Rối loạn cơn gò tử cung có thể dẫn đến tình trạng chuyển dạ bị kéo dài hoặc thậm chí gây các tai biến cho người mẹ và thai nhi. Theo BS.CKI Lê Thị Kim Ngân, Trưởng khoa Sản, Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM: Cơn gò tử cung là quá trình co thắt - giãn nở của các cơ trong tử cung. Cơn gò tử cung thường xuất phát từ một điểm ở góc tử cung, sau đó lan tỏa đều khắp thân tử cung, là động lực của cuộc chuyển dạ. Trong khi tử cung co bóp, thai phụ có thể cảm thấy bụng cứng lại và sau đó chuyển trạng thái mềm khi tử cung giãn ra. Các cơn ở gò tử cung thường xảy ra gần ngày dự sinh. Một số phụ nữ trải qua giai đoạn này sớm, trước tuần 37 của thai kỳ. Các cơn co thắt khiến cổ tử cung trở nên mỏng dần, giãn nở hoặc mở ra để sinh con. Chúng cũng giúp đẩy em bé xuống khung chậu của mẹ trong quá trình chuyển dạ và kết hợp cùng với sức rặn của mẹ đẩy em bé ra ngoài. Trong thai kỳ, thai phụ có thể gặp một số co thắt tử cung. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ khám và đánh giá dựa trên nhiều yếu tố để xác định chuyển dạ giả hay chuyển dạ thật.  Cơn gò tử cung được xem là động lực cho cuộc chuyển dạ, vì vậy mẹ bầu cần nhận biết đặc điểm cơn gò trong thai kỳ để có sự chuẩn bị tốt nhất. Ảnh: Shutterstock. Dấu hiệu nhận biết BS.CKI Lê Thị Kim Ngân cho biết, thai phụ có thể gặp nhiều biểu hiện khác nhau nhưng những dấu hiệu nhận biết phổ biến khi trải qua các cơn co thắt chuyển dạ thực sự có thể cảm nhận được. Các cơn đau thường gặp gồm: đau ở phần lưng dưới và lan dần ra phía trước; đau ở xương chậu và bụng trên; cảm nhận có áp lực ở vùng chậu; những cơn đau với cường độ và mật độ ngày càng tăng. Ngoài ra, còn xuất hiện các cơn gò kéo dài từ 45 giây đến 90 giây và lâu hơn; các cơn co xảy ra sau mỗi 5 đến 10 phút và ngày càng gần hơn theo thời gian và tăng cường độ; sản phụ đau đến mức không thể đi bộ hoặc không muốn nói chuyện; việc di chuyển hoặc thay đổi tư thế không làm giảm cơn đau... Bác sĩ Kim Ngân cho biết, dựa vào các yếu tố như thời điểm xuất hiện, tần suất và mức độ của cơn gò, có thể chia cơn gò tử cung thành ba dạng chính. Cơn gò sinh lý (chuyển dạ giả): Không phải tất cả cơn gò đều có nghĩa là đang chuyển dạ. Cơn gò sinh lý là những cơn co thắt của tử cung thường xảy ra trong ba tháng cuối của thai kỳ. Ở một số phụ nữ, cơn gò sinh lý xảy ra sớm nhất là vào tam cá nguyệt thứ hai. Điều này hoàn toàn bình thường và được cho là dấu hiệu của các cơn co thắt xảy ra khi tử cung chuẩn bị sinh nở. Đôi khi, các cơn gò sinh lý có thể gây chuyển dạ giả. Nhiều mẹ bầu thường nhầm cơn gò sinh lý với cơn gò chuyển dạ thật. Tuy nhiên, các cơn gò sinh lý không gây giãn nở cổ tử cung như các cơn gò chuyển dạ thật. Phân biệt chuyển dạ thật và chuyển dạ giả: Chuyển dạ thật Chuyển dạ giả Cơn co tử cung - Tiến triển tăng dần theo quá trình chuyển dạ: đều đặn, mỗi lúc một mạnh lên, dài ra và mau hơn. - Cơn co gây đau. - Cơn co tử