Chương 3CÁCH TÍNH SẢN LƯỢNG QUỐC GIAVÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾMục tiêu của chương• Xây dựng khái niệm GDP• Xây dựng biểu đồ vòng chu chuyển và phương pháp đo lường GDP• Xây dựng khái niệm GDP thực tế và tính toán tăng trưởng kinh tế38Tổng sản phẩm trong nước• Tổng sản phẩm trong nước [GDP – Gross Domestic Product] là giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong một nước và trong một thời kỳ nhất định.39Tổng sản phẩm trong nước• Giá trị thị trường…– Sử dụng tiền tệ [giá cả] để tính toán – 1 gà trống + 1 vịt mái = 2 con ?– 1 ngựa đực + 1 lừa cái = 2 con hay 3 con? – 80.000VND*1 gà trống + 60.000VND*1 vịt mái = 140.000 [VND]40Tổng sản phẩm trong nước• …Hàng hóa và dịch vụ…– Chỉ tính những sản phẩm được đem ra trao đổi– Không tính những sản phẩm tự cung tự cấp • VD: nhà nuôi gà vịt rồi tự mổ ăn– Có một số sản phẩm không được đem ra trao đổi nhưng vấn được ước tính theo giá thị trường.• VD: ở nhà riêng nhưng vẫn được tính là đang thuê nhà và trả tiền nhà cho chính bản thân.41Tổng sản phẩm trong nước• …Hàng hóa và dịch vụ Cuối cùng…– Tính các sản phẩm tới tay người tiêu dùng cuối cùng.– Không tính các sản phẩm trung gian được dùng làm đầu vào để sản xuất ra sản phẩm cuối cùng một cách độc lập– Mục đích là tránh việc tính trùng42Tổng sản phẩm trong nước– VD: công ty máy tính mua ổ cứng $100, mainboard $200, màn hình $150, phụ kiện khác $50 về lắp ráp và bán máy tính tới tay người tiêu dùng với giá $600.– Sản phẩm trung gian là các bộ phận kể trên, sản phẩm cuối cùng là chiếc máy tính hoàn chỉnh tới tay người tiêu dùng– Chúng ta chỉ tính giá trị chiếc máy tính cuối cùng $600 và không cần phải tính lại các bộ phận một cách độc lập vào GDP.43Tổng sản phẩm trong nước– VD: một công ty lắp ráp ôtô mua dây chuyển lắp ráp từ công ty khác với giá 1 triệu USD và tuổi thọ dây chuyển là 10 năm.– Năm 1: công ty mua các bộ phận ngoài với giá 1.5 triệu USD và lắp ráp ôtô hoàn chỉnh và bán cho người tiêu dùng với giá 2 triệu USD.44Tổng sản phẩm trong nước– GDP = 2 triệu USD [ôtô hoàn chỉnh] + 1 triệu USD [dây chuyền] = 3 triệu USD => Đúng/Sai???• ôtô hoàn chỉnh cũng hàm chứa cả $100.000 [1 triệu USD/10 năm], • Giá trị dây chuyền bằng 1 triệu USD cũng hàm chứa phần này => tính trùng• Tuy nhiên, GDP không trừ đi phần khấu hao này và do đó vẫn có một phần tính trùng bằng giá trị hao mòn của tư bản trong GDP. • GDP = 3 triệu USD là đúng45Tổng sản phẩm trong nước• …Sản xuất ra…– Chúng ta quan tâm tới thời điểm sản xuất chứ không quan tâm tới thời điểm tiến hành mua bán sản phẩm đó trên thị trường khi tính GDP• VD: chiếc ôtô sản xuất ra 31/12/2005 và bán cho khách hàng vào 15/1/2006 thì giá trị chiếc ôtô này được tính vào năm 2005.46Tổng sản phẩm trong nước• …Trong một nước…– chỉ những hoạt động sản xuất diễn ra trong chữ S mới được tính vào GDP Việt Nam• VD: chiếc ôtô Ford Việt Nam của công ty Ford 100% vốn nước ngoài có giá $35.000 => tính vào GDPVN• VD: bức họa của người Việt Nam đang cư trú ở Pháp vẽ và rao bán $2000=> không tính vào GDPVN47Tổng sản phẩm trong nước• …Trong một thời kỳ nhất định– Mọi hoạt động sản xuất diễn ra từ ngày 1/1/2006 tới 31/12/2006 sẽ được tính vào GDP năm 2006.48Tổng sản phẩm trong nước• GDP là biến kỳ [flow]: phản ánh lượng tạo ra trong một khoảng thời gian• Biến điểm [stock] phản ánh lượng tồn tại tại một thời điểm. – VD: lượng của cải mà một gia đình hiện có là 1 tỷ => biến điểm– VD: thu nhập của một gia đình một năm là 100 triệu => biến kỳ.49Đo lường GDP• 3 phương pháp– Phương pháp giá trị gia tăng [Value Added Approach ]– Phương pháp thu nhập [Income Approach]– Phương pháp chi tiêu [Expenditure Approach]50Đo lường GDP51Doanh nghiệp ALương 15.000Doanh thu 35.000Hàng bán cho công chúng 10.000Hàng bán cho DN B 25.000Lợi nhuận 20.000Doanh nghiệp BLương 10.000Hàng mua từ DN A 25.000Doanh thu 40.000Lợi nhuận 5.000Chúng ta có thể làm sáng tỏ tại sao cả ba cách tiếp cận đều cho chúng ta kết quả giống nhau về tình hình hoạt động kinh tế bằng một bài tập đơn giảnHãy tưởng tượng một nền kinh tế chỉ với hai DN. Bảng bên trái cho biết các giao dịch của mỗi DN trong một năm.Đo lường GDP52Doanh nghiệp ALương 15.000Doanh thu 35.000Hàng bán cho công chúng 10.000Hàng bán cho DN B 25.000Lợi nhuận 20.000Doanh nghiệp BLương 10.000Hàng mua từ DN A 25.000Doanh thu 40.000Lợi nhuận 5.000Cách tiếp cận giá trị gia tăng đo lường bằng cách cộng giá trị gia tăng của mỗi doanh nghiệp [cái mà DN tạo ra thêm].VAA= 35.000VAB= 40.000-25.000 = 15.000GDP = VAA+ VAB= 35.000 + 15.000 = 50.00053Đo lường GDPDoanh nghiệp ALương 15.000Doanh thu 35.000Hàng bán cho công chúng 10.000Hàng bán cho DN B 25.000Lợi nhuận 20.000Doanh nghiệp BLương 10.000Hàng mua từ DN A 25.000Doanh thu 40.000Lợi nhuận 5.000Cách tiếp cận thu nhập đo lường hoạt động kinh tế bằng cách cộng tất cả thu nhập mà các nhà sản xuất nhận đượcTổng mức lương mà hai DN trả là $25.000Tổng lợi nhuận của hai DN là $25.000Chúng ta có tổng số là $50.00054Đo lường GDPDoanh nghiệp ALương 15.000Doanh thu 35.000Hàng bán cho công chúng 10.000Hàng bán cho DN B 25.000Lợi nhuận 20.000Doanh nghiệp BLương 10.000Hàng mua từ DN A 25.000Doanh thu 40.000Lợi nhuận 5.000Cách tiếp cận chi tiêu đo lường hoạt động kinh tế bằng cách cộng số tiền chi ra của những người sử dụng sản phẩm cuối cùngNgười sử dụng cuối cùng mua $10.000 từ DN A và $40.000 từ DN B.Tổng chi tiêu cộng lại bằng $50.000Đo lường GDP• Phương pháp giá trị gia tăng:– GDP = ΣVAi– VAi là giá trị gia tăng của doanh nghiệp i trong nềnkinh tế55Phương pháp Giá trị gia tăngVANông dânThợ xay gạoThợ làm bánhCửa hàng bán bánhNgười tiêu dùngVA nông dânGiá trị Lúa mỳGiá trị bột mỳGiá bán buôn bánh mỳGiá bán lẻ chiếc bánhChi tiêu cuối cùngVA thợ Xay gạoVA thợLàm bánhVA chủ cửa hàng bánhChi tiêu cuối cùngChi tiêu trung gianĐo lường GDP• Phương pháp thu nhập– GDP = w + r + i + + Te + D• w: thu nhập từ tiền lương• r: thu nhập từ cho thuê đất đai và đầu vào khác• i: thu nhập từ vốn• : thu nhập từ lợi nhuận• Te: thuế gián thu [VAT, tiêu thụ đặc biệt]• D: khấu hao57Đo lường GDP• Phương pháp chi tiêu– GDP = C + I + G + NX• C: tiêu dùng của hộ gia đình gồm hàng trong nước và hàng nhập khẩu• I: chi tiêu đầu tư của doanh nghiệp• G: chi tiêu mua hàng của chính phủ• NX: xuất khẩu ròng58Đo lường GDP• Tiêu dùng hộ gia đình:– Tiêu dùng hàng lâu bền: ôtô, xe máy– Tiêu dùng hàng không lâu bền: thực phẩm– Tiêu dùng hàng bán lâu bền: quần áo– Tiêu dùng dịch vụ: y tế, tài chính• Việc phân chia thành các nhóm và theo dõi biến động của từng nhóm giúp dự báo diễn biến kinh tế59Đo lường GDP• Đầu tư:– Đầu tư cố định vào kinh doanh: máy móc, thiết bị– Đầu tư vào nhà ở– Đầu tư vào hàng tồn kho: nguyên liệu, bán thành phẩm, thành phẩm lưu kho.