Trường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11Tuần:35 Ngày Soạn:1/04/09Tiết: 106 -107 Ngày dạy: /09MỘT THỜI ĐẠI TRONG THI CA(Trích Thi Nhân Việt Nam) Hoài ThanhI. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh:- Hiểu được quan niệm của Hoài Thanh về “tinh thần thơ mới” trong ý nghĩa văn chương và xã hội- Thấy rõ nghệ thuật nghị luận văn chương khoa học, chặt chẽ, thấu đáo và cách diễn đạt tài hoa, tinh tếgiàu cảm xúc của tác giả- Phương pháp: Có thể vận dụng linh hoạt các hình thức: Hướng dẫn học sinh đọc, trao đổi thảo luận, trảlời các câu hỏi. II. CHUẨN BỊ:- Giáo viên: SGK ngữ văn 11 tập 2, SGV ngữ văn 11 tập 2, Chân dung Hoài Thanh, Hoài Chân.- Học sinh: Đọc và soạn bài trước ở nhà.III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra sĩ số học sinh - Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi 1: trình bày 3 cống hiến vĩ đại của Mác?Vì sao nói cống hiến sau lại hơn cống hiến trước? Câu hỏi 2: Vì sao Mác là nhà tư tưởng lớn nhất trong những nhà tư tưởng hiện đại?2. Giới thiệu bài mới: - Lời vào bài: - Nội dung bài mới:Trọng tâm: Khía cạnh văn chương và ý nghĩa XH, ý nghĩa thời đại của VBHoạt động Thầy - Trò Nội dung truyền đạt Bổ s Yêu cầu HS đọc và nêu nhữngnét chính về tác giả. Thi nhân Việt Nam : Gồm 3 phần : Phần 1 : Cung chiêu anh hồn Tản Đàvà Tiểu luận một thời đại trong thi ca( Nguồn gốc quá trình phát triển củathơ mới ; sự phân hóa của thơ mới ;định nghĩa thơ mới và sự phân biệt thơmới với thơ cũ ).Phần 2 : 169 bài thơ của 46 nhà thơ(1932 – 1941) Phần 3 : Nhỏ to – lời tác giả. Với tập sách này, HT xứng đáng được xem là người đại diện ý thức cho phong trào Thơ mới. Đây là cuốn sách tuyển chọn Thơ mới "bằng cặp mắt xanh sáng suốt và tinh tế, kèm theo mộtbài tổng kết rất công phu và có giá trị khoa học về phong trào văn học này cùng với nhiều lời bình ngắn gọn mà đầy tài hoa về các hồn thơ" (Nguyễn Đăng Mạnh - Những bài giảng về tác gia văn học VN hiện đại, NXB ĐHSP, 2005. Tr. 534).I. ĐỌC – HIỂU KHÁI QUÁT: 1/Tác giả: - Hoài Thanh (1909-1982), Tên khai sinh Nguyễn ĐứcNguyên- Quê: Nghi trung, Nghi Lộc, Nghệ An, xuất thân trong mộtgia đình nhà Nho nghèo.- Tham gia các phong trào yêu nước ngay từ thời đi học.Các tác phẩm chính:* Trước cách mạng:. Cuốn Văn chương và hành động (1936).. Cuốn Thi nhân Việt Nam (Năm 1941 - 1944): *Sau cách mạng: Có một nền văn hóa VN (1946) Quyền sống của con người trong Truyện Kiều củaNguyễn Du (1949) Nói chuyện thơ kháng chiến (1951) Tuyển tập Hoài Thanh (Tập I - 1982; Tập II - 1983). Hoài Thanh có biệt tài trong thẩm thơ, ông “lấy hồn tôi đểhiểu hồn người”. Cách phê bình của ông nhẹ nhàng, tinh tế,tài hoa và luôn thấp thoáng nụ cười hóm hỉnh!