Skip to main contentSkip to search 900,895 views | Louise Leakey • TED2008 Louise Leakey hỏi "Chúng ta là ai?" Câu hỏi đưa bà tới Thung lũng Rift ở phía đông châu Phi, nơi bà đào được gốc rễ tiến hóa của loài người và gợi ý một cái nhìn ngạc nhiên về các tổ tiên đầy cạnh tranh của chúng ta. Want to hear more great ideas like this one? Sign up for TED Membership to get exclusive access to captivating conversations, engaging events, and more! This talk was presented at an official TED conference. TED's editors chose to feature it for you. Attend a field school in Kenya to learn about archaeology, paleontology and human origins. Louise Leakey hỏi "Chúng ta là ai?" Câu hỏi đưa bà tới Thung lũng Rift ở phía đông châu Phi, nơi bà đào được gốc rễ tiến hóa của loài người và gợi ý một cái nhìn ngạc nhiên về các tổ tiên đầy cạnh tranh của chúng ta. This talk was presented at an official TED conference. TED's editors chose to feature it for you. Attend a field school in Kenya to learn about archaeology, paleontology and human origins.
Tổ tiên loài người sống cách đây khoảng 3,5 triệu năm ở khu vực Trung Phi có chế độ ăn chủ yếu là cỏ và cây lác vùng nhiệt đới. Đó là kết quả rút ra từ nghiên cứu mới đây được tiến hành trên một số răng hóa thạch còn sót lại thuộc về nhóm Australopithecus bahrelghazali - họ hàng sớm nhất của người hiện đại. Không giống tổ tiên trước đó, vốn thích trái cây và côn trùng, “chúng tôi đã tìm thấy bằng chứng cho biết món khoái khẩu của những họ người hominin đầu tiên tại Trung Phi là thực vật nhiệt đới như cỏ hay cây lác”, Julia Lee-Thorp, nhà khảo cổ học đến từ Đại học Oxford phát biểu. “Không có bất kỳ loài vượn lớn châu Phi nào (bao gồm cả tinh tinh) ăn loại thức ăn này mặc dù thực tế nó có rất nhiều ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Trường hợp ngoại lệ duy nhất là khỉ đầu chó savannah”, Lee-Thorp nói thêm.  Cách đây khoảng 3,5 triệu năm, “thực đơn” của con người chủ yếu là cỏ. Quá trình nghiên cứu, Julia Lee-Thorp và các đồng nghiệp đã tiến hành phân tích răng của 3 cá thể A. bahrelghazali từng được khai quật tại 2 địa điểm gần hồ Chad, châu Phi. Dựa trên tỷ lệ đồng vị carbon trong răng, họ phát hiện thấy dấu hiệu của một chế độ ăn giàu thực phẩm có nguồn gốc từ các loài thực vật C4. Hiểu nôm na, cố định cacbon C4 là phương pháp được thực vật trên đất liền sử dụng để “cố định” điôxít cacbon, sản xuất đường thông qua quang hợp. Những loài sử dụng cơ chế cố định cacbon C4 được gọi chung là thực vật C4. Người Australopithecus bahrelghazali có thể ăn rễ cây, thân củ chứ không ăn các loại lá cỏ cứng. Việc thêm cỏ vào khẩu phần ăn góp phần giúp họ rời khu vực sống ở phía đông châu Phi sang hồ Chad. Điều này cho thấy tổ tiên của chúng ta trải qua một sự thay đổi về chế độ ăn uống tương đối sớm với thực đơn là các loại cây cỏ ngay sau khi họ rời khỏi cuộc sống trên cây. Nghiên cứu đã được công bố trong Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia số ra mới nhất.
