Tự sự là thể loại văn cơ bản nhất trong văn học Việt Nam. Vậy văn tự sự là gì? Cách làm một bài văn tự sự như thế nào? Tất cả sẽ được TBT VN giải đáp trog bài viết dưới đây. Khái niệm về văn tự sự là gì?
Tự sự là thể loại văn cơ bản nhất trong văn học Việt Nam. Vậy văn tự sự là gì? Cách làm một bài văn tự sự như thế nào? Tất cả sẽ được TBT VN giải đáp trog bài viết dưới đây.  Khái niệm về văn tự sự là gì?Tự sự là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa. Với mục đích cung cấp hiểu biết về sự vật việc và con người giúp người đọc, người nghe hiểu chúng một cách đúng đắn, đầy đủ. Cấu trúc gồm 3 phần chính là mở bài, thân bài và kết bài. Phần mở bài: Giới thiệu về nhân vật hay sự việc chính của bài văn. Thân bài: Diễn biến sự việc theo một trình tự nhất định, thể hiện được tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt. Theo cấu trúc mạch lạc và liền mạch. Kết bài: Kết thúc câu chuyện và bày tỏ thái độ của người kể. Đặc điểm của văn tự sự là gì?Sự việc: Trong văn tự sự, sự việc được trình bày một cách cụ thể thường xảy ra ở thời gian nào? Địa điểm diễn ra dự việc? Những nhân vật nào tham gia? Nguyên nhân, diễn biến và kết thúc. Sự việc bao gồm sự việc chính và sự việc phụ. Trong đó sự việc phụ thường xuất hiện, bổ sung cho sự việc chính. Nhân vật: – Sẽ có sự phân biệt giữa nhân vật chính và nhân vật phụ. – Nếu xét theo điểm nhìn có hai tuyến nhân vật: nhân vật chính diện là đại diện cho cái tốt, chuẩn mực được đông đảo thừa nhận. Nhân vật phản diện là đại diện cho cái xấu, cái ác. – Nhân vật thường thể hiện ở các mặt: tên, lai lịch, hình dáng, tính cách. Cách làm bài văn tự sựĐể làm được bài văn tự sự chúng ta sẽ thực hiện theo 4 bước sau: Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý Bước 2: Lập dàn ý Bước 3: Viết bài Bước 4: Đọc và sửa chữa Lưu ý trong văn nghị luận chia làm 2 ngôi kể: – Ngôi thứ nhất: Xưng tôi kể lại câu chuyện mình tham gia hoặc chứng kiến. Người kể trực tiếp kể ra những suy nghĩ của mình. Không bị gò bó bởi người khác, có thể bộc lộ tất cả những gì mình muốn nói. – Ngôi thứ ba: Người kể chuyện giấu mặt chỉ gọi nhân vật bằng tên của chúng, không xuất hiện trong chuyện nhưng biết tất cả lời nói, hành động của nhân vật có thể kể linh hoạt, tự do tất cả những điều xảy ra trong tác phẩm. – Kết hợp hai ngôi kể: Khi kết hợp giữa ngôi một và ngôi ba làm tác phẩm tự sự linh hoạt hơn, phong phú hơn, cảm xúc cũng được trình bày đặc biệt hơn. Như vậy, với những nội dung mà chúng tôi giới thiệu ở trên, mọi người chắc chắn đã nắm được khái niệm văn tự sự là gì và cách thức thực hiện. Hy vọng, qua nội dung bài viết này, mọi người sẽ hiểu rõ vấn đề và yêu thêm văn học Việt Nam. Xem thêm: Tóm tắt văn bản Làng của nhà văn Kim Lân
CÁCH PHÂN TÍCH NHÂN VẬT TRONG TÁC PHẨM TỰ SỰTrong thực tế làm văn, khá nhiều học sinh còn lúng túng khi gặp kiểu bài phân tích nhân vật trong tácphẩm tự sự. Bài viết dưới đây sẽ giúp cho các em có một định hướng đúng đắn khi làm kiểu bài này. Cóthể nói đây chính là một “công thức” đổi mới môn văn mong các em đọc kỹ và ghi nhớ.I.Nhân vật và ý nghĩa của việc phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự1. Nhân vật trong tác phẩm tự sự-Khái niệm: Nhân vật văn học là đối tượng thường là những người được miêu tả trong tác phẩmvăn học bằng những phương tiện văn học.