Lý giải việc chia thành 2 vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho hay: Vùng Đông Bắc, các địa phương liên kết với nhau và với trung tâm là thủ đô Hà Nội, chủ yếu theo các quốc lộ hướng về Hà Nội. Thái Nguyên được xác định là đầu tàu kinh tế của vùng.  Thực tế hiện nay, một số tỉnh Đông Bắc như Bắc Kạn, Tuyên Quang,... ít có mối quan hệ và rất khó hợp tác, liên kết phát triển với các tỉnh Tây Bắc như Sơn La, Lai Châu. Trong khi đó, các tỉnh thuộc 2 vùng Đông Bắc và Tây Bắc có thể dựa trên các yếu tố về điều kiện tự nhiên, kết cấu hạ tầng phát huy được các lợi thế tĩnh và động để thực hiện hợp tác, liên kết nội bộ. Việc chia tách thành hai vùng này sẽ đáp ứng được yêu cầu thực tiễn về hợp tác, liên kết của các tỉnh lân cận để phát triển chuỗi giá trị sản phẩm ở quy mô vùng, nâng cao hiệu quả cạnh tranh phù hợp với kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế... “Những điều trên cho thấy đã đáp ứng được cơ sở thứ nhất và thứ hai để phân vùng”, nghiên cứu của Viện Chiến lược phát triển lý giải. Cơ sở thứ ba để phân vùng, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, là các tỉnh trong vùng Đông Bắc đều có mật độ kinh tế và tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người ở mức thấp, trừ Thái Nguyên và Bắc Giang. Mặt khác, hầu hết các tỉnh trong vùng Đông Bắc đều có tỷ lệ dân tộc thiểu số cao, là nơi tập trung sinh sống của một số dân tộc chính như Tày, Nùng, Dao... khác với một số dân tộc khác thuộc vùng Tây Bắc và đồng bằng sông Hồng liền kề. Do đó, cũng đáp ứng được cơ sở thứ tư để phân vùng. Ngoài ra, Vùng trung du và miền núi phía Bắc như hiện nay số tỉnh cả vùng lên tới 14 tỉnh, chiếm tới 30% diện tích cả nước, có quy mô quá lớn. “Phân chia vùng này thành 2 vùng Đông Bắc và Tây Bắc sẽ hợp lý hơn và có điều kiện phát huy lợi thế từng vùng, đáp ứng được cơ sở thứ năm để phân vùng”, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Với vùng Tây Bắc, nghiên cứu của Viện Chiến lược phát triển đánh giá, Tây Bắc có thế mạnh đặc thù, phát triển chuyên môn hóa như chăn nuôi bò sữa ở Mộc Châu, phát triển cây ăn quả, cây công nghiệp,... đảm bảo nhu cầu điều kiện về liên kết nội vùng. Vùng có thành phố Việt Trì là đô thị loại 1. Tuy nhiên trong phạm vi 100km, độ lan tỏa ảnh hưởng của các đô thị trung tâm cho thấy rằng vùng vẫn còn những “trống vắng” về đô thị, đòi hỏi phải có chính sách đặc thù phát triển vùng này, đặc biệt là các chính sách phát triển đô thị hình thành các hạt nhân phát triển. Trong quá trình nghiên cứu, có ý kiến cho rằng Thanh Hóa nên thuộc vùng Tây Bắc, chứ không phải Bắc Trung Bộ như lâu nay. Tuy nhiên qua nghiên cứu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư bảo lưu quan điểm Thanh Hóa thuộc Bắc Trung Bộ. Như VietNamNet đưa tin, tại tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất phân chia cả nước thành 7 vùng kinh tế - xã hội để triển khai kịp thời, đồng bộ các quy định của Luật Quy hoạch. Luật Quy hoạch có nội dung về phân vùng để lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, trong khi các quy hoạch vùng hiện nay chỉ còn hiệu lực đến năm 2020, bộc lộ nhiều hạn chế trước bối cảnh mới trong nước, quốc tế và khu vực. Cho nên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất phân chia cả nước thành 7 vùng kinh tế - xã hội, thay vì 6 vùng như hiện nay. Vùng Đông Bắc Việt Nam là vùng lãnh thổ ở hướng Bắc vùng đồng bằng sông Hồng. Gọi là đông bắc để phân biệt với vùng tây bắc, còn thực chất nó ở vào phía bắc và đông bắc của Hà Nội, rộng hơn vùng Việt Bắc. Vùng đông bắc là một trong 3 tiểu vùng địa lý tự nhiên của Bắc Bộ Việt Nam (2 tiểu vùng kia là Vùng tây bắc và Đồng bằng sông Hồng). Đây là vùng núi và trung du với nhiều khối núi và dãy núi đá vôi hoặc núi đất. Phần phía tây, được giới hạn bởi thung lũng sông Hồng và thượng nguồn sông Chảy, cao hơn, được cấu tạo bởi đá granit, đá phiến và các cao nguyên đá vôi. Thực chất, đây là rìa của cao nguyên Vân Nam. Những đỉnh núi cao của vùng đông bắc đều tập trung ở đây, như Tây Côn Lĩnh, Kiêu Liêu Ti. Phần phía bắc sát biên giới Việt-Trung là các cao nguyên (sơn nguyên) lần lượt từ tây sang đông gồm: cao nguyên Bắc Hà, cao nguyên Quản Bạ, cao nguyên Đồng Văn. Hai cao nguyên đầu có độ cao trung bình từ 1000–1200 m. Cao nguyên Đồng Văn cao 1600 m. Sông suối chảy qua cao nguyên tạo ra một số hẻm núi dài và sâu. Cũng có một số đồng bằng nhỏ hẹp, đó là Thất Khê, Lạng Sơn, Lộc Bình, Cao Bằng. phía đông, từ trung lưu sông Gâm trở ra biển, thấp hơn có nhiều dãy núi hình vòng cung quay lưng về hướng Đông lần lượt từ Đông sang Tây là vòng cung Sông Gâm, Ngân Sơn-Yên Lạc, Bắc Sơn, Đông Triều. Núi mọc cả trên biển, tạo thành cảnh quan Hạ Long nổi tiếng. Các dãy núi vòng cung này hầu như đều trụm đuôi lại ở Tam Đảo. phía tây nam, từ Phú Thọ, nam Tuyên Quang, nam Yên Bái, và Thái Nguyên, thấp dần về phía đồng bằng. Người ta quen gọi phần này là "vùng trung du". Độ cao của phần này chừng 100–150 m. Vùng đông bắc có nhiều sông chảy qua, trong đó các sông lớn là sông Hồng, sông Chảy, sông Lô, sông Gâm (thuộc hệ thống sông Hồng), sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam (thuộc hệ thống sông Thái Bình), sông Bằng, sông Bắc Giang, sông Kỳ Cùng, ... Vùng biển đông bắc có nhiều đảo lớn nhỏ, chiếm gần 2/3 số lượng đảo biển của Việt Nam (kể cả quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa). Tuy nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm nhưng vì địa hình cao, lại có nhiều dãy núi hình cánh cung mở ra ở phía bắc, chụm đầu về Tam Đảo, vào mùa Đông có gió Bắc thổi mạnh, rất lạnh, còn mùa hè mát mẻ, do đó vùng này có đặc khí hậu ôn đới. Vùng núi ở Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn có thể có lúc nhiệt độ xuống dưới 0°C và có băng giá, đôi khi có tuyết rơi. Các vùng ở đuôi các dãy núi cánh cung cũng rất lạnh do gió. Nhà thơ Tố Hữu trong bài "Phá đường" từng nhắc đến cái rét ở đây: "Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế". Nơi đây nổi tiếng với những điệu múa khèn đặc trưng của dân tộc Mèo. Nhiều nhạc sĩ đã lấy cảm xúc từ vùng đất này để sáng tác nên nhiều bài hát rất hay như "Hà Giang quê hương tôi" và còn rất nhiều bài hát khác. |
