<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bài 20: MÁY THU HÌNH I. MỤC TÊU 1. Kiến thức Biết được sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu hình. 2. Kỹ năng Vẽ được sơ đồ khối của máy thu hình màu và sơ đồ khối xử lí tín hiệu màu. 3. Thái độ - Học sinh tích cực cùng nhau xây dựng bài. - Học sinh thích thú tìm hiểu về máy thu hình màu. II. TRỌNG TÂM BÀI DẠY - Sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu hình màu - Nguyên lí làm việc của khối xử lí tín hiệu màu III. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - Máy vi tính, máy chiếu - Chuẩn bị hình vẽ : hình 20 – 1, hình 20 – 2, hình 20 – 3 (SGK) - Hình ảnh thật về các khối 2. Học sinh Học sinh học bài ở nhà: trả lời các câu hỏi bài 19 Đọc bài 20 ở nhà những nội dung trọng tâm như: IV. DỰ KIẾN GHI BẢNG Bài 20:. MÁY THU HÌNH. <span class='text_page_counter'>(2)</span> I. Khái niệm về máy thu hình Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình. Âm thanh và hình ảnh được xử lí độc lập trong máy thu hình. II. Sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu hình 1. Khối cao tần, trung tần, tách sóng 2. Khối xử lí tín hiệu âm thanh 3. Khối xử lí tín hiệu hình 4. Khối đồng bộ và tạo xung quét 5. Khối phục hồi hình ảnh 6. Khối vi xử lí và điều khiển 7. Khối nguồn. III.. Nguyên lí làm khối việc của khối xử lí tín hiệu màu _Tín hiệu từ mạch tách song -> khối xử lí tín hiệu màu. _Khối 1 khuếch đại và xử lí tín hiệu chói Y. Khối 2 giải mã màu -> R –Y, B – Y. _Y, B – Y, R – Y -> khối 3 khôi phục lại ba tín hiệu màu cơ bản, đó là màu đỏ (R), lục (G), lam (B). _R, G, B -> khối 4, 5, 6 khuếch đại để biên độ đủ lớn và đảo pha thành cực tính âm -> ba catôt đền hình màu. _Điều khiển ba tia điện tử bắn lên các điểm phát ra màu tương ứng đỏ, lục, lam. Các màu trên pha trộn với nhau thành ảnh màu.. V. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp, điểm danh (1 phút) 2. Trả bài cũ (5 phút) Câu 1) Em hãy lên bảng vẽ và nêu nguyên lí hoạt động của sơ đồ khối máy thu thanh? Trả lời: Vẽ hình 19 _ 2 (SGK) Nguyên lí hoạt động: khối chọn sóng điều chỉnh cộng hưởng để chọn lấy sóng cao tần cần thu trong không gian đưa tới khối khuếch đại cao tần để khuếch đại sóng vừa nhận để tăng độ nhạy cho máy thu. Khối giao động ngoại sai tạo sóng cao tần trong máy cao hơn sóng định thu với trị só 465 kHz đưa tới khối trộn sóng để trộn hai sóng với nhau gọi là trung tần. Trung tần được đưa tới khuếch đại trung tần để khuếch đại và đưa tới khối tách sóng để tách và lọc tín hiệu âm tần ra khỏi sóng mang, tiếp tục đưa tới khối khuếch đại âm tần để khuếch đại và đưa ra loa. Khối nguồn cung cấp điện cho máy thu. Câu 2) Em hãy nêu nguyên lí hoạt động của khối tách sóng trong máy thu thanh AM?. <span class='text_page_counter'>(3)</span> Trả lời: Điot tách sóng Đ chỉ cho dòng điện đi qua theo một chiều nên sóng vào khối tách sóng là sóng xoay chiều, còn sóng ra là sóng một chiều. Sau khi tách sóng thành một chiều, tụ lọc sẽ lọc bỏ các thành phần tần số cao và giữ lại đường bao có tần số thấp