-Nhân vật trong văn học rất phong phú: Nhân vật có tên và nhân vật không tên. Trong thần thoạinhân vật có thể là thần , bán thần. Trong chuyện ngụ ngôn hay những chuyện viết cho thiếu nhinhân vật thương là những con vật, đồ vât.2. Ý nghĩa của việc phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sựTrong tác phẩm tự sự, nhà văn “ noi” qua nhân vật. Nhân vật chính là nơi mang chỗ nội dung phản ánh,tư tưởng, chủ đề của tác phẩm là nơi kí thác quan niệm về con người, về nhân sinh của nhà văn.Phân tích nhân vật trở thành con đường quan trong nhất để đi đến giá trị hiện thực, nhân đạo của tácphẩm, để nhận ra lí tưởng thẩm mỹ của nhà văn.Nhân vật được coi là (con đẻ) tinh thần của nhà văn, nên phân tích nhân vật còn để nhận ra tài năng, đặcđiểm, bút pháp nghệ thuật của nhà văn.II.Các phương diện cơ bản khi phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sựMột nhân vật văn học thành công bao giờ cũng mang một tính cách, số phân riêng, một cách trung nhất,muốn phân tích nhân vật tức là phân tích đặc điểm tính cách của nhân vật chúng ta cần căn cứ vàonhững chi tiết có liên quan đến nhân vật trong tác phẩm để từ mà tìm hiểu suy luận, tìm ra đặc điểm, tínhcách của nhân vật. Ở tác phẩm tự sự, những chi tiết có giá trị góp phần thể hiện đặc điểm tính cách nhânvật, lai lịch, ngoại hình, ngôn ngữ, nội dung, hành vi “cử chỉ, hành động” của nhân vật.1. Lai lịchĐây là phương tiện đầu tiên góp phần chi phối đặc điểm tính cách cùng cuộc đời nhân dân. Lai lịch cóquan hệ khá trực tiếp và quan trong với đường đờì của một người cũng như mục đầu tiên trong bản “ sơyếu li lịch” ta thường khai là thành phần xuất thân và hoàn cảnh gia đình. Hoàn cảnh mồ côi từ nhỏ, hànhvi vô giáo dục khi ở với người bác họ (để rồi bị đuổi ra khỏi nhà) bằng những thành tích bất hảo củaXuân Tóc đỏ trong cuộc sống lang thang hè đường xó chợ đã góp phần tạo nên tính cách lưu manh, láulỉnh của Y sau này. Chí phèo ngay từ khi được sinh ra đã bị ném khỏi cuộc sống, đã là đứa trẻ hoangkhông biết bố mẹ chẳng có cửa nhà. Hoàn cảnh xuất thân ấy đã góp phần tạo nên cô độc thê thảm củaChi. Tính cách, số phận được lí giải một phần bởi thành phần xuất thân, hoàn cảnh gia đình và điều kiệnsinh hoạt trước đó.2. Ngoại hình.Tục ngữ Việt nam có câu: “ Xem mặt mà bắt hình rong” trong văn học, miêu tả ngoại hình chính là mộtbiện pháp của nhà văn nhằm hé mở tính cách nhân vật. Một nhà văn có tài thường chỉ qua một số nétphác hoạ chấm phá có thể giúp người đọc hình dung ra diện mạo, tư thế cùng bản chất của nhân vật nàođó. Trong tác phẩm “Tắc đèn của Ngô Tất Tố” chị dậu được miêu tả có khuôn mặt trái xoan với cái nhanhnhẩu của đôi mắt sắc ngọt, cái xinh xắn của cặp môi đỏ tươi, cái min màng của nứơc ra đen giòn. Khuônmặt ấy khiến người đọc hình dung về chị Dậu đó là một người khoẻ khoắn đảm đang, trong chuyện ngắn“Chí Phèo” những vết sẹo ngang dọc trên khuôn mặt của Chí cùng với những nét chạm trỗ ở ngực tự cóđã nói lên rất nhiều… Phải chăng cái ngoại hình biến dạng, kỳ dị ghớm ghiếc kia như đã muốn trưng raquá khứ dữ dằn, và nội tâm tha hoá biến chất của CHí Phèo.Ở chuyện ngắn “vi hành”, mượn lời người con trai (đôi nam nữ thanh niên người Pháp đi trên toa xe điệnngầm) tác giả Nguyễn Ái Quốc đã phác hoạ chân dung Khải Định “ Chẳng phải vẫn cái mũi tẹt ấy vẫn đôimắt xếch ấy, vẫn cái mặt bưng như vỏ chanh đấy à?” Các chi tiết này ám chỉ thật sau cay một tính cáchhèn kém, chẳng có mấy thiên lương cùng lối sống xa hoa truỵ lạc của ông vua bù nhìn An Nam.Trong phân tích nhân vật, cần qua các chi tiết ngoại hình mà đi sâu vào nội tâm vào bản chất của nhânvật.3. Ngôn ngưQua lời ăn tiếng nói của một người, chúng ta có thể nhận ra trình độ văn hoá, nhận ra tính cách củangười ấy. Ngôn ngữ của nhân vật trong tác phẩm văn học được có thể hoá cao độ, nghĩa là mgnag đạmdấu ấn của một cá nhân. Nhân vật cô Hồng trong tiểu thuyết “Số đỏ” của VŨ Trọng PHụng hễ cứ mởmiệng ra là gắt: “ Biết rồi, khổ lắm, nói mãi” mặc dầu ông ta chẳng biết cho ra đầu ra đũa việc gì cả. Chođến khi trở thành “ Nhà cải cách thẩm mĩ”, “ Đốc tờ Xuân”, “ Giáo sư quần vợt”, “Cố vấn báo gõ mõ”….