Không chỉ học sinh, nhiều giáo viên cũng cảm thấy bối rối khi đọc tên các nguyên tố hóa học trong sách giáo khoa mới hiện nay. Theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (chương trình mới), tên gọi các nguyên tử, nguyên tố, hợp chất, oxit, axit, bazo, muối,… sẽ được đọc bằng tiếng Anh theo danh pháp IUPAC thay vì đọc theo phiên âm tiếng Việt như trước đây. Sau 1 tháng học chương trình mới với sách giáo khoa mới, em Nguyễn Thị Mai - học sinh lớp 10 tại Hà Nội vẫn bối rối với cách đọc các nguyên tố hóa học bởi vì em đã quen với cách đọc theo phiên âm bằng tiếng Việt như trước kia. "Nguyên tố N giờ được đọc thành Nitrogen; O (Oxygen), H (Hydrogen), P (Phosphorus) hay Cu (Copper), thay vì Nitơ, Oxi, Hiđro, Photpho và Đồng như trước đây. Tuần đầu tiên đi học, em cảm thấy rất áp lực khi phải nhớ hết tên gọi tiếng Anh của tất cả nguyên tố. Cứ mỗi khi có tiết Hóa, cả lớp căng thẳng hẳn vì không thể nhớ tên nguyên tố theo cách gọi mới, có bạn lại cười ồ lên khi thấy bạn khác đọc sai", Mai chia sẻ.  Nam sinh Nguyễn Viết Cường - học sinh lớp 10 tại Hải Phòng cũng mất gần một tuần để ghi nhớ cách đọc mới các nguyên tố Hóa học do đã quen với cách đọc bằng tiếng Việt từ khi học cấp 2. "Trước đây em chỉ đọc Phốt-pho (P) nhưng giờ là Phot-pho-rơ-s (Phosphorus), phải đọc lướt nên hơi ngượng. Những buổi học đầu, lớp em cũng có nhiều bạn đọc lẫn lộn tiếng Việt và tiếng Anh, ngay cả cô giáo cũng nhầm khiến tiết Hóa vì thế cũng trở nên thú vị hơn. Với em nguyên tố khó đọc nhất là Kali (Potassium), Hg (Mercury) và Kr (Krypton)”, Cường cho biết. Để có thể nhớ và đọc đúng, nhiều học sinh phải để quyển từ điển bên cạnh, tra cứu, viết phiên âm ngay bên cạnh tên tiếng Anh của nguyên tố. Về vấn đề đọc tên nguyên tố theo kiểu mới, nhiều giáo viên cho rằng, việc thực hiện chương trình mới và cũ song song như hiện nay khiến việc giảng dạy của giáo viên rắc rối khi vừa phải dạy học sinh khối 7 đọc tên nguyên tố theo cách đọc mới vừa phải dạy học sinh khối 8, 9 theo cách đọc cũ (với bậc THCS). Điều này cũng xảy ra ở bậc THPT khi giáo viên vừa dạy chương trình mới lớp 10, vừa dạy chương trình cũ với lớp 11, 12. Vấn đề cực kỳ khó cho các em học sinh lớp 8, 9 năm học 2022-2023 là hiện nay các em đang học môn Hóa học theo chương trình 2006, cách đọc các nguyên tố được Việt hóa như O (ô xi), Al (nhôm), P (phot pho), Cu (đồng), Fe (sắt), Pb (chì), Ag (Bạc), Ca (canxi), Au (vàng), Zn (kẽm),... đây cũng là cách đọc thông dụng hiện nay, nhưng đến khi các em lên lớp 10 lại phải học theo chương trình mới với nhiều thay đổi. Ngoài ra, không chỉ môn Hóa học mà ở hầu như các môn học khác, học sinh lớp 4, 5, 8, 9 học theo chương trình 2006, đến lớp 6, 10 sẽ phải học với chương trình mới khác nhiều về nội dung, phương pháp, không còn tính logic, liên thông, khoa học,… có thể khiến các em gặp nhiều khó khăn. Cho ý kiến về vấn đề đọc tên nguyên tố theo tiếng Anh, cô Nguyển Hải Hà -giáo viên Hóa học tại quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) bày tỏ sự ủng hộ cách gọi trong sách giáo khoa mới. Cô cho rằng đó là cách để hội nhập với thế giới. Cách gọi mới cũng thuận lợi hơn cho học sinh, đặc biệt khi tham gia các cuộc thi quốc tế hay sau này đọc tài liệu của nước ngoài. Theo cô Hà, để giải quyết việc học sinh lẫn cách đọc cũ và mới thì trên lớp giáo viên có thể giới thiệu cách đọc mới cho học sinh dù một số khối lớp chưa học theo chương trình và SGK mới để các em làm quen dần. - Khái niệm: Công thức hóa học của một chất là cách biểu diễn chất bằng kí hiệu hóa học của nguyên tố kèm theo chỉ số chân bên