là âm tần. 3. Tiến trình bài dạy Hoạt động 1: đặt vấn đề (2 phút) Khi chúng ta xem ti vi màu hình ảnh có màu thực, để có được những màu thực như vậy thì người ta phải làm gì? Để tìm hiểu được làm thế nào mà ti vi có được màu như vậy. Hôm nay, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài 20 máy thu hình. Hoạt động 2: tìm hiểu khái niệm về máy thu hình (6 phút) Hoạt động của giáo viên *Em nào có thể nêu các cách thu nhận tín hiệu từ đài truyền hình được sử dụng hiện nay? *Nhận xét câu trả lời của học sinh, đưa câu trả lời đúng *Hình 20 – 1. Nhận và xử lí tín hiệu âm thanh, hình ảnh. (Chiếu hình bằng máy chiếu, hình vẽ) *Giải thích hoạt động hình 20 –1 *Yêu cầu học sinh nhắc lại và ghi bài. * Yêu cầu học sinh lên bảng để nêu nguyên lí hoạt động nhận và xử lí tín hiệu âm thanh, hình ảnh. *Nhận xét câu trả lời, sữa. Hoạt động của học sinh *Nhớ lại và trả lời câu hỏi. *Lắng nghe. Nội dung bài học I.Khái niệm về máy thu hình. Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình. Âm thanh và hình ảnh được xử lí độc lập trong máy *Quan sát và lắng thu. nghe *Nhìn SGK nhắc lại và ghi bài *Nhớ lại và trả lời câu hỏi *Lắng nghe. <span class='text_page_counter'>(4)</span> những lỗi sai (nếu có) Hoạt động 3: tìm hiểu sơ đồ khối nguyên lí làm việc của máy thu hình (15 phút) Hoạt động của giáo viên. *Em hãy cho biết máy thu hình có những loại nào? *Nhận xét câu trả lời của học sinh *Hình 20 – 2. Sơ đồ khối máy thu hình màu.(chiếu bằng máy chiếu, hình vẽ) *Giải thích nhiệm vụ của từng khối. *Yêu cầu học sinh nhắc lại nhiệm vụ của từng khối và ghi bài.. Hoạt động của học sinh *Nhớ lại và trả lời câu hỏi *Lắng nghe. Nội dung bài học II.Sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu hình. 1. Khối cao tần, trung tần, tách sóng: có nhiệm vụ nhận tín hiệu cao tần từ anten, khuếch đại, xử lí, *Quan sát và lắng tách sóng hình, tự động nghe điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuếch đại sau đó tới khối xử lí tín *Nhìn SGK nhắc hiệu âm thanh, khối xử lí lại và ghi bài tín hiệu hình, khối đồng bộ và tạo xung quét. 2.Khối xử lí tín hiệu âm thanh: có nhiệm vụ nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại âm tần để phát ra loa. 3. Khối xử lí tín hiệu hình: có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình, khuếch đại, giải mã màu, sau đó khuếch đại ba tín hiệu màu (đỏ, lục, lam) đưa tới ba catot đèn hình màu. 4.Khối đồng bộ và tạo xung quét; có nhiệm vụ. <span class='text_page_counter'>(5)</span> tách xung đồng bộ dòng, xung đồng bộ mành và tạo xung quét dòng, xung quét mành đưa tới cuộn lái tia của đèn hình. Đồng thời, khối này còn tạo cao áp đưa tới anot đèn hình. 5. Khối phục hồi hình ảnh *Giải thích nguyên lí làm *Quan sát và lắng (đèn hình màu): có nhiệm việc của máy thu hình màu. nghe vụ nhận tín hiệu hình ảnh màu, tín hiệu quét để *Yêu cầu học sinh nói lại *Nhớ lại và trả phục hồi hình ảnh hiện nguyên lí làm việc của máy lời câu hỏi lên màn hình. thu hình màu. 6.Khối vi xử lí và điều *Nhận xét câu trả lời, sửa *Lắng nghe