Khối lượng riêng (tiếng Anh: Density), còn được gọi là mật độ khối lượng, là một đặc tính về mật độ khối lượng trên một đơn vị thể tích của vật chất đó, là đại lượng đo bằng thương số giữa khối lượng (m) của một vật làm bằng chất ấy (nguyên chất) và thể tích (V) của vật.
Công thức
D
=
m
V
{\displaystyle D={m \over V}}
⇒
m
=
D
.
V
{\displaystyle \Rightarrow m=D.V}
⇒
V
=
m
D
{\displaystyle \Rightarrow V={\frac {m}{D}}}
Cụ thể khối lượng riêng tại một vị trí trong vật được tính bằng khối lượng của một thể tích vô cùng nhỏ nằm tại vị trí đó, chia cho thể tích vô cùng nhỏ này. Nếu chất đó có thêm đặc tính là đồng chất thì khối lượng riêng tại mọi vị trí là như nhau và bằng khối lượng riêng trung bình.
Trong hệ đo lường quốc tế, khối lượng riêng có đơn vị là kilôgam trên mét khối (kg/m³). Một số đơn vị khác hay gặp là gam trên xentimét khối (g/cm³).
Khi biết được khối lượng riêng của một vật, ta có thể biết vật được cấu tạo bằng chất gì bằng cách đối chiếu với bảng khối lượng riêng của các chất đã được tính trước.
Khối lượng riêng trung bình của một vật thể được tính bằng khối lượng, m, của nó chia cho thể tích, V, của nó, và thường được ký hiệu là ρ (đọc là "rô"; tiếng Anh: rho):
Theo quy ước, tỷ lệ giữa mật độ hoặc khối lượng riêng của một chất nào đó so với mật độ hoặc khối lượng riêng của nước ở 4°C thì được gọi là tỷ khối hoặc tỷ trọng của chất đó.
Trong thực hành, nhiều phép đo khối lượng riêng được thực hiện bằng việc so sánh với nước; hơn nữa khối lượng riêng của nước xấp xỉ bằng 1000kg/mét khối, một con số dễ sử dụng trong chuyển đổi sang hệ đo lường quốc tế.
Ví dụ: tỷ khối của dầu là 0,8, của nhôm là 2,7...
Khối lượng riêng của chất lỏng có thể được đo bằng phù kế.
Xem toàn bộ tài liệu Lớp 6: tại đâyA. Lý thuyết1. Khối lượng riêng – Khối lượng riêng của một chất được xác định bằng khối lượng của một đơn vị thể tích (1m3) chất đó. 2. Công thức tính khối lượng riêng Công thức:  Trong đó: m là khối lượng của vật (kg) V là thể tích của vật (m3) D là khối lượng riêng của chất làm nên vật (kg/m3) Đơn vị khối lượng riêng thường dùng đơn vị là kilôgam trên mét khối (kg/m3). Ngoài ra còn có thể dùng đơn vị gam trên mét khối (g/m3). 1 g/cm3 = 1000 kg/m3 3. Trọng lượng riêng – Trọng lượng riêng của một chất được xác định bằng trọng lượng của một đơn vị thể tích (1m3) chất đó. – Hay nói cách khác là: Trọng lượng của 1m3 của một chất được gọi là trọng lượng riêng của chất đó. 4. Công thức tính trọng lượng riêng Công thức: Trong đó: P là trọng lượng của vật (N) V là thể tích của vật (m3) d là trọng lượng riêng của chất làm nên vật (N/m3) 5. Mối quan hệ giữa khối lượng riêng và trọng lượng riêng Dựa vào công thức P = 10.m ta có thể tính trọng lượng riêng d theo khối lượng riêng D: Ta có: B. Trắc nghiệmBài 1: Phát biểu nào sau đây về khối lượng riêng là đúng?A. Khối lượng riêng của một chất là khối lượng của một đơn vị thể tích chất đó. B. Nói khối lượng riêng của sắt là 7800 kg/m3 có nghĩa là 1 cm3 sắt có khối lượng 7800 kg. C. Công thức tính khối lượng riêng là D = m.V.