cung thất thường, không đều, không tăng lên rõ rệt về tần số và cường độ. - Cơn co không gây đau. Xóa mờ cổ tử cung - Cổ tử cung biến đổi, mở rộng dần theo quá trình chuyển dạ. - Cổ tử cung hầu như không tiến triển sau một thời gian theo dõi. Đầu ối - Đã thành lập. - Chưa thành lập. "Thai phụ sẽ gặp khó khăn để xác định cơn gò nào là chuyển dạ thực sự. Do đó tốt nhất nên đi khám để được bác sĩ chẩn đoán kịp thời. Người mẹ nên ghi nhớ thời gian các cơn gò xuất hiện, các dấu hiệu, tần suất cơn đau và những biểu hiện khác để lưu ý khi thăm khám với bác sĩ", bác sĩ Kim Ngân lưu ý. Cơn gò sinh non: Một thai kỳ bình thường sẽ kéo dài khoảng 40 tuần. Các cơn gò xuất hiện bắt đầu trước tuần 37 có thể là dấu hiệu cảnh báo sinh non. Trẻ sinh non (sinh trước 37 tuần của thai kỳ) có thể gặp các vấn đề về sức khỏe. Do đó, nếu chưa đến tuần thứ 37 của thai kỳ nhưng có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của cơn gò sinh non, thai phụ hãy liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn và hạn chế các nguy cơ trong thai kỳ. Cơn gò gây chuyển dạ sinh non thường dẫn đến những thay đổi ở cổ tử cung, như cổ tử cung mỏng đi và giãn nở cổ tử cung. Các dấu hiệu và triệu chứng về cơn gò sinh non có thể gồm: đau quặn bụng với mức độ nhẹ, có thể kèm theo tiêu chảy; thay đổi loại tiết dịch âm đạo; cảm thấy có áp lực vùng chậu hoặc vùng bụng dưới; đau lưng liên tục, ít, âm ỉ; các cơn co thắt có thể xuất hiện thường xuyên hoặc không, có thể gây đau; vỡ ối sớm. Cơn gò chuyển dạ: Đây là một trong những dấu hiệu sắp sinh rõ ràng nhất mà thai phụ có thể cảm nhận được. Đối với nhiều phụ nữ, các cơn co thắt thực sự bắt đầu vào khoảng tuần thứ 38 - 40 của thai kỳ. Các cơn co giúp làm mỏng và giãn nở cổ tử cung để chuẩn bị cho em bé có thể thuận lợi chào đời. Đồng thời chúng cũng có tác dụng đẩy em bé từ trong tử cung xuống đường âm đạo của người mẹ. "Cảm giác của một cơn co chuyển dạ thực sự được mô tả như một làn sóng", bác sĩ Ngân nói, "Cơn đau bắt đầu từ mức thấp, tăng dần cho đến khi đạt đến đỉnh điểm và cuối cùng giảm dần. Mẹ bầu có cảm giác cứng bụng khi chạm vào". Bên cạnh đó, ở các cơn gò chuyển dạ thật, các cơn co thắt xuất hiện với tần suất tương đối đều nhau và thời gian xuất hiện các cơn co ngày càng ngắn dần. Chúng cũng trở nên dữ dội và đau đớn hơn theo thời gian. Một số dấu hiệu cảnh báo chuyển dạ bao gồm: ra nhớt hồng ở âm đạo hoặc có máu khi đi vệ sinh; mẹ bầu có thể cảm thấy như em bé đã tụt xuống thấp hơn trong bụng; rỉ hoặc vỡ ối. Thai phụ được theo dõi cơn gò tại Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh. Ảnh: Quỳnh Châu. Cần làm gì khi cơn gò tử cung xảy ra? Theo bác sĩ Kim Ngân, các cơn co diễn ra mạnh mẽ nhất trong giai đoạn chuyển dạ tích cực và giai đoạn chuẩn bị sổ thai. Để đối phó với cơn đau, thai phụ có thể thực hiện các phương pháp kiểm soát cơn đau không dùng thuốc bao gồm: dùng vòi hoa sen hoặc ngâm mình vào