khiển: có nhiệm vụ nhận lỗi sai (nếu có) lệnh điều khiển từ xa hay *Treo sơ đồ khối máy thu từ phím bấm để điều hình màu không có chữ. khiển các hoạt động của ( bảng phụ,chiếu bằng máy máy thu hình. chiếu) 7.Khối nguồn: có nhiệm *Suy nghĩ và vụ tạo các mức điện áp *Các em hãy tìm tên của hoàn thành các cần thiết để cung cấp cho các khối của sơ đồ khối máy khối máy làm việc. thu hình màu? *Nhận xét *Lắng nghe Hoạt động 4: tìm hiểu nguyên lí làm việc của khối xử lí tín hiệu màu (10 phút). Hoạt động của giáo viên *Treo hình 20 – 3. Sơ đồ khối xử lí ín hiệu màu trong máy thu hình màu (chiếu bằng máy chiếu, hình vẽ) *Giải thích nguyên lí làm việc của khối xử lí tín hiệu. Hoạt động của học sinh. Nội dung bài học III.Nguyên lí làm việc của khối xử lí tín hiệu màu. *Quan sát và lắng _Khối xử lí tín hiệu màu nghe nhận tín hiệu từ mạch. <span class='text_page_counter'>(6)</span> màu.. tách sóng.khối 1 khuếch *Lắng nghe và đại và xử lí tín hiệu chói *Lưu ý ba màu cơ bản ghi nhớ Y. Khối 2 giải mã màu để _Đỏ = Red (R) lấy ra hai tín hiệu màu _Xanh lục = Green (G) R– Y và B – Y. Đầu ra _Xanh lam = Blu (B) của các khối 1 và 2 đưa *Quan sát và lắng tới mạch ma trận 3 để *Cho học sinh xem video nghe khôi phục lại ba tín hiệu việc ba tia điện tử bắn lên màu cơ bản, đó là màu đỏ các điểm màu trên đèn hình. (R), màu xanh lục (G), (nếu có máy chiếu) *Nhìn SGK trả màu xanh lam(B). Các tín *Yêu cầu học sinh nhắc lại lời câu hỏi và ghi hiệu màu cơ bản này nguyên lí làm việc của khối bài được khuếch đại lần cuối xử lí tín hiệu màu và ghi qua các khối 4, 5, 6 để bài. biên độ đủlớn và đảo pha thành cực tính âm, sau đó đưa tới ba catot đèn hình *Suy nghĩ và trả màu; điều khiển ba tia *Vì sao mã hiệu của các đài lời câu hỏi điện tử bắn lên các điểm truyền hình chỉ hiển thị ba phát ra màu tương ứng màu đỏ, lục, lam? *Lắng nghe. đỏ, lục, lam trên màn *Nhận xét, đưa câu trả lời hình. Các màu cơ bản đúng trên pha trộn với nhau thành ảnh màu.. Hoạt động 5: cũng cố và dặn dò (5 phút) Làm hai bài tập trắc nghiệm Bài 1) Một máy thu hình chỉ có âm thanh thì bị hỏng khối nào? A. Khối xử lí tín hiệu âm thanh. B. Khối nguồn. C. Khối phục hồi hình ảnh. D. Khối xử lí tín hiệu hình. Câu C đúng. Bài 2) Anten là thiết bị nhận tín hiệu gì từ đài phát? A. Trung tần. B. Cao tần.. <span class='text_page_counter'>(7)</span> C. Hạ tần. Câu A đúng. Dặn dò Trả lời các câu hỏi SGK (trang 81). Học bài. Xem lại bài 4, 18 để chuẩn bị học bài 21 thực hành mạch khuếch đại âm tần. VI.. RÚT KINH NGHIỆM. ..................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................... <span class='text_page_counter'>(8)</span>