D. Khối lượng riêng bằng trọng lượng riêng.
– Nói khối lượng riêng của sắt là 7800 kg/m3 có nghĩa là 1 m3 sắt có khối lượng 7800 kg ⇒ B sai. – Công thức tính khối lượng riêng là
– Khối lượng riêng D khác trọng lượng riêng d ⇒ D sai Vậy đáp án đúng là A: Khối lượng riêng của một chất là khối lượng của một đơn vị thể tích chất đó. Bài 2: Gọi d và D lần lượt là trọng lượng riêng và khối lượng riêng. Mối liên hệ giữa d và D là:A. D = 10dB. d = 10D C.
– Khối lượng riêng – Trọng lượng riêng
⇒ Đáp án B Bài 3: Hiện tượng nào sau đây xảy ra đối với khối lượng riêng của nước khi đun nước trong một bình thủy tinh?A. Khối lượng riêng của nước tăng. B. Khối lượng riêng của nước giảm. C. Khối lượng riêng của nước không thay đổi. D. Khối lượng riêng của nước lúc đầu giảm sau đó mới tăng.
Khi đun nước sôi, thể tích nước tăng dần ⇒ khối lượng riêng giảm ⇒ Đáp án B Bài 4: Muốn đo khối lượng riêng của quả cầu bằng sắt người ta dùng những dụng cụ gì?A. Chỉ cần dùng một cái cân B. Chỉ cần dùng một lực kế C. Cần dùng một cái cân và bình chia độ D. Chỉ cần dùng một bình chia độ
Khối lượng riêng tính theo công thức: Dùng cân để đo khối lượng, dùng bình chia độ để đo thể tích quả cầu. ⇒ Đáp án C Bài 5: Biết rằng trọng lượng của vật càng giảm khi đưa vật lên càng cao so với mặt đất. Khi đưa một vật lên cao dần, kết luận nào sau đây là đúng? Coi trong suốt quá trình đó vật không bị biến dạng.A. Khối lượng riêng của vật càng tăng B. Trọng lượng riêng của vật giảm dần. C. Trọng lượng riêng của vật càng tăng. D. Khối lượng riêng của vật càng giảm.
Càng lên cao thì P càng giảm nên trọng lương riêng d cũng giảm theo ⇒ Đáp án B Bài 6: Cho khối lượng riêng của nhôm, sắt, chì, đá lần lượt là 2700 kg/m3, 7800 kg/m3, 11300 kg/m3, 2600 kg/m3. Một khối đồng chất có thể tích 300 cm3, nặng 810g đó là khốiA. NhômB. SắtC. ChìD. Đá
Đổi V = 300 cm3 = 0,0003 m3 m = 810 g = 0,81 kg Khối lượng riêng:
Bài 7: Cho hai khối kim loại chì và sắt. Sắt có khối lượng gấp đôi chì. Biết khối lượng riêng của sắt và chì lần lượt là D1 = 7800 kg/m3, D2 = 11300 kg/m3. Tỉ lệ thể tích giữa sắt và chì gần nhất với giá trị nào sau đây?A. 0,69B. 2,9C. 1,38D. 3,2
Gọi m1, V1 lần lượt là khối lượng và thể tích khối sắt m2, V2 lần lượt là khối lượng và thể tích khối chì Ta có:
⇒ Đáp án B Bài 8: Nếu sữa trong một hộp sữa có khối lượng tịnh 387 g và thể tích 0,314 lít thì trọng lượng riêng của sữa gần nhất với giá trị nào sau đây?A. 1,264 N/m3B. 0,791 N/m3 C. 12643 N/m3D. 1264 N/m3
Đổi m = 397 g = 0,397 kg
V = 0,314 lít = 0,000314 m3 Trọng lượng riêng của sữa: Bài 9: Đặt một khối sắt có thể tích V1 = 1 dm3 trên đĩa trái của cân Robecvan. Hỏi phải dùng bao nhiêu lít nước (đựng trong bình chứa có khối lượng không đáng kể) đặt lên đĩa phải để cân nằm thăng bằng? Cho khối lượng riêng của sắt là D1 = 7800 kg/m3, của nước là D2 = 1000 kg/m3.
– Cân thăng bằng khi khối lượng sắt bằng khối lượng nước. – Gọi V2 là thể tích nước phải đặt vào. Ta có m = D1.V1 = D2.V2 ⇒
Bài 10: Khối lượng riêng của dầu ăn vào khoảng 800 kg/m3. Do đó, 2 lít dầu ăn sẽ có trọng lượng khoảng bao nhiêu?
Khối lượng của 2 lít dầu ăn là: m = D.V = 800.0,002 = 1,6 kg Trọng lượng P = 10m = 1,6.10 = 16N
|
