| Trên gấy đỏ đó, chắc hẳn ông đồ vế những chữ ho yêu cầu của ngườ mua; có những chữ mang mong muốn, ước nguyện của ngườ mua rong năm mớ hoặc rong mộ vận hộ mớ, như Phúc (mong muốn ga đình được hạnh phúc, đầm ấm…), Khang (mong được mạnh khỏ), An (mong được bình an), Thành (mong làm vệc gì cũng hành công), Đạ (mong đỗ đạ, hành công), Duyên (mong có uyên lứa đô)… Cũng có kh là những câu à mang mộ âm sự, mộ nguyện vọng nào đó, như Mỗ năm mỗ hắp đèn rờ/ Cầu cho cha mẹ sống đờ vớ con (cầu cho cha mẹ sống lâu vớ con cháu), Tổ ên ích đức nghìn năm hịnh/ Con cháu ơn nhờ vạn đạ vnh (hàm ý nhắc nhở con cháu có được đờ đờ vnh hển là nhờ công ích đức của cha ông nên bản hân phả ra sức ích đức cho con cháu)… Và đương nhên, sẽ có những câu đố, vốn được xm là mộ phần không hể hếu rong ịp ế rước đây. Hện nay, cuộc sống hện đạ có nhều hay đổ nhưng những né hay, né đẹp rong văn hóa nó chung, rong hụ hưởng ngày Tế nó rêng vẫn được gìn gữ và phá huy. Ở những “phố ông đồ” hay ở các gan hàng của các “ông đồ hện đạ”, những chữ đẹp, câu đố hay vẫn được gử đến những ngườ chuộng chữ không chỉ chúc ngườ mua chữ được nhều may mắn như ước nguyện mà còn gử gắm nhều âm sự, nỗ lòng. Và câu đố vẫn là mộ hể loạ sử ụng chữ nghĩa độc đáo hể hện qua né hư pháp sống động, à hoa. Câu đố là mộ loạ văn huộc bền văn (“bền” nghĩa đn là ha con ngựa đ song song nhau), là loạ văn không có vần nhưng có đố, vốn hường hấy rong các hể cổ như chếu, hịch, cáo, văn sách, knh nghĩa (lố há cổ)… Đố là 2 chữ, câu, hoặc đoạn văn đ sóng đô vớ nhau cân xứng cả về ý lẫn lờ. Yêu cầu về đố hì có đố ý (ha ý ưởng cân xứng nhau) và đố chữ. Trong đố chữ phả có đố về hanh của chữ và đố về loạ của chữ; về hanh, vần bằng đố vớ vần rắc và ngược lạ; đố về loạ, ha chữ phả cùng mộ loạ, hực ự (chữ nặng, như rờ đấ, cây cỏ, nhà cửa, ao vườn…) phả đố vớ hực ự, hư ự (chữ nhẹ, như hì, là, mà, vậy, ru…) phả đố vớ hư ự, ức là, anh ừ đố vớ anh ừ, ính ừ đố vớ ính ừ, rạng ừ đố vớ rạng ừ, động ừ đố vớ động ừ… Nếu 2 câu mà đố được cả về ý lẫn chữ hì được gọ là đố chỉnh hay đố cân. Đều này đò hỏ các câu phả ho mộ khuôn phép nhấ định về ùng ý và ùng ừ nhưng cũng có những sáng ạo để câu đố không chỉ hể hện ý mà còn ình, không chỉ hể hện nghĩa mà còn có ụng ý hoặc há độ. Rêng rong ịp Tế, các câu đố xưa cũng như nay đều có nộ ung phản ánh cảnh sắc, ình cảm và các mong mỏ rong những ngày đầu năm mớ. Những câu như Thị mỡ ưa hành câu đố đỏ/ Cây nêu ràng pháo bánh chưng xanh hay Đuốc ngấ rờ mộ cây nêu ố bữa ba mươ, r cũng ế/ Vang đấ đùng ba ếng pháo rạng ngày mồng mộ, rứa là xuân hoặc Gao hừa há lộc, cung kính ông bà, rượu ró đô ly, ngh lờ chúc/ Mồng mộ đơm hoa, nhớ ơn cha mẹ, rà âng ba chén, nhận lì xì hay Tế đến, rượu ngon đưa mấy chén/ Xuân về, bú mớ hử và rang (Nguyễn Khuyến)… hể hện phong ục, quang cảnh của ịp ế vớ hó qun đón ế của ân a hế nào, ngày ế có những gì, ngườ a ăn ế ra sao… Còn những câu như Chúc Tế đến răm đều như ý/ Mừng xuân sang vạn sự hành công, Tế đến ga đình vu sum họp/ Xuân về con cháu hưởng bình an, Chúc Tế đến răm đều như ý/ Mừng xuân sang vạn sự hành công, Đấ nước phồn vnh câu chúc ế/ Ga đình hòa huận hệp mừng xuân… hể hện mong muốn rong ịp ế đến xuân về hì bản hân, ga đình