BÀI 20MÁY THU HÌNHBài 20MÁY THU HÌNHMục tiêu: Biết được sơ đồ khối, nguyên lí làm việc của máy thu hìnhKiểm tra bài cũCâu 1: Trình bày các khối cơ bản của máy thu thanh AM? (các nhóm vẽ trên bảng phụ - mỗi bàn 1 nhóm)Đáp án:Sơ đồ khối máy thu thanhChọn sóngKĐ cao tầnTrộn sóngKĐ trung tầnTách sóngKĐâm tầnDao độngngoại saiAntenĐồng chỉnhLoa 8ΩNguồn nuôiCâu 2: Nêu nhiệm vụ của các khối (Các nhóm trả lời trên bảng phụ theo đúng yêu cầu được phân công) Các nhóm tổ 2Các nhóm tổ 1 Các nhóm tổ 3 Các nhóm tổ 4-Khối Chọn sóng-Khối Khuếch đại cao tần-Khối Trộn sóng-Khối Khuếch đại trung tần-Khối Tách sóng-Khối Khuếch đại âm tần-Dao động Ngoại sai.-Nguồn nuôiĐáp án :(Các nhóm so sánh với đáp án)- Tự đánh giá kết quả đạt được.Đáp án*Khối chọn sóng: Điều chỉnh cộng hưởng để lựa chọn lấy sóng cao tần cần thu trong vô vàn các sóng trong không gian. *Khối khuếch đại cao tần: khuếch đại tín hiệu cao tần vừa nhận được từ khối chọn sóng để tăng thêm độ nhạy cho máy thu*Khối dao động ngoại sai: Tạo ra sóng cao tần (fd) trong máy với quy luật là luôn cao hơn sóng định thu (ft) một trị số không đổi là 465kHz (hoặc 455kHz).*Khối trộn sóng: Trộn sóng thu của đài phát thanh (ft) với sóng cao tần trong máy (fd) cho ra sóng có tần số fd- ft = 465 kHz, gọi là trung tần.*Khối khuếch đại trung tần: Khuếch đại tín hiệu trung tần 465 kHz nhận được từ khối trộn sóng để đưa tới khối tách sóng.*Khối tách sóng: Tách, lọc tín hiệu âm tần ra khỏi sóng mang trung tần 465 kHz để đưa tới khối khuếch đại âm tần.* Khối khuếch đại âm tần: khuếch đại tín hiệu âm tần lấy từ đầu ra của tầng tách sóng để phát ra loa.* Khối nguồn: Cung cấp điện cho máy thu.Câu 3: Trình bày sơ đồ, các dạng sóng vào và sóng ra, nguyên lý làm việc của khối tách sóng trong máy thu thanh ?(Các nhóm vẽ sơ đồ và trả lời vào bảng phụ) KĐ Trung tầnKĐ Âm tầnDCSơ đồ khối của khối tách sóngĐáp án:Các dạng sóng vào và sóng raSóng tới KĐ âm tầnSóng sau điốtSóng từ KĐ trung tầnttUUĐiốt tách sóng Đ chỉ cho dòng điện đi theo 1 chiều nên sóng vào khối tách sóng là sóng xoay chiều. Còn sóng ra là sóng 1 chiều.Tụ lọc sẽ lọc bỏ các thành phần tần số cao (Sóng mang).Và giữ lại đường bao có tần số thấp là âm tần.Nguyên lý làm việcBài 20: MÁY THU HÌNHCấu tạo bên trong của máy thu hìnhMáy thu hìnhMột thiết bị rất quen thuộc trong mỗi gia đìnhCấu tạo của máy thu hình gồm những phần nào? Hoạt động ra sao?Khái niệm về máy thu hìnhSơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu hình.Nguyên lí làm việc của khối xử lí tín hiệu màuMời các em tìm hiểuMÁY THU HÌNHEm hãy cho biết máy thu hình là gì?I/KHÁI NIỆM VỀ MÁY THU HÌNH:1.Khái niệm máy thu hình: Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hìnhAn tenxử lí tín hiệuÂm thanhxử lí tín hiệuHình ảnhNhận và gia côngTín hiệuĐèn hìnhLoaMÁY THU HÌNHI/KHÁI NIỆM VỀ MÁY THU HÌNH:1.Khái niệm máy thu hình: Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình2.Phân loại:Máy thu hình đen trắng.Máy thu hình màu.Về cơ bản 2 loại máy trên có nguyên lý gần giống nhau, do đó ta chỉ xét một loại máy thu hình màu2 loại máy này giống và khác nhau như thế nào?