chọnLưỡng bội hóaLưỡng bội hóa(Conxixin)b, Hiệu quả của phương pháp nuôi cấy hạt phấn+ Hiệu quả chọn lọc cao (các cây kháng thuốc diệt cỏ, chịu lạnh,chịu hạn, chịu phèn, chịu mặn, khán bệnh, sạch không nhiễm virut....)+ Các dòng nhận được đều thuần chủng -> Rút ngắn thời gian chọn giốngMô sẹo(n) Mô sẹo (2n) Cây (2n) Mô sẹo(n) Cây non(n) Cây(2n)2.Nuôi cấy tế bào thực vật in vitro tạo mô sẹo a,Quy trình QT Nuôi cấy tế bào TV ( Chồi, lá, thân, rễ, hoa.....)->Mô sẹo(n)Điều khiển mô sẹo biệt hóa thành các mô khác nhau->Cây non(2n)b, Hiệu quả của phương pháp nuôi cấy tế bào thực vật in vitro tạo mô sẹo: - Nhân nhanh các giống cây trồng có năng suất cao, chất lương tốt, thích nghi với điều kiện sinh thái nhất định, chống chịu tốt với nhiều loại sâu, bệnh..... - Bảo tồn 1 số giống cây quý hiếm khỏi nguy cơ tuyệt chủng (Ở VN đã nuôi cấy thành công ở các cây như: khoai tây, mía, dứa...) 3.Nuôi cấy tế bào xôma(tế bào sinh dưỡng) có biến dịQTNuôi cấy tế bào xôma (2n)->tác động gây đột biến ->dòng tế bào(2n) có biến dịChọn dòng tế bào có biến dị tốtNhân giống thuần chủng 4. Dung hợp tế bào trần a,Quy trìnhQTLoại bỏ thành xenlulozo( bằng en zim hoặc vi phẫu)Dung hợp 2 tế bào trần-> Tế bào laiNuôi cấy tế bào lai->cây laib , Hiệu quả của phương pháp dung hợp tế bào trần -Có thể lai giữa 2 loài mà lại hữu tính không thực hiện đượcII. Tạo giống động vật1. Cấy truyền phôiKhái niệm: - Cấy truyền phôi(CTP) là một quá trình đưa phôi tạo ra từ cá thể cái này(cho phôi) vào cá thể cái khác(nhận phôi) phôi vẫn sống, phát triển bình thường trên cơ sở trạng thái sinh lý sinh dục của cái nhận phôi phù hợp với trạng thái sinh lý sinh dục của cái cho phôi hoặc phù hợp với tuổi phôi(đồng pha).Quy trình:1.Chọn vật nuôi cho phôi và con nhận phôi2.Gây động dục đồng pha ở cả con cho và con nhận3.Phối giống cho vật nuôi cho phôi4.Tách phôi và cấy phôi vào con nhận5.Tạo điều kiện chăm sóc vật nuôi nhận6.Chăm sóc con non Các vi thao tác trên phôi các loại vật nuôi đều được tiến hành trong điều kiện invitro, sau khi lấy phôi ra từ động vật cho (donor) và trước khi nuôi cấy phôi vào động vật nhận (recipient), bao gồm các thao tác như:- Tách phôi thành hai hay nhiều phần- Phối hợp hai hay nhiều phôi thành một thể khảm- Biến đổi các thành phần trong tế bào phôi khi mối phát triển Ý nghĩa của công nghệ cấy truyền phôi:-Phổ biến và nhân nhanh giống tốt, quý hiếm ra thực tế sản xuất trên cơ sở khai thác triệt để tiềm năng di truyền của các cá thể cái thông qua lấy phôi và cấy truyền phôi.-Nâng cao cường độ chọn lọc, đẩy mạnh công tác giống-Giúp con người dễ dàng thuận lợi trong việc vận chuyển và trao đổi giống giữa các nước, vùng , địa phương-Bảo tồn con giống dưới dạng trứng, phôi, tinh trùng nhằm giữ gìn vật chất di truyền-Hạn chế một số dịch bệnh và tang khả năng chống chịu bệnh.-Cơ sở để nghiên cứu và phát triển các nghành khoa học liên quan 2. Nhân bản vô tính bằng kĩ thuật chuyển nhânKhái niệm:- Là phương pháp sinh sản đơn không thông qua thụ tinh. Bằng phương pháp này, các cá thể có thể được tạo ra từ một tế bào gốc.Các bước thực hiện: Ý nghĩa:-Tạo ra các cá thể mới mang đặng điểm sinh học giống cá thể ban đầu.-Nhân nhanh giống các vật nuôi quý hiếm hoặc tăng năng suất trong chăn nuôi.-Cho phép tạo ra các giống động vật mang gen người, nhằm cung cấp cơ quan nội tạng của con người cho việc thay thế và cấy ghép nội tạng. Tài liệu đính kèm:
Chào mừng quí Thầy Côđến dự thao giảng môn Sinh học lớp 9/1CHƯƠNG VIỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀOMột số thành tựu ứng dụng của công nghệ tế bàoNhân giống vô tính chuối và phong lan bằng phương pháp nuôi cấy mô Nhân giống vô tính cừu và chó I - KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ TẾ BÀO: Phiếu học tập : Nghiên cứu thông tin , thảo luận nhóm 5 phút hoàn thành lệnh vào phiếu học tập I - KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ TẾ BÀO:- Coâng ngheä teá baøo : laø ngaønh kó thuaät veà qui trình öùng duïng phöông phaùp nuoâi caáy teá baøo hoaëc moâ ñeå taïo ra cô quan hoaëc cô theå hoaøn chænh. - Công nghệ tế bào gồm 2 công đoạn: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô sẹo. + Kích thích mô sẹo phân hoá thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh .II - ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO: Quan saùt hình 31 nghieân cöùu thoâng tin muïc 1/II SGK traû lôøi caâu hoûi :+ Trình baøy quy trình nhaân gioáng voâ tính trong oáng nghieäm ôû caây troàng treân ñoái töôïng caây mía ?