100 trò chơi 8 bit hàng đầu năm 2022

Thời điểm này tròn 35 năm về trước, chiếc máy Nintendo Entertainment System của Nhật Bản lần đầu cập bến thị trường Mỹ. Gần 4 thập kỷ trôi qua, công nghệ đồ họa và phần cứng xử lý game cũng đã rất khác xưa. Dám đoán chắc rằng, những người kỹ sư tài năng sáng tạo ra chiếc máy điện tử 4 nút thời ấy không thể tưởng tượng được ngành game lại phát triển mạnh mẽ đến như thế này. Từ chơi game trực tuyến qua mạng internet, cho đến thực tế ảo, trải nghiệm game của con người thời nay đã rất khác xưa, khi phải ngồi dán mắt vào màn hình TV chơi Mario đi cứu công chúa.

Stardew Valley

Khi NES ra mắt, những tác phẩm đã đi vào hàng kinh điển, như Super Mario Bros, Castlevania, Metroid, đều buộc phải chọn phong cách đồ họa khối vuông do hạn chế của phần cứng, chứ không phải chọn vì thích. Tất cả đều có thể được giải thích từ chính cụm từ 8-bit ở tiêu đề bài viết. Đấy là khái niệm mô tả khả năng của chip xử lý trung tâm trong những chiếc máy như NES và Atari 7800, chứ ban đầu nó chẳng liên quan gì tới khả năng xử lý đồ họa cả.

Vậy thì 8-bit có nghĩa là gì? Khái niệm này đồng nghĩa với kích thước một đơn vị dữ liệu mà máy tính có thể xử lý. 1-bit có 2 giá trị, cái này ở trên anh em đọc rồi. 2-bit sẽ có 4 giá trị (2^2), 4-bit sẽ có 16 giá trị (2^4). Một đơn vị dữ liệu 8-bit sẽ có 256 giá trị khác nhau (2^8). Xa hơn 35 năm sau, PS5 có nền tảng bộ nhớ 256-bit, một đơn vị dữ liệu 256-bit tương ứng bao nhiêu giá trị thì anh em có thể mở máy tính xem 2 mũ 256 là bao nhiêu nhé.

Quay trở lại với chiếc máy NES, so với console hiện đại, chiếc máy của Nintendo có khả năng lưu dữ liệu thấp hơn rất nhiều. Hệ quả là, các nhà phát triển game có không gian sáng tạo vô cùng hạn hẹp, cụ thể hơn là những gì chiếc máy có thể hiển thị cùng lúc trên màn hình phải thừa nhận là sơ sài. Anh em có thể tìm ra những ví dụ rất cụ thể về việc game trên điện tử 4 nút bị giới hạn ra sao. Ví dụ số lượng màu có thể hiện thị trong một màn chơi, số lượng đối thủ với hình ảnh (sprite) khác nhau hiển thị cùng lúc,…

Trong The Legend of Zelda phần đầu tiên, Link không thể kiếm được quá 255 rupee, vì 256 (0 – 255) là giá trị tối đa của một đơn vị dữ liệu 8-bit. Tương tự, nếu anh em chơi được đến màn thứ 256 của Pacman, game sẽ lỗi đúng nghĩa đen, tạo ra một màn chơi trông như bị ma ám. Cái này ngày xưa anh em gọi là “kill screen”, khi phần mềm bị crash.

Phần cứng của NES có một bộ phận xử lý hình ảnh. Nó chia đồ họa của một trò chơi hiển thị trên TV ra làm hai lớp, background và sprite. Lớp background là 256 ô vuông 8x8 pixel. Cũng vì bộ xử lý 8-bit, nên các nhà phát triển chỉ được dùng tối đa 256 màu độc lập. Vì thế, việc lặp đi lặp lại những ô tile đồ họa là điều trò chơi nào cũng ứng dụng, vì dù có thể hiển thị 256 màu sắc khác nhau, cùng lúc hình ảnh hiển thị trên màn hình chỉ hiện được từ 13 đến 64 màu sắc khác nhau. Đến lớp sprite, những mô hình nhân vật đầy răng cưa, cũng có quy luật xử lý riêng.

Tất cả những hạn chế về mặt công nghệ nói trên đã khai sinh thời kỳ đồ họa 8-bit. Ví dụ con trùm khổng lồ trong Mega Man 2 là một phần của lớp đồ họa background, chứ không đủ chỗ xử lý sprite lớn cỡ đó. Trong khi đó, Batman Return of the Joker thì đánh lừa người chơi bằng lớp background di chuyển, được tạo thành một vòng lặp để mô phỏng quá trình chuyển động của nhân vật.

Trong số 40 KB kể trên, có 32KB code và dữ liệu, còn lại chỉ còn vỏn vẹn có 8KB dữ liệu đồ họa của game có thể được máy NES đọc và hiển thị lên màn hình. Một ô sprite của game viết cho NES là một hình vuông 8x8 pixel, chỉ dùng được 3 màu sắc khác nhau, nhưng bù lại anh em có thể kết hợp nhiều sprite thành một hình khối kích thước lớn hơn (metasprite). Vấn đề tiếp theo, mỗi lần màn hình quét (1Hz), chỉ có 8 sprite có thể hiển thị trên màn hình cùng lúc, sprite nào thừa sẽ biến mất. Với những trò chơi có nhiều quái vật và sprite nhân vật phức tạp cùng hiển thị, các nhà phát triển game sẽ phải ứng dụng hiệu ứng flickering để các mô hình nhân vật lần lượt xuất hiện trên màn hình, scanline 60 lần 1 giây, cứ thế chia nhau render.