•Mời các em tham khảo sơ đồ khối của một máy thu hình màu20191718Cao áp69131423244512378VHFUHF121011R-YB-YR-YG-YB-Y15RGB16Đèn hìnhG1G2G3KRKGKB-B-G-RCuộn lái tia21222621+115V+15V-30V~220VfHfVfHfVPhím lệnhTia hồng ngoạiTới xoá tia quét ngượcASơ đồ rút gọn 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh G1G2G3A 5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu671234220V5 Tia hồng ngoạiPhím lệnh 1 4 3 2G1G2G3AHình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màuII/SƠ ĐỒ KHỐI VÀ NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA MÁY THU HÌNH: A/ Sơ đồ khối: 7 khối67 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 4 3 2G1G2G3A5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu1.Khối cao tần, trung tần, tách sóng: Có nhiệm vụ nhận tín hiệu cao tần từ an ten, khuếch đại, xử lí, tách sóng hình, tự động điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuếch đại, sau đó đưa tới các khối 2,3,4.Nêu chức năng của khối 1B/ Nguyên lí hoạt động671 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 1 4 3 2G1G2G3A5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu2.Khối xử lý tín hiệu âm thanh:Có nhiệm vụ nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại sơ bộ, tách sóng và khuếch đại công suất để phát ra loa.Khối 2 có chức năng gì?67 7220V 6Tia hồng ngoạiPhím lệnh 1 3 G1G2G3A5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu3.Khối xử lý tín hiệu hình:Có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình, khuếch đại, giải mã màu, sau đó khuếch đại ba tín hiệu màu (Đỏ, lục, lam) đưa tới 3 catôt đèn hình màuNêu chức năng khối 342 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 3 G1G2G3A5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màuMột máy thu hình chỉ có âm thanh thì khối nào bị hỏng?Khối 367241 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 4 3 G1G2G3A5Hình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu4.Khối đồng bộ và tạo xung quét:Có nhiệm vụ tách xung đồng bộ dòng, xung đồng mành và tạo xung quét dòng, xung quét mành đưa tới cuộn lái tia của đèn hình, Đồng thời, khối này còn tạo cao áp đưa tới anôt đèn hình.Cuộn lái tiaNêu chức năng của khối 467125 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 3 G1G2G3AHình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu5.Khối phục hồi hình ảnh (đèn hình màu):Có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình ảnh màu, tín hiệu quét để phục hồi hình ảnh hiện lên màn hình.Nêu chức năng của khối 5671425 220V Tia hồng ngoạiPhím lệnh 1 3 G1G2G3AHình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu6.Khối vi xử lí và điều khiển:Có nhiệm vụ nhận lệnh điều khiển từ xa hay từ phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình.Nêu chức năng của khối 667245 220V 6Tia hồng ngoạiPhím lệnh 1 3 2G1G2G3AHình 20.2 Sơ đồ khối máy thu hình màu7.Khối nguồn:Có nhiệm vụ tạo các mức điện áp cần thiết để cung cấp cho máy làm việcTheo em khối 7 có chức năng gì?74III/ NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC CỦA KHỐI XỬ LÍ TÍN HIỆU MÀU:Các khối trong máy thu hình hoạt động rất phức tạp.Ta chỉ xét một số khối nhỏ trong khối xử lí tín hiệu màuSơ đồ khối xử lí tín hiệu màu trong máy thu hình màu123456YR-YB-YRGB -B-REm hãy vẽ và nêu tên các khối trong sơ đồ của khối xử lí tín hiệu màu?(Học sinh thảo luận nhóm trong 3 phút Xử dụng bảng phụ để trả lời câu hỏi) |