=> Hoài Thanh là nhà phê bình văn học xuất sắc nhất củavăn học Việt Nam hiện đại. Năm 2000 được tặng thưởngGV. Kha Chí CôngTrang 97 Trường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11(Tiểu luận mở đầu cuốn “thinhân Việt Nam”-Là công trìnhtổng kết có giá trị về phong tràothơ mới lãng mạn 1930-1945)Trước khi đưa nguyên tắc xácđịnh tinh thần thơ mới, HoàiThanh đã nêu ra những khókhăn. Em hãy cho biết, theoHoài Thanh, cái khó của việcxác định tinh thần thơ mới làgì ? Nhận xét về câu văn, giọngvăn của tác giả khi nêu ranhững khó khăn ? Hs suy nghĩ độc lập trả lời câu hỏi. Gv chốt.Sau khi nêu lên những khókhăn, tác giả đã đề xuất nguyêntắc xác định tinh thần thơ mới.Đó là nguyên tắc gì ? Nguyêntắc tác giả đưa ra có sức thuyếtphục không ? Vì sao ? Hãy nhậnxét. Hs suy nghĩ độc lập trả lời câu hỏi. Gv chốt.Với nguyên tắc (phươngpháp) tìm hiểu tinh thần thơ mớinhư vậy, Em hãy cho biết điềucốt yếu mà thơ mới đưa đến chothi đàn Việt Nam bấy giờ là gì ?Nói cách khác tinh thần thơ mớilà gì ? Hs suy nghĩ độc lập trả lời câuhỏi. Gv chốt.Tác giả đã dùng phương phápnào để hiểu về chữ tôi ? Nhậngiải thưởng HCM về văn học nghệ thuật.2. Văn bản:-Đoạn trích thuộc phần đầu của quyển “Thi Nhân việt nam”,là phần cuối của tiểu luận “một thời đại trong thi ca”-Văn bản nghị luận về một vấn đề văn học.- Bố cục 3 phần: + Nguyên tắc để xác định tinh thần thơ mới. + Tinh thần thơ mới: chữ tôi + Sự vận động của thơ mới xung quanh cái tôi và bikịch của nó. II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT: 1. Nguyên tắc xác định tinh thần thơ mới. * Khó khăn : - Ranh giới giữa thơ mới thơ cũ không phải lúc nào cũng rõràng, dễ nhận ra : Trời đất không phải dựng lên cùng mộtlần hôm nay phôi thai từ hôm qua và trong cái mới vẫn cònrớt lại ít nhiều cái cũ. - Cả thơ mới và thơ cũ đều có những cái hay, cái dở : Khốnnỗi cái tầm thường cái lố lăng chẳng phải của riêng thờinào.NX : Giá các nhà thơ mới thì tiện cho ta biết mấy Giátrong thơ cũ thì cũng tiện cho ta biết mấy Khốn nỗi Âulà ta đành phải nhận rằng => Bằng những câu văn giảđịnh, cảm thán, với một giọng điệu thân mật, gần gũi, thiếttha, bức xúc mà chân thành, tác giả đã nêu lên được cáikhó khăn mà cũng là cái khao khát của kẻ yêu văn quyếttìm cho được tinh thần thơ mới.* Nguyên tắc (phương pháp) : + Sánh bài hay với bài hay, không căn cứ vào bài dở.(Phương pháp so sánh)+ Nhìn vào đại thể, không nhìn vào cục bộ. (Cái nhìn biệnchứng, nhiều chiều, không phiến diện)NX : Nguyên tắc ấy có sức thuyết phục. Bởi vì cái dở thờinào cũng có nó chẳng tiêu biểu gì hết, nó cũng không đủtư cách đại diện cho thời đại và nghệ thuật luôn có sự tiếpnối giữa cái cũ và cái mớ. Đồng thời nhìn nhận đánh giáphải nhìn nhận toàn diện.2. Tinh thần thơ mới:* Tinh thần thơ mới : Chữ tôi. Chữ tôi với cái nghĩa tuyệtđối của nó.