bồn tắm; đi bộ hoặc di chuyển, đu đưa người; thư giãn bằng cách nghe nhạc, ngồi thiền; nhờ người thân massage vùng lưng; tập hít thở, các tư thế giúp giảm đau... Ngoài ra, các phương pháp can thiệp giảm đau dùng thuốc được bác sĩ chỉ định gồm thuốc giảm đau và gây tê giảm đau. Bác sĩ Kim Ngân giải thích, một số loại thuốc giảm đau có thể giúp sản phụ cảm thấy thoải mái và giảm các triệu chứng đau âm ỉ trong khi vẫn giữ nguyên một số cảm giác và cử động cơ. Thuốc tê như gây tê ngoài màng cứng ngăn chặn hoàn toàn cơn đau, cùng với mọi cảm giác và cử động cơ. Mặc dù những loại thuốc này có hiệu quả, song mỗi loại đều có những rủi ro và tác dụng phụ riêng. Với tình trạng của từng sản phụ, bác sĩ sẽ hướng dẫn những phương pháp phù hợp để cho kết quả tốt nhất. Bên cạnh đó, nếu mang thai dưới 37 tuần và thai phụ đang có những cơn co thắt mạnh, đều đặn cứ sau 10 phút hoặc thường xuyên hơn, hãy gọi cho bác sĩ hoặc đến bệnh viện ngay lập tức. Các dấu hiệu khác cho thấy người mẹ có thể chuyển dạ sớm bao gồm: chất lỏng rò rỉ từ âm đạo; dịch tiết âm đạo có sự thay đổi; chảy máu từ âm đạo; đau lưng âm ỉ; chuột rút có cảm giác như đau bụng kinh, có hoặc không kèm theo tiêu chảy; thai nhi ngừng di chuyển hoặc di chuyển ít hơn trước đây. BVĐK Tâm Anh có hệ thống máy siêu âm hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia giỏi, giúp theo dõi sát và xử trí kịp thời các tình huống xảy ra trong thai kỳ. Ảnh: BVĐK Tâm Anh. Bác sĩ Lê Thị Kim Ngân cho biết, khi mới chuyển dạ, thường xuất hiện 1-2 cơn co trong 10 phút, mỗi cơn co khoảng 20 giây. Cuối pha tiềm tàng, tần số tăng lên 2-3 cơn co trong 10 phút, mỗi cơn co khoảng 30 giây. Sang pha tích cực, tần số tăng lên 4-5 cơn co trong 10 phút, mỗi cơn co có thể kéo dài 40-50 giây. Đó là tính nhịp nhàng tăng dần của cơn co tử cung. "Nếu ở giai đoạn đầu đã xuất hiện cơn co mau và mạnh hoặc ngược lại, ở giai đoạn cuối chỉ có cơn co thưa và nhẹ, sản phụ có thể gặp tình trạng đẻ khó", bác sĩ Ngân nói. Nếu sản phụ có cơn co tử cung tăng có thể dẫn đến nhiều hậu quả nguy hiểm như nguy cơ suy thai ở các mức độ khác nhau nhất là khi ối đã vỡ. Lúc này, áp lực của các cơn co tử cung tác động trực tiếp đến thai nhi cộng với tình trạng tuần hoàn mẹ - bánh rau - thai nhi bị suy giảm do co bóp tử cung tăng. Cơn co tử cung tăng làm cho cổ tử cung khó xoá mở, cuộc chuyển dạ đình trệ. Nếu cơn co tử cung tăng không được xử trí kịp thời các nguyên nhân, có thể dẫn đến vỡ tử cung. Nếu cơn co tử cung giảm, ảnh hưởng của đến cuộc sinh nở khiến sản phụ bị chuyển dạ kéo dài, có khi ngừng tiến triển. Trong trường hợp ối đã vỡ có thể dẫn đến nhiễm khuẩn, thai suy, kèm theo nguy cơ chảy máu sau đẻ cao do đờ tử cung. Khi theo dõi chuyển dạ, phát hiện sản phụ có biểu hiện cơn co tử cung tăng hoặc giảm, cần báo bác sĩ để có hướng xử trí chính xác nhất. Sản phụ cần thăm khám định kỳ thường xuyên ở những cơ sở y tế có chuyên khoa Sản. |