được mạnh khỏ, hạnh phúc, bình an, ngườ vớ ngườ sống chan hòa, nhân á và đấ nước hì được phồn vnh, há bình. Trong quan nệm của ngườ Vệ a ừ xưa đến nay, nhà gắn vớ nước nên hường mọ ngườ mong muốn cho bản hân, ga đình hì cũng mong mỏ cho nhều ngườ khác, ức là cho ân ộc, cho đấ nước. Bở kh đấ nước đêu lnh, loạn lạc, lầm han hì mỗ ngườ cũng chẳng có nềm vu… Các câu đố rong ịp Tế còn ặn ò, nhắc nhở nhau những đều ố đẹp. Xuân sang cộ phúc snh nhành lộc/ Tế về cây đức rổ hêm hoa, Sắc xuân ô hắm lòng nhân á/ Hương ế đượm nồng nghĩa vị ha, Ơn nuô ưỡng sâu ựa bển Đông/ Nghĩa sanh hành cao như non Thá, Cây snh ngàn nhánh o ừ gốc/ Nước chảy muôn nơ bở có nguồn… Đó là lòng hếu kính vớ cha mẹ ông bà, là những ngườ rực ếp snh hành, ưỡng ục. Đó là luôn nhớ ơn nguồn cộ, không chỉ của ga đình, òng ộc mà còn của cha ông, của đấ nước. Đó là phả sống yêu hương, chan hòa, vị ha nhau, không ranh gành, ganh ghé, đố kỵ nhau. Đó là phả ày công u hân, ích đức, không chỉ để cho bản hân mà còn cho con cháu, cho nhều đờ sau nữa. Những đều đó xưa cũng như nay, cha mẹ, ông bà luôn răn con cháu, chúng a luôn ặn ò nhau nhưng những ế hường được nhắc nhều hơn bở đây là ịp ga đình sum vầy, đoàn ụ, mỗ ngườ có cơ hộ lắng lòng để suy nghĩ nhều hơn những ngày khác ấ bậ vì công vệc. Nhều năm nay, đấ nước a, nhân ân a gắn mừng Xuân vớ mừng Đảng, bở Đảng ra đờ vào mùa Xuân năm Canh Ngọ (1930), chính Đảng đã lãnh đạo nhân ân a gành được những hắng lợ vĩ đạ, đưa đấ nước a bước vào những mùa xuân mớ huy hoàng, rực rỡ, ến ớ mộ mùa xuân của nhân loạ, là chủ nghĩa cộng sản, như nhà văn Paul Vallan Couurr (1892 – 1937) đã ên đoán. Vì hế, những câu đố mừng Xuân mừng Đảng cũng đã ra đờ không chỉ để ngợ ca mà còn ặn ò, nhắc nhở. Có hể kể những câu như: Đảng vững Dân n, 90 uổ hanh xuân, cơ đồ lưu vạn huở/ Nhà an Nước hịnh, 4.000 năm văn hến vững ngàn hu; Mọ nhà nỗ lực sản xuấ knh oanh, hế sức kệm cần, hạnh phúc ga đình bừng lộc Tế/ Cả nước đồng âm làm gàu chính đáng, hăng say lao động, nềm vu xã hộ ỏa hương Xuân; Làng văn hóa Tế về, ếng hơm bay chín nú/ Bản ấm no xuân đến, lờ há rộn mườ mường; Tư ưởng Ngườ ỏa sáng nghĩa nhân, đưa ân ộc qua đêm đn nô lệ/ Đường lố Đảng chó ngờ chân lý, ắ gống nò đến bờ bến vnh quang; Mừng xuân hộ nhập đa phương ự chủ gữ bền quốc hể/ Vu Tế đầu ư bách lố à hoa nâng áng quê hương; Tế đủ xuân đầy, ga đình hạnh phúc, huận hòa hếu hảo/ Dân gàu nước mạnh, xã hộ công bằng, ân chủ văn mnh… Đó là những lờ ngợ ca công lao của Đảng, của Bác Hồ, là sự đúc kế các chủ rương lớn của Đảng và Nhà nước, sự gắn kế nềm vu, hạnh phúc của ừng cá nhân, ga đình vớ sự phá rển, lớn mạnh của đấ nước, sự động vên nhau cùng chung ay góp sức để xây ựng quê hương ướ sự lãnh đạo của Đảng… Những câu đố đó không chỉ bểu hện ính phong phú của hể loạ đố rong văn học mà còn là những lờ nhắc nhở, hệu rệu mọ ngườ vững bước ến lên ướ cờ Đảng vnh quang. Tuy chịu ảnh hưởng của văn học nước ngoà nhưng hể loạ câu đố ở Vệ Nam a có sự sáng ạo đặc sắc để hể hện cảnh, ý, ình, ư ưởng… rấ sâu sắc rong 2 câu rấ ngắn, chỉ và chục chữ. Trong đờ sống hện đạ, câu đố vẫn rấ được chuộng, đặc bệ rong những ngày Xuân vu ươ, đầy ý nghĩa của cả đấ rờ, của đấ nước, của xã hộ, của lòng ngườ! |