* Cách hiểu về chữ tôi : So sánh : Thời xưa – Thơ cũ : ChữTa.Thời nay – Thơmới : Chữ tôi.Giốngnhau Giống nhau thì vẫn có chỗ giống nhau nhưchữ tôi vẫn giống chữ ta.Khácnhau+ Không có cá nhân chỉ cóđoàn thể, lớn thì quốc gia,+ Quan niệm cánhân, gắn liềnGV. Kha Chí CôngTrang 98 Trường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11xét về sự khái quát và cách nhìnnhận, đánh giá trình bày của tácgiả? Hs suy nghĩ độc lập trả lời câuhỏi. Gv chốt. Như vậy : Chữ tôi của thơ mới được nhìn nhận trong mối quan hệ gắn bó với văn chương, xã hội, thời đại. Điều này giúp tathấy ý nghĩa văn chương và ý nghĩa xã hội to lớn mà thơ mới đem lại. Cách trình bày vừa chặtchẽ, sắc sảo vừa giàu hình ảnh, cảm xúc tạo được sức lôi cuốn lớn và rất có sức thuyết phục. Đồng thời giúp tác giả khái quát, chứng minh một cách thuyết phụcnhững luận điểm khoa học mình đưa ra.Điều cốt lõi mà thơ mới đưađến cho thi đàn Việt Nam là cáitôi với cái nghĩa tuyệt đối. Vậykhi mới xuất hiện cái tôi ấy hiệnra như thế nào và sau đó nóđược mọi người đón nhận ra sao? Hs suy nghĩ độc lập trả lời câuhỏi. Gv chốt.Theo em, Vì sao tác giả lạicho rằng “chữ tôi , với cái nghĩatuyệt đối của nó” lại “đángthương” và đáng “tội nghiệp” Hs suy nghĩ độc lập trả lời câuhỏi. Gv chốt.Vd : nhỏ thì gia đình. Còn cánhân, cái bản sắc của cánhân chìm trong gia đình,trong quốc gia như giọtnước trong biển cả.+ Không tự xưng hoặc ẩnmình sau chữ ta.+ Thảng hoặc học cũngghi hình ảnh họ thảngtrong văn thơ họ cũngdùng đến chữ tôi Song không một lần nào dámdùng chữ tôi để nói chuyệnvới mình, hay – thì cũngthế - với tất cả mọi người.với cá nhân, cáthể.+ Đi theo chữanh, chữ bác,chữ ông đã thấychướng. Huốngchi bây giờ nóđến một mình.+ Chữ tôi vớicái nghĩa tuyệtđối của nó, xuấthiện.NX : + Thơ cũ là tiếng nói của cái ta, gắn liền với đoàn thể,cộng đồng, dân tộc. Thơ mới là tiếng nói của cái Tôi với nghĩatuyệt đối, gắn liền với cái riêng, cái cá nhân, cá thể. + Thủ pháp nghệ thuật so sánh, đối chiếu được kết hợpchặt chẽ với cái nhìn biện chứng, lịch sử, nhiều chiều : - Đặt cái tôi trong mối quan hệ đối chiếu với cái ta.- Đặt cái tôi trong mối quan hệ với thời đại, với tâm lí ngườithanh niên đương thời để phân tích, đánh giá. - Đặt cái tôi trong cái nhìn lịch sử để nhận định : Lịch sửxuất hiện, lịch sử phát triển, lịch sử tiếp nhận 3. Sự vận động của thơ mới xung quanh cái tôivà bi kịch của nó.* Ngày thứ nhất : Nó thực bỡ ngỡ, như lạc loài nơi đấtkhách =>khó chịu, ác cảm.* Ngày một ngày hai : Nó mất dần cái vẻ bỡ ngỡ. Nó đượcvô số người quen. Người ta còn thấy nó đáng thương. Màthật nó tội nghiệp quá !=>quen dần và thương cảm.=> Đặt cái tôi trong cái nhìn lịch sử để xem xét. Giọng điệu giàu cảm xúc. * Cái tôi đáng thương và đáng tội nghiệp vì : + Mất cốt cách hiên ngang : không có khí phách ngang tàngnhư Lí Bạch, không có lòng tự trọng khinh cảnh cơ hàn nhưNguyễn Công Trứ.+ Rên rỉ, khổ sở, thảm hại.