+ Neâu nhöõng öu ñieåm vaø trieån voïng cuûa phöông phaùp naøy ? 1. Nhaân gioáng voâ tính trong oáng nghieäm (vi nhaân gioáng ) ôû caây troàng : Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô :Cây con tạo thành từ mô sẹo Cây tạo thành từ nuôi cấy mô được trồng trên đồng ruộng + Quy trình nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng : * Tách mô phân sinh (từ đỉnh sinh trưởng hoặc từ các tế bào lá non) rồi nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc trong ống nghiệm -> tạo ra các mô sẹo * Dùng hoocmôn sinh trưởng phù hợp để kích thích mô sẹo phân hóa thành cây con hoàn chỉnh Cây con tạo thành từ mô sẹo * Các cây non chuyển sang trồng trong các bầu trong vườn ươm có mái che trước khi trồng từ đồng ruộng +Những ưu điểm và triển vọng của phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm : Là phương pháp có hiệu quả để tăng nhanh số lượng cá thể , đáp ứng yêu cầu của sản xuất .Bảo tồn nguồn gen thực vật quí hiếm có nguy cơ tuyệt chủng . ( sâm ngọc linh )Nước ta đã nhân giống vô tính trong ống nghiệm thành công đối với : khoai tây , mía . dứa một số phong lan ,.2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng 3. Nhân bản vô tính ở động vật Trao đổi nhóm Nhóm I : nghiên cứu thông tin mục 2/II SGK hoàn thành nội dung sau : 1. Người ta đã áp dụng phương pháp nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng như thế nào ? 2. Nêu phương pháp tạo giống lúa DR2Nhóm II : Nghiên cứu thông tin mục 3/II SGK và cho biết :1. Nêu một số thành tựu của Thế giới và ở Viêt Nam về nhân bản vô tính ở động vật ?2. Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghĩa gì trong thực tế đời sống ? Nhóm I trả lời : 1. Người ta đã áp dụng phương pháp nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng như thế nào ? Phát hiện , chọn lọc dòng tế bào xôma biến bị 2. Phương pháp tạo để tạo giống lúa DR2 ?Chọn dòng tế bào chịu nóng và khô từ các tế bào phôi giống lúa CR203 rồi nuôi cấy tế bào tạo giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao , chịu nóng và khô hạn tốt .Nhóm II trả lời : 1. Một số thành tựu của Thế giới và ở Viêt Nam về nhân bản vô tính ở động vật ?- Theá giôùi : Nhaân baûn thaønh coâng treân cöøu Ñoâli , boø , choù , ngöïa , khæ vaø moät soá loaøi ñoäng vaät khaùc .- ÔÛ Vieät Nam : nhaân baûn thaønh coâng treân caù traïch 2. Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghĩa gì trong thực tế đời sống ? -Nhaân nhanh nguoàn gen ñoäng vaät quyù hieám coù nguy cô tuyeät dieät.- Taïo cô quan noäi taïng ñoäng vaät töø caùc teá baøo ñoäng vaät ñaõ ñöôïc chuyeån gen ngöôøi , chuû ñoäng cung caáp caùc cô quan thay theá cho caùc beänh nhaân coù cô quan bò hoûng töông öùng .Quy trình nhân bản vô tính ở cừu Đôli ? So sánh những điểm giống và khác nhau giữa "nhân giống vô tính ở cây trồng" và " nhân bản vô tính ở động vật"Tách tế bào sinh dưỡng , dùng phương pháp nuôi cấy tạo mô sẹo , kích thích mô sẹo phát triển thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh * Khaùc : * Giống II - ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO:Công nghệ tế bào được ứng dụng trong vi nhân giống hay nhân bản vô tính hoặc trong chọn dòng tế bào xôma biến dị để tạo ra giống cây trồng mới.Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:1. Công nghệ TB gồm những công đoạn thiết yếu nào?a. Tách TB hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra các mô, cơ quan, cơ thể.b. Dùng hoocmôn sinh trưởng để kích thích mô sẹo phân hoá thành cơ quan hay cơ thể hoàn chỉnh.c. Tách và nuôi cấy mô non trong điều kiện dinh dưỡng tối ưu.d. Cả a và b.2. Những ứng dụng của công nghệ TB là gì?a. Nhân giống vô tính cây trồng trong ống nghiệm.b. Ứng dụng nuôi cấy TB và mô trong chọn giống cây trồng.c. Nhân bản vô tính ở động vật.d. Cả a, b và c đúng.Bài tập Bài tập về nhà + Trả lời câu hỏi 1,2 Trang 91 SGK + Đọc mục "em có biết" ? + Xem trước bài " công nghệ gen" nguon VI OLET |