đựơc cả xã hội thượng lưu thành thị trọng vọng, Xuân tóc đỏ vẫn đầu cửa miệng mấy chữ “Mẹ kiếp”, “nước mẹ gì” điều ấy chứng tỏ cái tính cách lưu manh, vô học của y không sao gột rửa nổi. Thôngthường, mỗi con người thường theo tính khí mà có khẩu khí. Con người làm sao thì lời ăn tiếng nói làmvậy. Vì thế khi phân tích nhân vật ta cần đặc biệt chú ý phân tích nhân vật.4. Nội tâmLà thế giới bên trong của nhân vật gồm cảm giác, cảm xúc tình cảm, tâm lí, suy nghi… của con người.Thế giới nội tâm của con người rất sâu kín, phong phú, phức tạp. Ngòi bút của nhà văn có khả năngmiêu tả được những ngõ ngách xâu kín của nội tâm con người từ những điều thuộc phạm vi ý thức đếnnhững điều trong cõi tiềm thức, vô thức. Qua đó ta có thể xét đoán được tính cách nhân vật. Ví dụ đoạnmiêu tả nội tâm của Chí Phèo sau cơn ốm: “Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà hắn vẫn còn cô độc. Buồn thaycho đời! có lí nào như thế đươc? Hắn đã già rồi hay sao? Ngoài bốn mươi tuổi đầu… Dẫu sao đó khôngphải là tuổi mà người ta mới bắt đầu sửa soạn. Hắn đã tới cái dốc bên kia của đời. Ở những người nhưhắn chịu đựng biết bao nhiêu là chất độc, đầy đoạ cực nhọc, mà chưa bao giờ ốm, một chận ốm có thể làdấu hiệu báo rằng cơ thể hắn đã hư hỏng nhiều. Nó là một cơn mưa gió cuối thu cho biết trời trở rét naymùa đông đã đến. Chí Phèo hình như đã trông thấy trước tuôi già của hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc,cái này còn sợ hơn đói rét và ốm đau.Cũng may Thị Nở vào nếu không vào cứ để hắn vẩn vơ nghĩ mãi thì đến khóc được mất. Qua suy nghĩcủa Chí Phèo ta có thể nhận ra một Chí Phèo thứ hai – “Chí không còn là một con Quỷ giữ của làng VũĐại nữa mà là một con người bình thường như bao con người khác: Bồn lo trước tuổi già ập đến, cảmthấy cô đơn và sợ cô đơn.5. Cử chỉ hành động.Đây là chi tiết quan trong nhất trong việc tìm hiểu phân tích tính cách nhân vật. Con người trong cuộc đờicũng như nhân vật trong tác phẩm, trước hết là con người hoạt động, hành động. Trong môi trường tựnhiên và xã hội, trong quan hệ với người khác, với công việc, con người phải hành động. Hành động củacon người được thể hiện qua việc làm, hành vi. Nhân vật trong tác phẩm cũng vây, con người thế nào sẽcó hành vi thế ấy.Ví dụ: Chỉ cần qua cách “ ghế trên ngồi tót sỗ sàng” nhân vật Mã Giám Sinh đã để lại chân tướng củamột con người thiếu văn hoá, lịch sự… Qua hành động “rỗ gông” bất chấp lời doạ nạt của bọn lính,người đọc nhận ra ở Huấn Cao một khí phách hiên ngang…Tóm lại: Muốn phân tích nhân vật, ta phải chú ý đến những chi tiết có liên quan đến nhân vật từ lai lich,ngoại hình, nội tâm đến ngôn ngữ hành vi của nhân vật. Tuy nhiên không phải bất cứ nhân vật nào cũngđược nhà văn thể hiện đầy đủ các phương diện này. Có chỗ nhiều, có chỗ it, có chỗ đâm, chỗ nhạt. Bởithế khi phân tích cần tập trung xoáy sâu vào các phương diện thành thông nhất trong tác phẩm. cũngkhông cứ phải tuần tự theo năm phương diện như thế mà nên sắp xếp theo thực tế cho bài làm văn củaminh hâp dẫn.Giáo viên: Nguyễn Thị Đáng@ 2010 Copyright by THPT Yen Phong 2. All rights reserved. Developed by VINAWAY |