+ Thiếu một lòng tin đầy đủ vào thực tại, tìm cách thoát lithực tại nhưng lại rơi vào bi kịch :GV. Kha Chí CôngTrang 99 Trng THPT U Minh Thmg Giỏo ỏn Ng vn 11Đời chúng ta nằm trong vòng chữtôi. Mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nh-ng càng đi sâu càng lạnh. Ta thoátlên tiên cùng Thế Lữ, ta phiêu lutrong tình trờng cùng Lu Trọng L, tađiên cuồng với Hàn Mặc Tử, ChếLan Viên, ta đắm say cùng XuânDiệu. Nhng động tiên đã khép , tìnhyêu không bền, điên cuồng rồi tỉnh,say đắm vẫn bơ vơ. Ta ngơ ngẩnbuồn trở về hồn ta cùng Huy Cận T liu : Cha bao giờ ngời tathấy xuất hiện cùng một lần một hồnthơ rộng mở nh Thế Lữ, mơ màng nhLu Trọng L, hùng tráng nh HuyThông, trong sáng nh Nguyễn NhợcPháp, ảo não nh Huy Cận, quê mùanh Nguyễn Bính, kì dị nh Chế LanViên, và thiết tha, rạo rực, băn khoănnh Xuân Diệu (Hoài Thanh)T s phõn tớch, ỏnh giỏ vs ti nghip, ỏng thng cacỏi tụi th mi, tỏc gi khỏi quỏtv cho rng ú l tt c cỏi bikch ng din ngm ngm,di nhng phự hiu d dói,trong hn ngi thanh niờn.Vy theo em, bi kch ca ngithanh niờn thi y l gỡ ? Hs suy ngh c lp tr li cõuhi. Gv cht. T liu : V Hong Chng au n "L chỳng ta u thai nhm th k", Ch Lan Viờn cng tht vng vụ cựng: "Vi tụi tt c nh vụ ngha - Tt c khụng ngoi ngha kh au", Xuõn Diu thỡ bc bi, ngt ngt "Tụi l connai b chiu ỏnh li - Khụng bit i õu ng su búng ti", Hụm nay tri nh lờn cao, tụi bun khụng hiu vỡ saotụi bun ; Huy cn : Súng gn trng giang bun ip ip ; Thờ L : Gm mt khi cm hn trong ci st, ta nmdi trụng ngy thỏng dn qua V ỡnh Liờn : Nhng ngi muụn nm c, hn õu bõy gi => Bun, cụ n, b tc. Mang trong mỡnh bi kchchung ca thi i, ngi thanhniờn thi y ó gii quyt bi kchi mỡnh bng cỏch no ? Vỡsao h la chn cỏch gii quyty ? Em cú nhn xột gỡ v gingvn, cõu vn ca tỏc gi khi trỡnhby cỏch gii quyt bi kch cacỏc nh th mi ? Hs suy ngh c lp tr li cõuhi. Gv cht.=> Cỏch trỡnh by Cú tớnh khỏi quỏt cao (v s b tc cacỏi tụi th mi v phong cỏch riờng ca tng nh vn), lplun logic, cht ch nhng cỏch din t li giu cm xỳcv cú tớnh hỡnh tng. * Bi kch ca ngi thanh niờn thi y : Cụ n, bun chỏn, tỡm cỏch thoỏt li thc ti vỡ thiu lũng tin vo thc ti nhng cui cựng vn ri vo b tc. (õy cng chớnh l c trng c bn ca th mi). Cỏi tụi bi kch ny i biu y nht cho thi i nờn nú va cú ý ngha vn chng va cú ý ngha xó hi.* Gii quyt bi kch : + Gi c vo ting vit.+ Bi vỡ : H yờu vụ cựng th ting ó chia s bun vui vicha ụng ; vỡ h dn tỡnh yờu quờ hng trong tỡnh yờu tingVit ; vỡ ting Vit l tm la ó hng vong hn nhng thh ó qua ; vỡ h mun mn tm hn bch chung gi nibn khon riờng ; vỡ h tin rng ting ta cũn, nc ta cũn ;vỡ h cn tỡm v d vóng vin vo nhng gỡ bt dit bom cho ngy mai. GV. Kha Chớ CụngTrang 100 Chỳng ta ch tụiThoỏt lờn tiờnPhiờu lu trong trng tỡnhiờn cungSay m ng tiờn ó khộpTỡnh yờu khụng bnRi tnh Vn b vTa ngn ng bun tr v hn ta Trường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11 Huy Cận từng thổ lộ: Nằm trong tiếng nói yêu thươngNằm trong tiếng Việt vấn vương một đờiSơ sinh lòng mẹ đưa nôiHồn thiêng đất nước còn ngồi bên con Đời bao tâm sự thiết thaNói trong tiếng nói lòng ta thuở giờ. Qua bi kịch và cách giảiquyết bi kịch của các nhà thơmới, thế hệ thanh niên thời ấy,ta còn hiểu thêm được gì về tâmtư, tình cảm của những conngười này ? Hãy nhận xét. Hs suy nghĩ độc lập trả lời câu hỏi. Gv chốt.Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích ?+ Giọng văn giàu cảm xúc của người trong cuộc giãi bày,đồng cảm, chia sẻ ; với những câu văn mềm mại uyểnchuyển. Họ gửi cả Họ yêu vô cùng Chia sẻ buồn vui vớicha ông Họ dồn tình yêu quê hương tấm lụa hứng vonghồn chưa bao giờ như bây giờ => “Lấy hồn tôi để hiểuhồn người”NX : Các nhà thơ mới, thế hệ thanh niên thời ấy đã thể hiện tình yêu quê hương đất nước thầm kín. Tất cả tình yêu thương ấy được họ dồn cả vào tình yêu tiếng Việt. Bởi họ tin rằng : Truyện Kiều còn, tiếng ta còn ; tiếng ta còn, nước ta còn.III. Tổng kết. Nội dung : Chỉ ra được nội dung cốt lõi của tinh thần thơmới : cái tôi và nói lên cái bi kịch ngấm ngầm trong hồnngười thanh niên hồi bấy giờ - Đánh giá được thơ mới trongcả ý nghĩa văn chương và xã hội. Nghệ thuật : Kết hợp một cách hài hòa giữa tính khoa họcvà tính văn chương nghệ thuật. Luận điểm khoa học, chínhxác, mới mẻ ; kết cấu và triển khai hệ thống luận điểm cũngnhư nghệ thuật lập luận rất chặt chẽ, logic. Các biện phápnghệ thuật được sử dụng một cách khéo léo, tài tình có khảnăng khơi gợi và tạo sức cuốn hút lớn 4. Củng cố: Trích (tinh thần thơ mới); Cách triển khai các ý làm rõ chủ đề; Văn phong của Hoài Thanh(ngôn ngữ giàu hình ảnh, ít dùng khái niệm, thuật ngữ khoa học mà chuyển khái niệm thành hình ảnh;Cách ngắt nhịp câu văn, tạo sự cân đối nhịp nhàng, tạo sức gợi )5. Dặn dò: - Bài cũ: Về nhà học bài.- Chuẩn bị bài: Soạn bài Một số thể loại văn học: Kịch, Nghị luận6. Rút kinh nghiệm: PHỤ LỤC: Phiếu học tậpGV. Kha Chí CôngTrang 101 Câu 1:Theo Hoài Thanh, điều cốt lõi mà thơ mới đã đưa đến cho thi đàn Việt Nam lúc bấy giờ là gì?a, Nỗi buồn b, Cái tac, Cái tôi d, Phong cách thơ mớiCâu 2: Cái tôi trong thơ mới được Hoài Thanh đánh giá, nhận xét như thế nào?a, Giàu sức sốngc, Mang bi kịchb, Bế tắc, khổ sở, đầy bi kịchd, Thờ ơ, lạnh nhạt Câu 3:Người trí thức, thanh niên thời đại đã giải quyết bi kịch bằng cách nào?a, Trốn tránhb, Không tìm cách giải thoát Trường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11Giới thiệu về văn nghiệp của Hoài ThanhTư liệu : - Hoài Thanh bước vào nghiệp văn từ rất sớm. Từ viết báo, sau viết văn (Chủ yếu là các bài tranh luận về quan điểm nghệ thuật cùng với một số văn nghệ sĩ khác), Hoài Thanh dần đi sâu vào con đường nghiên cứu, phê bình văn học. Ông đặc biệt chú ý đến những tác phẩm văn học có giá trị và những hiện tượng, những hệ quan điểm, những xu hướng văn học nổi bật của văn học đương thời.