SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRƯỜNG THPT THỌ XUÂN 5 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ KINH NGHIÊM GIÚP HỌC SINH PHÂN BIỆT VÀ VẬN DỤNG CÓ HIỆU QUẢ VÒNG LẶP FOR -DO, WHILE - DO THÔNG QUA VIỆC HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN TIẾT 33, BÀI" ÔN TẬP CẤU TRÚC RẼ NHÁNH VÀ LẶP" - TIN HỌC 11- BAN CƠ BẢN. Người thực hiện: Lê Thị Hạnh Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Tin học THANH HOÁ NĂM 2017 MỤC LỤC Bài 1: ( Nguồn bài 3/92 SGK Đại số 11)........................................................10 Giới thiệu bài tập tương tự yêu cầu các em về nhà làm. Nguồn(bài 1/92 SGK Đại số và giải tích 11, bài 2/92 SGK Đại số và giải tích 11)...........................11 Bài 2: ( Nguồn ví dụ 2/94 SGK Đại số 11)....................................................11 Cho cấp số cộng (un), biết u1 = -5, d=3.........................................................11 1. MỞ ĐẦU 1.1 Lí do chọn đề tài - Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp. Đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”. Việc sử dụng phương pháp dạy học muốn đạt hiệu quả cao cần gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Tuy nhiên việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới nội dung, phương pháp dạy học đòi hỏi rất nhiều về năng lực, thời gian của giáo viên. Do đó một số giáo viên tránh né, ngại ứng dụng, ngại đổi mới. - Tôi luôn nghĩ rằng, việc hướng dẫn học sinh ôn tập một tiết học Tin học đòi hỏi nhiều kỹ năng và công sức, cần có sự kết hợp của nhiều phương pháp, phương tiện. Trong đó, điều cốt yếu là phải đảm bảo được việc vừa ôn tập được kiến thức về lí thuyết, vừa rèn luyện được kĩ năng, vừa liên hệ, mở rộng, ứng dụng để giải quyết được những bài toán trong thực tế. Nhất là tin học lớp 11, một nội dung kiến thức cần rất nhiều sự tư duy sâu và khả năng sáng tạo. Mặt khác tin học 11 không như tin học 10, 12 là các chương trình ứng dụng, dễ hiểu, dễ vận dụng, dễ hình dung. Do vậy trong quá trình giảng dạy tin học 11 tôi thấy việc ứng dụng các phần mềm hỗ trợ trong dạy học là một việc rất cần thiết để các em dễ tiếp cận nội dung bài học. Đồng thời sử dụng kiến thức tích hợp liên môn giữa các môn học để tạo được hứng thú cho các em yêu thích môn học, để từ đó các em có thể chủ động, tích cực tiếp thu kiến thức trong những tiết học. Vì vậy Tôi mạnh dạn chọn đề tài" Một số kinh nghiệm giúp học sinh phân biệt và vận dụng có hiệu quả vòng lặp for - do, while - do thông qua việc hướng dẫn học sinh thực hiện tiết 33, bài " Ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp "- Tin học 11 - Ban cơ bản ". Để trao đổi cùng các đồng nghiệp. 1.2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu để đưa ra những sáng kiến mới cho cách giảng dạy tiết 33, Bài "ôn tập Cấu trúc rẽ nhánh và lặp" từ đó giúp học sinh phân biệt và vận dụng có hiệu quả hai vòng lặp for - do, while - do vào giải quyết những bài toán liên môn và thường gặp trong thực tế. Qua đó tạo sự hứng thú với bộ môn Tin học 11 đồng thời phát huy năng lực tự học, tính chủ động sáng tạo trong quá trình tiếp cận tri thức. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Bài ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp gồm 2 tiết ( Theo phân phối chương trình là tiết 32, 33). Trong phạm vi đề tài, tôi chỉ trình bày một số kinh nghiệm ở một tiết dạy cụ thể, đó là tiết 33, Ôn tập Cấu trúc rẽ nhánh và lặp - Tin học 11ban cơ bản về nội dung cấu trúc lặp. và áp dụng cho một đối tượng cụ thể là học sinh trường THPT Thọ Xuân 5 - Thọ Xuân. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp tự nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Dựa trên cơ sở lý thuyết của Ngôn ngữ lập trình Pascal. Sự hoạt động tuần tự từng bước của máy 1 tính khi thực hiện chương trình. Dựa trên cơ sở lý thuyết của các môn Khoa học tự nhiên như Toán, Lí, Hóa, Sinh. Nhất là môn Toán môn học cơ sở cho sự phát triển tư duy lập trình trong Tin học. Tôi chủ động tìm hiểu các tài liệu chỉ đạo về đổi mới phương pháp dạy học, các quan điểm đổi mới phương pháp dạy học, các phương pháp phát huy năng lực tự học, sáng tạo của học sinh, các phương pháp dạy học Tin học 11. - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Để có cơ sở cho việc áp dụng phương pháp và kinh nghiệm này, tôi đã thu thập dữ liệu thông qua việc hỏi học sinh về mức độ biết, hiểu và vận dụng ngôn ngữ lập trình Pascal vào giải các bài toán trong các môn học khác. Tổ chức điều tra, khảo sát, thu thập thông tin về thực tế dạy học liên quan đến đề tài của mình ở một số trường trên địa bàn huyện và tất cả các lớp cùng khối trong nhà trường. - Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: Tôi phân tích đánh giá mức độ học sinh hiểu vận dụng, giải được các bài toán trong các môn học khác, từ đó xây dựng, giới thiệu các bài toán phù hợp với từng đối tượng học sinh. Qua việc khảo sát, thu thập thông tin, tôi đã tín hành xử lí số liệu, thống kê đối chiếu kết quả trước và sau khi áp dụng đề tài để rút kinh nghiệm và khẳng định tính thực tiễn và hiệu quả của đề tài. 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lí luận - Thế giới có những bước chuyển mình nhờ những thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT). CNTT đã góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng động mới, cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin. Một trong những vấn đề đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp cho đổi mới phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao là phải tính đến việc áp dụng CNTT vào trong giảng dạy chỉ thị 29/2001/CTBGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ : “Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp, phương thức dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới một xã hội học tập”. Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học[1]. Do vậy dạy học Tin học ở trường phổ thông cần áp dụng triệt để các ứng dụng Tin học để cho các em nhận thức và thấy được hiệu quả tuyệt vời mà Tin học mang lại, để từ đó tạo nền tảng cho các em có niềm đam mê, hứng thú với môn học và định hướng nghề nghiệp trong tương lai. - "Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học"[1]. Thực hiện theo hướng dẫn của công văn số: 5555/BGDĐT-GDTrH V/v hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng. Các bộ 2 môn nói chung và môn Tin học nói riêng đã xây dựng thành công các chuyên đề, bài học theo hướng tích hợp. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Dạy tích hợp - liên môn còn đem lại lợi ích là kích thích giáo viên tư duy và không ngừng trau dồi kiến thức ở nhiều lĩnh vực, bộ môn khác nhau để có một phông kiến thức sâu, rộng đủ để đáp ứng với những đòi hỏi ngày càng cao của dạy học hiện nay. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.2.1. Đối với giáo viên: Trên thực tế khảo sát tại một số trường THPT trên địa bàn huyện và các lớp cùng khối trong nhà trường, tôi nhận thấy, giáo viên thực hiện tiết dạy theo một số phương pháp sau đây: Hoặc là hướng dẫn học sinh làm các bài tập theo định hướng trong sách giáo khoa mà không tạo được sự so sánh đối chiếu giữa hai vòng lặp, hoặc củng cố khái quát phần lí thuyết và học sinh tự củng cố kĩ năng từ bài tập sách giáo khoa mà không có sự hướng dẫn của giáo viên. Một số thầy, cô còn đang có cái nhìn sơ sài về tiết ôn tập, cho đó là tiết nhắc lại kiến thức cũ nên không cần đầu tư vào bài giảng, tâm huyết cho tiết dạy, dạy chay, không có hình ảnh mô phỏng, minh họa, không sử dụng máy chiếu giới thiệu cho học sinh rõ về cách thức soạn thảo và thực hiện chương trình cho học sinh thấy. Điều đó làm cho giờ dạy trở nên nặng nề, không tạo được hứng thú đối với học sinh, học sinh nghe rồi để đó và nghiêm trọng nhất là các em không hình dung được cách thức thực hiện cũng như là ứng dụng của ngôn ngữ pascal trong đời sống. 2.2.2. Đối với học sinh + Thái độ với bộ môn Tin học : Khi bước vào học phổ thông thì học sinh đã bắt đầu định hình học theo khối để thi đại học. Thời gian học chủ yếu dành cho các môn học chính như Toán, Lý, Hóa, Văn, Anh, Sử, Địa. Tin học các em xem như một môn phụ nên thời gian để học chỉ là những tiết học ở trên lớp. Đối với Tin học 10, 12 thì tính ứng dụng của môn học trong thực tế các em dễ dàng nhìn thấy và thực hiện được luôn. Còn với Tin học 11 thuộc về lĩnh vực lập trình, khó có sản phẩm để các em nhìn thấy. Hơn thế việc tư duy thuật toán cũng là một nội dung khó đối với các em. Điều này dẫn đến rất nhiều học sinh không thích và học kém môn học này. + Đối với tiết học Ôn tập Cấu trúc rẽ nhánh và lặp: Vì đây là một bài ôn tập, lại ở thời điểm cuối của kỳ học nên thường xảy ra các trường hợp: Hoặc là thụ động ôn tập theo hướng dẫn của giáo viên trên lớp, hoặc chỉ quan tâm đến ôn tập lí thuyết mà không quan tâm đến việc rèn luyện các kĩ năng cần thiết của bài học, hoặc thực hiện các bài tập trong sách giáo khoa một cách mơ hồ mà không biết ứng dụng vào thực tiễn. Số lượng học sinh chủ động tự học, tự ôn tập, rèn luyện kĩ năng là không nhiều. 3 - Về phương pháp: Xuất phát từ thực tế dạy và học như trên, dẫn đến phương pháp áp dụng cho bài học cũng không thực sự phong phú và hiệu quả, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh, cũng như chưa phát huy khả năng tự học trên nguyên tắc tổ chức, hướng dẫn của giáo viên. Từ thực trạng này, tôi muốn minh chứng thật rõ nét cho các em nhìn thấy những ứng dụng cụ thể của ngôn ngữ lập trình pascal thông qua tiết 33, Ôn tập Cấu trúc rẽ nhánh và lặp - Tin học 11- ban cơ bản. Tôi đã chú trọng cả việc ôn tập lí thuyết, cả rèn luyện kĩ năng, nhấn mạnh những ứng dụng liên hệ thực tế ở các bộ môn, mở rộng vấn đề để giúp học sinh phát huy năng lực, chủ động giải quyết các bài toán thường gặp trong thực tế. Do vậy, Tôi mạnh dạn trao đổi cùng đồng nghiệp Một số kinh nghiệm giúp học sinh phân biệt và vận dụng có hiệu quả vòng lặp for - do, while - do thông qua việc hướng dẫn học sinh thực hiện tiết 33, bài " Ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp " - Tin học 11 - Ban cơ bản ". Với mong muốn nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Tin học, góp phần cùng nhà trường hoàn thành tốt mục tiêu giáo dục trong giai đoạn đổi mới hiện nay. 2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm và giải pháp cụ thể đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 2.3.1. Các sáng kiến kinh nghiệm đã được rút ra Tổ chức một tiết học ôn tập không phải là mới mẻ đối với giáo viên đứng lớp. Tuy nhiên điểm khác biệt giữa tiết học ôn tập có sự đầu tư, đổi mới về phương pháp, phương tiện và nội dung hiện nay lại không nhiều và ít được giáo viên chú ý. Ở sáng kiến kinh nghiệm này tôi muốn giới thiệu những kinh nghiệm mà bản thân đúc rút được qua quá trình giảng dạy cụ thể đối với tiết 33, Bài " Ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp" gồm những sáng kiến mới sau: - Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp. - Sử dụng lược đồ tư duy(Thiết kế bằng phần mềm mind map 8) để xác định nội dung và củng cố bài học. - Một số ví dụ để chuyển đổi giữa hai vòng lặp for - do và while - do có sự đối chiếu, so sánh về hoạt động của hai vòng lặp qua biến điều khiển. - Nêu bật những lợi ích của trình biên dịch free pascal, và giới thiệu công cụ v- pascal trong việc tìm kiếm và sửa lỗi. - Sử dụng hệ thống bài tập tích hợp liên môn, môn Đại số và giải tích 11. - Hệ thống nhanh kiến thức bằng bộ câu hỏi trắc nghiệm xây dựng bằng phần mềm violet. - Khơi dậy niềm đam mê lập trình( Thông qua 2 video). 2.3.2. Giải pháp cụ thể sử dụng để giải quyết vấn đề Bài ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp gồm 2 tiết ( Tiết theo phân phối chương trình là tiết 32, 33). Sau khi kết thúc tiết 32 hoàn thành ôn tập về nội dung cấu trúc rẽ nhánh. Trước khi tiến hành tiết dạy, tiết 33- Ôn tập cấu trúc rẽ nhánh và lặp về nội dung cấu trúc lặp. Giáo viên cần dặn dò kĩ lưỡng học sinh về việc chủ động tìm hiểu kỹ bài học trước khi đến lớp, mạnh dạn tự tin bộc lộ ý kiến, quan điểm. Trong đó yêu cầu học sinh phải nhớ được cấu trúc lặp xác định và không xác định, tự ôn tập lại các nội dung về lí thuyết, tìm hiểu trước các bài tập trong sách giáo khoa. liên hệ ứng dụng giải được một số bài tập trong thực 4 tế. Bản thân giáo viên sẽ chủ động soạn giáo án, sử dụng hiệu quả các phương tiện dạy học như sách giáo khoa, giáo trình, chương trình powerpoint, min map, v-pascal, free pascal, violet, tranh ảnh, clip, code của một số bài lập trình... để bài học sinh động, trực quan. Lường trước các tình huống để chủ động tổ chức giờ dạy có sự phối hợp nhịp nhàng giữa hoạt động của thầy và hoạt động của trò. Trong quá trình giảng dạy phải theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của học sinh để có biện pháp hỗ trợ và khuyến khích học sinh hợp tác, giúp đỡ nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Sau đó, tổ chức bài học theo các bước sau: 2.3.2.1. Bước thứ nhất: Xác định nội dung bài học trong tiết 33 bằng lược đồ tư duy( sử dụng phần mềm mind map để tạo lược đồ tư duy). Giáo viên: Thiết kế lược đồ tư duy bằng phần mềm mind map 8 ( Lược đồ tư duy 1). trình chiếu lên máy chiếu . Mục đích: Đối với Giáo viên: - Lược đồ tư duy giúp giáo viên tập trung vào vấn đề cần trao đổi cho học sinh, cung cấp một cái nhìn tổng quan về chủ đề mà không có thông tin thừa. Trong quá trình giảng dạy giáo viên có thể thêm ngay vào bản đồ tư duy bài giảng của mình những ý tưởng hay, đột phá mà giáo