Nhờ phát hiện hóa thạch mới và phân tích ADN cổ đại được lưu giữ trong răng, xương và bụi bẩn trong hang động, các nhà khoa học đã khám phá những bằng chứng đáng kinh ngạc về tổ tiên người tinh khôn Homo sapiens của chúng ta, và những loài người khác tồn tại trước đây. CNN điểm lại 6 trong số những khám phá mang tính đột phá nhất trong năm 2021 về thời tiền sử của loài người. Những người Mỹ đầu tiên Những dấu chân được tạo ra trên đất bùn ở rìa một vùng đất ngập nước, ở khu vực bây giờ là New Mexico, trông giống như chúng vừa được tạo ra ngày hôm qua. Nhưng không phải như vậy. Việc phát hiện ra rằng các dấu chân được ép vào lòng đất từ 21.000 đến 23.000 năm trước đã đẩy lùi đáng kể lịch sử loài người ở Châu Mỹ - lục địa cuối cùng được con người định cư. Cho đến gần đây, quan điểm phổ biến là con người đã mạo hiểm đến Bắc Mỹ từ Châu Á qua Beringia - cây cầu trên đất liền từng nối hai lục địa - vào cuối kỷ băng hà khoảng 13.000 năm trước. Các dấu chân, được cho là của trẻ em, xuất hiện vào thời điểm mà nhiều nhà khoa học cho rằng các tảng băng khổng lồ đã chặn đường con người vào Bắc Mỹ, cho thấy con người đã ở đó sớm hơn. Người Rồng Được mô tả là phát hiện hóa thạch quan trọng nhất trong 50 năm, một hộp sọ, được giấu dưới đáy giếng ở đông bắc Trung Quốc trong hơn 80 năm, có thể đại diện cho một loài người hoàn toàn mới. Theo phân tích địa hóa, chiếc nắp sọ được bảo quản tốt được tìm thấy ở thành phố Cáp Nhĩ Tân của Trung Quốc có niên đại từ 138.000 đến 309.000 năm tuổi. Nó kết hợp các đặc điểm nguyên thủy, chẳng hạn như mũi rộng, lông mày thấp và não, với những đặc điểm giống với người Homo sapiens, bao gồm xương gò má phẳng và thanh tú. Các nhà nghiên cứu đã đặt tên cho loài người mới là Homo longi, có nguồn gốc từ Hắc Long Giang, hay sông Rồng Đen, tỉnh nơi tìm thấy hộp sọ. Gọi theo cách thông thường thì đây là "Người Rồng" kể từ khi công bố ra công chúng vào tháng 6. Các nhà khoa học hy vọng rằng có thể trích xuất ADN hoặc vật liệu di truyền khác từ hóa thạch để tìm hiểu thêm về Người Rồng, đặc biệt là liệu đây có thể là đại diện của người Denisovan - một dân số ít được biết đến và bí ẩn hay không. Bụi bẩn trong hang động Trong nhiều thế kỷ, các nhà khảo cổ học đã tìm kiếm các hang động để tìm răng, xương và các công cụ với hy vọng hình dung tổ tiên của chúng ta đã sống như thế nào và họ trông như thế nào. Giờ đây, các kỹ thuật mới để thu thập ADN được lưu giữ trong trầm tích hang động đang cho phép các nhà khoa học tìm hiểu về họ hàng đầu tiên của chúng ta mà không cần phải tìm thấy hóa thạch - chỉ là bụi bẩn từ các hang động nơi họ sinh sống. Năm 2021, ADN hạt nhân của con người - chứa nhiều thông tin chi tiết hơn ADN ti thể - lần đầu tiên được thu thập từ bụi bẩn trong hang động, tiết lộ chi tiết về cuộc sống của người Neanderthal. Các kỹ thuật tương tự đang làm sáng tỏ những động vật đã tuyệt chủng như voi ma mút lông cừu. Tạp chí Science đã gọi đây là một trong những đột phá năm 2021. Katerina Douka - phó giáo sư khoa học khảo cổ tại Khoa Nhân loại học tiến hóa tại Đại học Vienna (Áo), và một cộng sự nghiên cứu tại Viện Max Planck về Khoa học Lịch sử Nhân