- GS Nguyễn Đăng Mạnh nhận xét: "HT dường như sinh ra để đọc thơ, bình thơ". Ông say mê theo dõi phong trào Thơ mới khởi lên từ năm 1932, đến năm 1941 thì cùng Hoài Chân (người em trai) xuất bản tập Thi nhân Việt Nam nổi tiếng. - Sau cách mạng, Hoài Thanh tham gia lãnh đạo công tác văn hóa văn nghệ (Chủ tịch Hội văn hóa cứu quốc thành phố Huế; UV thường vụ Hội Văn nghệ VN; Viện phó Viện Văn học; Tổng thư ký BCH Hội liên hiệp VHNT; Tổng biên tập tuần báo Văn Nghệ ), song ông trước sau vẫn thủy chung trọn vẹn với sự nghiệp phê bình văn học. Tự nguyện gắn bó với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân, ông dứt khoát từ bỏ quan điểm nghệ thuật trước kia, dùng ngòi bút phục vụ kháng chiến và xây dựng đất nước. Ông đã cho ra đời nhiều bài viết, nhiều công trình nghiên cứu văn học có giá trị. Ngòi bút của HT không phải không có những chỗ giáo điều, máy móc, nhưng dù sao cũng có thể xem là tiêu biểu cho ý thức văn học một thời.Về phong cách phê bình của Hoài Thanh :HT nói: "Nếu trong quyển sách này ít khi tôi nói đến cái dở, bạn hãy tin rằng không phải vì tôi không thấy cái dở. Nhưng tôi nghĩ rằng đã dở thì không tiêu biểu gì hết. Đặc săc mỗi nhà thơ chỉở trong những bài hay Nói chắc bạn không tin, nhưng thực tình tôi chẳng muốn chê ai mà cũng chẳng muốn khen ai. Tôi chỉ muốn hiểu cho đúng - không phải cho đủ - hình sắc các hồn thơ" (Theo Thi nhân VN, NXB Văn học, 1988).Ví dụ: Bình về thơ Thế Lữ: "Thơ Thế Lữ là nơi hẹn hò của hai nguồn thi cảm. Thế Lữ đã băn khoăn giữa hai nẻo đường: nẻo về quá khứ mơ mộng, nẻo tới tương lai và thực tế. Đáng lẽ TL nên rẽ nẻo thứ hai này. Sau một hồi mộng mị vẩn vơ, thơ TL như một luồng gió lạ xui người ta biết say sưa với cái sán lạn của cuộc đời thực tế,biết cười cùng hoa nở chim kêu, biết yêu và biếtyêu tình yêu. TL đã làm giáo sư khoa tình ái cho cả một thời đại".Một thời đại trong thi ca:Tác giả nêu luận đề trực tiếp, ngắn gọn: Tinh thần thơ mới. Đó là cái điều quan trọng hơn, nóicách khác nó là điều cốt lõi, chi phối toàn bộ thơ mới, làm nên đặc trưng thơ mới, khái quát cảdiện mạo phong trào thơ mới, nó là tiêu chí căn bản làm cho ta thấy rõ thơ mới khác thơ cũ mộtcách cơ bản và rõ ràng và nổi bật nhất. Quả vây, như XD đã nói thơ hay hay cả hồn lẫn xác, từgóc độ lí luận nội dung quyết định hình thức, Vậy muốn biết thơ mới khác thơ cũ điều gì, quannhất phải xác định tinh thần thơ. Đây là cách nhìn nhận vừa nhạy cảm vừa sắc lí của HT. VàTrước phần này tác giả đã luận giải về hình thức thơ nhưng nhận thấy về căn bản hình thức thơGV. Kha Chí CôngTrang 102 c, Thoát lên tiên d, Gửi tâm hồn vào tiếng Việt Câu 4:Khi cái tôi (với ý nghĩa tuyệt đối) vừa xuất hiện, mọi người cóthái độ như thế nào?a, Chào đón nồng nhiệtc, Mọi người thông cảm d, Mọi người thương hạiTrường THPT U Minh Thượmg Giáo án Ngữ văn 11mới và cũ có chỗ giao tranh Nó là tiêu chí quan trọng, thì dĩ nhiên để xác định được nó khôngphải là điều dễ dàng.