phải kí hiệu hóa học Ví dụ 1: + Công thức hóa học của oxygen: O2 + Công thức hóa học của carbon dioxide: CO2 Cách viết công thức hóa học - Công thức hóa học của đơn chất: + Đơn chất được tạo thành từ nguyên tố kim loại, khí hiếm và một số phi kim thì kí hiệu hóa học của nguyên tố được coi là công thức hóa học Ví dụ 2: Đồng (Cu), Sắt (Fe), Helium (He), Carbon (C), Lưu huỳnh (S) + Một số phi kim có phân tử gồm 2 hay 3 nguyên tử liên kết với nhau thì thêm chỉ số này ở chân bên phải kí hiệu hóa học Ví dụ 3: Oxygen (O2), Hydrogen (H2), Ozone (O3),… - Công thức hóa học của hợp chất: gồm kí hiệu hóa học của những nguyên tố tạo ra hợp chất kèm theo chỉ số ở chân bên phải kí hiệu hóa học. Chỉ số cho biết số nguyên tử mỗi nguyên tố trong phân tử hợp chất (chỉ số bằng 1 thì không ghi) Ví dụ 4: Công thức hóa học của khí methane là CH4, muối ăn là NaCl Ý nghĩa của công thức hóa học Công thức hóa học cho biết: - Các nguyên tố hóa học tạo nên chất - Số nguyên tử hay tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố hóa học có trong phân tử - Khối lượng phân tử của chất Ví dụ 5: Công thức hóa học của calcium carbonate là CaCO3, cho biết: + Calcium carbonate gồm ba nguyên tố là Ca, C, O + Trong một phân tử calcium carbonate có một nguyên tử Ca, một nguyên tử C, ba nguyên tử O và tỉ lệ số nguyên tử Ca : C : O là 1 : 1 : 3 + Khối lượng phân tử = 40 + 12 + 16.3 = 100 (amu) Biết công thức hóa học, tính được phần trăm khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất: Bước 1: Tính khối lượng phân tử hợp chất Bước 2: Tính phần trăm khối lượng các nguyên tố trong hợp chất: Ví dụ 6: Xét hợp chất MgO II. Hóa trị 1. Khái niệm hóa trị - Trong chất cộng hóa trị, hóa trị của nguyên tố được xác định bằng số cặp electron dùng chung của nguyên tử nguyên tố đó với nguyên tử khác Ví dụ 7: Trong phân tử nước, mỗi nguyên tử H có 1 cặp electron dùng chung với nguyên tử O nên H có hóa trị I; nguyên tử O có hai cặp electron dùng chung với 2 nguyên tử H nên O có hóa trị II 2. Quy tắc hóa trị Ví dụ 8: - Phân tử H2O Nguyên tố H O Hóa trị I II Số nguyên tử 2 1 Tích hóa trị và số nguyên tử I x 2 = II x 1 - Phân tử CO2 Nguyên tố C O Hóa trị IV II Số nguyên tử 1 2 Tích hóa trị và số nguyên tử IV x 1 = II x 2 III. Lập công thức hóa học của hợp chất 1. Lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị Ví dụ: Lập công thức hóa học của hợp chất tạo bởi S hóa trị VI và O 2. Lập công thức hóa học của hợp chất theo phần trăm các nguyên tố Bước 1: Đặt công thức hóa học của chất AxBy Bước 2: Tính khối lượng của A, B trong một phân tử chất Bước 3: Tìm x, y Ví dụ: R là hợp chất của S và O, khối lượng phân tử của R là 64 amu. Biết phần trăm khối lượng của oxygen trong R là 50%. Hãy xác định công thức hóa học của R H là viết tắt của từ gì?Giờ (tiếng Anh: hour; viết tắt là h) là một khoảng thời gian bằng 60 phút, hoặc bằng 3600 giây. Trong hệ đo lường quốc tế, giờ là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản giây theo định nghĩa trên. Chữ H trong vật lý là gì?Henry (ký hiệu H), là đơn vị đo độ tự cảm của cuộn dây, được lấy từ tên nhà vật lý góp phần khám phá ra hiện tượng cảm ứng điện từ Joseph Henry (1797-1878). H là ai?H' là một họ trong tiếng Việt Nam. Đây là một họ của nữ giới các dân tộc thiểu số như Giẻ Triêng, Mảng và Ê Đê. Hydrogen kí hiệu hóa học là gì?Có ký hiệu hóa học là H2, Hydrogen là nguyên tố đầu tiên trên bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học, đồng thời cũng là nguyên tố có kết cấu đơn giản nhất, nhẹ nhất. Tuy nhiên, chúng ta hiếm gặp Hydrogen tồn tại ở dạng phân tử. |