loại ở Đức - cho biết: "Việc sàng lọc trầm tích để tìm ADN là một công cụ thay đổi cuộc chơi đối với chúng tôi. Nó sẽ hướng chúng tôi đến đúng nơi, giúp chúng tôi tiết kiệm thời gian và rất nhiều tiền bạc" Thời trang sớm nhất Trong sitcom "The Flintstones", Fred và Betty được mặc áo lông thú - nhưng có ít bằng chứng khảo cổ học về những gì tổ tiên thời kỳ đồ đá của chúng ta thực sự mặc và cách họ may quần áo. Lông thú, da thuộc và các vật liệu hữu cơ khác thường không được bảo tồn, đặc biệt là hơn 100.000 năm trước. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết 62 công cụ bằng xương dùng để xử lý và làm mịn da động vật được tìm thấy trong một hang động ở Morocco có thể là một trong những bằng chứng sớm nhất về quần áo trong hồ sơ khảo cổ học. Các công cụ này có tuổi đời từ 90.000 đến 120.000 năm và được sử dụng để gia công da - đặc biệt để loại bỏ các mô liên kết. Các công cụ bằng xương tương tự vẫn được một số thợ da sử dụng ngày nay. Bộ não của người Neanderthal Vật chất của não không được bảo quản tốt trong hồ sơ hóa thạch, khiến chúng ta không thể biết não người hiện đại khác với tổ tiên đã tuyệt chủng từ lâu của chúng ta, người Neanderthal, thế nào. Từ những hộp sọ hóa thạch, chúng ta biết rằng não của người Neanderthal lớn - thực tế là lớn hơn chúng ta một chút - nhưng chúng cho biết rất ít về thần kinh và sự phát triển của não. Các nhà khoa học từ Đại học California San Diego (Mỹ) đưa ra một cách thú vị để bắt đầu trả lời câu hỏi này. Họ đã tạo ra các đốm màu của mô não được biến đổi gene để mang gene của người Neanderthal và các hominin cổ xưa khác, nhưng không phải của người Homo sapiens. Trong khi nghiên cứu đang ở giai đoạn rất sớm, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các cơ quan tế bào trong não của người Neanderthal đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong cách tổ chức và kết nối bộ não. Hình vẽ động vật cổ nhất thế giới Cuối cùng, hãy dành một phút để chiêm ngưỡng nghệ thuật đá tượng hình lâu đời nhất do con người tạo ra được biết đến trên đảo Sulawesi của Indonesia, được tiết lộ với thế giới vào tháng Giêng. Nghiên cứu của các chuyên gia Đại học Griffith Australia và các chuyên gia Indonesia cho thấy các họa tiết vô giá trong hang mô tả một cách sống động hình ảnh động vật, cảnh săn bắn và các sinh vật siêu nhiên. Nghiên cứu tập trung vào 11 địa điểm núi đá vôi ở Maros-Pangkep, nơi các tác phẩm nghệ thuật được phát hiện có niên đại hơn 44.000 năm, bao gồm cả bức hình con lợn rừng Sulawesi có niên đại ít nhất 45.500 năm. Chúng có ý nghĩa quan trọng với toàn thế giới, củng cố tầm quan trọng của Indonesia trong lịch sử loài người sơ khai. Trước đó, trong một thời gian dài, những biểu tượng trừu tượng được tìm thấy ở Châu Âu được cho là những tác phẩm nghệ thuật hang động lâu đời nhất. Adam Brumm, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Tiến hóa Con người của Griffith, nói với CNN: “Khám phá này nhấn mạnh sự lâu đời đáng chú ý của các tác phẩm nghệ thuật đá của Indonesia và ý nghĩa to lớn của chúng đối với việc tìm hiểu lịch sử sâu sắc của nghệ thuật và vai trò trong lịch sử loài người sơ khai". |