* * "Bài tiểu luận phê bình văn học mẫu mực của Hoài Thanh" (Nguyễn Đăng Mạnh). Giá trị nội dung:- Bài viết này tổng kết 10 năm phong trào Thơ mới lãng mạn VN, bắt đầu từ lúc ra đờivào năm 1932 cho đến năm 1941.- Dù tổng kết vắn tắt, chưa phải hoàn toàn đầy đủ, trọn vẹn, triệt để nhưng bài viết đã tạođược cái nhìn tổng quát cho độc giả về diễn biến của một phong trào thơ ca đặc biệt, độc đáotrong nền văn học VN đầu thế kỷ XX. Đánh giá thành tựu của nó trong cuộc cách tân hiện đạihóa thơ VN. Quan trọng, nó đã giúp cho người đọc nhìn nhận đúng đắn về một phong trào thơcủa những nhà thơ mong muốn làm một cuộc cách tân thơ theo hướng hiện đại hóa, thoát khỏinhững ràng buộc của lối thơ cũ. (Với năng lực cảm thụ tinh tế, với khả năng phân tích, đánh giásắc bén, HT đã thành công. Bí quyết của sự thành công ấy là quan điểm "Lấy hồn tôi để hiểuhồn người" (Hoài Thanh). Bằng cách ấy, ông đã ghi lại được những điệu hồn của các thi nhântrong phong trào Thơ mới. Đồng thời các dòng thơ, số phận và sự phát triển của chúng cũng nhưnhận xét thỏa đáng về sự cống hiến, đóng góp của từng dòng cho văn học).* Văn phong: Văn phong sắc sảo, súc tích và tài hoa. Theo Văn Giá và Nguyễn Quốc Luân, đó là "văn phongphê bình cảm xúc". Lấy cảm xúc làm chủ đạo. Nhưng là cảm xúc đã thấm nhuần nhiều yếu tố:trí tuệ, tâm hồn, kinh nghiệm sống, niềm say mê nghệ thuật, khả năng phân tích, đánh giá sâusắc. (Nhiều đoạn trong bài tiểu luận hấp dẫn người đọc bởi lối viết sắc sảo, súc tích và tài hoaấy. Chẳng hạn: Đoạn nói về quá trình chuyển đổi thơ cũ sang thơ mới và hình ảnh thơ cũ củaTản Đà thất thế, nhường chỗ cho thơ mới: "Yêu TĐ ta chạnh nghĩ đến người bạn tình của thisĩ. Trong bộ đồ tang phục, trông nàng cũng xinh xinh. Thế rồi một hôm, nàng đến tìm tavà ta thấy nàng khác hẳn. Vẫn khuôn mặt cân đối ấy, vẫn giọng nói nhỏ nhẹ ấy, nhưngmặn mà, nhưng đằm thắm"; Hoặc nhận xét về từng đặc điểm, phong cách thơ: Về một bài thơXuân Diệu: có "cái vẻ đài các rất hiền lành của điệu thơ"; về thơ Nguyễn Xuân Huy: "Tôi thấythơ NXH hay lắm"; về thơ Phan Văn Dật: "Thơ PVD vẫn khiến ta ưa đọc: nó là những vần thơdễ thương"; có lúc cũng rất thẳng thắn: "Dầu thế, tôi đã mệt vì thơ Phan Khắc Khoan nhiều lắm,không phải đây đó tôi không lượm được những vần thơ dễ thương").Cùng với Thi nhân Việt Nam, bài Một thời đại trong thi ca đã tồn tại trước bao biến động củađời sống xã hội và sự thay đổi thị hiếu văn chương. Nó thực sự là một tác phẩm có "sức vóc dẻodai" (Chu Văn Sơn), xứng đáng là một công trình sáng giá trong sự nghiệp của Hoài Thanhcũng như nền lý luận phê bình hiện đại của nước ta.GV. Kha Chí CôngTrang 103 |