• Biến động của lượng hàng tồn kho thường được dùng để dự báo chu kỳ kinh doanh.60Đo lường GDP• Đầu tư là biến kỳ• Tư bản là biến điểm– Tư bản gồm nhà máy, thiết bị, nhà văn phòng, nguyên liệu và bán thành phẩm lưu kho được sử dụng để sản xuất hàng hóa và dịch vụ61 Show GNP [viết tắt cho Gross National Product bằng tiếng Anh] tức Tổng sản lượng quốc gia hay Tổng sản phẩm quốc gia là một chỉ tiêu kinh tế đánh giá sự phát triển kinh tế của một đất nước, nó được tính là tổng giá trị bằng tiền của các sản phẩm cuối cùng và dịch vụ mà công dân của một nước làm ra trong một khoảng thời gian nào đó, thông thường là một năm tài chính, không kể làm ra ở đâu [trong hay ngoài nước]. Mười nước có GNP lớn nhất [2004] [tỷ giá hối đoái] Country GNP [triệu USD]
Sản phẩm cuối cùng là hàng hóa được tiêu thụ cuối cùng bởi những người tiêu dùng chứ không phải là những sản phẩm được sử dụng như là sản phẩm trung gian trong sản xuất những sản phẩm khác. Ví dụ, một chiếc ô tô bán cho người tiêu dùng là một sản phẩm cuối cùng; các thành phần như lốp được bán cho nhà sản xuất ô tô là sản phẩm trung gian [a]. Cũng chiếc lốp đó, nếu bán cho người tiêu dùng thì nó lại là sản phẩm cuối cùng [b]. Chỉ có sản phẩm cuối cùng mới được tính trong thu nhập quốc gia, do việc đưa cả sản phẩm trung gian vào sẽ dẫn tới việc tính kép làm tăng ảo giá trị thực sự của thu nhập quốc gia. Ví dụ, trong trường hợp [a] của chiếc lốp, giá trị của nó đã được tính khi nó được nhà sản xuất lốp bán cho nhà sản xuất ô tô và sau đó một lần nữa được tính trong giá trị chiếc ô tô khi nhà sản xuất ô tô bán cho người tiêu dùng. Người ta chỉ tính những sản phẩm được sản xuất mới. Việc kinh doanh những hàng hóa đã tồn tại trước đó, chẳng hạn ô tô cũ, không được tính, do những mặt hàng như vậy không tham gia vào việc sản xuất của các sản phẩm mới. Thu nhập được tính như là một phần của GNP, phụ thuộc vào ai là chủ sở hữu các yếu tố sản xuất chứ không phải là việc sản xuất diễn ra ở đâu. Ví dụ, một nhà máy sản xuất ô tô do chủ sở hữu là công dân Mỹ đầu tư tại Việt Nam thì lợi nhuận sau thuế từ nhà máy sẽ được tính là một phần của GNP của Mỹ chứ không phải của Việt Nam bởi vì vốn sử dụng trong sản xuất [nhà xưởng, máy móc, v.v.] là thuộc sở hữu của người Mỹ. Lương của công nhân người Việt là một phần của GNP của Việt Nam, trong khi lương của công nhân Mỹ làm việc tại đó là một phần của GNP của Mỹ. Mục lục
Công thức tính tổng sản phẩm quốc gia dưới đây dựa trên cơ sở tiếp cận từ khái niệm chi tiêu.
GNP = C + I + G + [X - M] + NR GNI là từ viết tắt trong tiếng Anh của Gross National Income, tức Tổng thu nhập quốc gia hay Tổng thu nhập quốc dân. Giá trị của nó tương đương với giá trị của GNP. Tuy nhiên, người ta phân biệt chúng, do cách thức tiếp cận vấn đề là dựa trên các cơ sở khác nhau. GNP dựa trên cơ sở sản xuất ra sản phẩm mới, còn GNI dựa trên cơ sở thu nhập của công dân. Điều này là quan trọng để tiếp cận các khái niệm NNP và NNI. Khi đó phải tính đến khấu hao và các loại thuế gián tiếp, và NNI sẽ luôn luôn nhỏ hơn NNP một lượng bằng giá trị của thuế gián tiếp.
|