viên chợt nghĩ ra hay từ sự đóng góp của Học sinh. Giáo viên làm việc này bằng cách thêm từ khoá vào nhánh tương ứng hoặc tạo ra 1 nhánh mới. Đối với Học sinh: - Cung cấp cái nhìn tổng quan, ngắn gọn về một chủ đề, làm cho ngay cả những vấn đề phức tạp nhất cũng trở nên dễ hiểu và thú vị. - Khuyến khích học sinh tập trung liên kết giữa các chủ đề cũng như hình thành lan tỏa ý tưởng ,ý kiến của mình. - Mọi thông tin chỉ thể hiện trên một trang giấy sẽ cho học sinh bức tranh toàn cảnh lượng kiến thức của tiết học. Sau buổi học, học sinh nhìn qua là có thể ôn lại. - Cải thiện khả năng nhớ. Quan trọng hơn là công việc ghi chép của học sinh sẽ đột phá đáng kể giúp tiết kiệm thời gian của mình. 5 lược đồ tư duy 1 2.3.2.2. Bước thứ hai: Tổ chức thực hiện ôn tập cụ thể
Ở ví dụ này giáo viên nên đặt câu hỏi : Nếu i:=0 thì biểu thức i:=i+1; có thay đổi gì không về vị trí?Câu hỏi này nhằm giúp học sinh hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của vòng lặp. Code chuẩn bị: For-do Var s, N, i: integer; Begin Write(‘nhap N:’); readln(N); s:=0; For i:=1 to N do s:=s+i; Writeln(‘tong la:’, s); readln; End. While-do Var s, N, i: integer; Begin Write(‘nhap N:’); readln(N); s:=0; i:=1; while (i<=N) do begin s:=s+i; i:=i+1; end; Writeln(‘tong la:’, s); readln; End. Ví dụ 2: Tính tổng : S= 1+3+6+...+3N. (Với N nguyên, dương được nhập vào từ bàn phím). Sai lầm thường gặp ở học sinh : dập khuôn theo ví dụ 1 là khởi tạo s:=0; thay vì khởi tạo s:=1; Đối với bài này: Giáo viên gợi ý cho học sinh tìm ra công thức tổng quát của dãy số s=1+ 3*1+ 3*2+…+3*N. Code chuẩn bị: For-do var S, N, i: integer; Begin Write(‘Moi nhap N:’); readln(N); While-do var S, N, i: integer; Begin Write(‘Moi nhap N:’); readln(N); s:=1; s:=1; i:=1; For i:=1 to N do s:=s+3*i; while (i<=N) do Writeln(‘Tong la:’, s); begin s:=s+3*i; i:=i+1; end; readln; Writeln(‘tong la:’, s); readln; End. End. 7 Ví dụ 3 : Cho 2 số nguyên dương M, N (M những số chẵn trong đoạn từ M đến N. For-do var M, N, i: integer; Begin While-do var Begin Write(‘nhap M, N:’); readln(M, N); M, N, i: integer; Write(‘nhap M, N:’); readln(M, N); s:=0; s:=0; i:=M; For i:=M to N do while (i>=M) and (i<=N) do If i mod 2=0 then s:=s+i; if i mod 2=0 then Writeln(‘Tong la:’, gt); begin readln; s:=s+i; End. i:=i+1; end; Writeln(‘tong la:’, gt); readln; End. Đối với bài này: Học sinh cần biết kết hợp cấu trúc lặp và cấu trúc if-then đã học và sắp xếp các câu lệnh cho đúng vị trí của nó, biết gán giá trị đầu và cuối cho biến điều khiển đối với câu lệnh for-do và lập điều kiện cho câu lệnh whiledo. Học sinh còn thấy một cách thể hiện khác khi gán giá trị ban đầu và cuối cho biến điều khiển ở vòng lặp for-do, và khởi tạo biến điều khiển và điều kiện ở vòng lặp while-do. * Ở phần chuyển đổi này Giáo viên củng đưa ra những giải thích, kết luận trọng tâm sau: - Vì sao biến điều khiển ở vòng while-do lại phải khởi tạo giá trị ban đầu trong khi vòng for-do lại không cần? Là vì biến điều khiển của vòng lặp for-do tự động tăng còn vòng while-do thì phải có biểu thức tác động vào biến điều khiển; - Hiểu cách viết và sắp xếp các điều kiện và câu lệnh hợp lý; - Tất cả những câu lệnh viết bằng for-do thì đều có thể viết lại bằng whiledo, nhưng điều ngược lại là không đúng; - Câu lệnh sau “do” của 2 vòng lặp có thể là một hoặc nhiều câu lệnh…; 8
Và khi học phần xâu các em sẽ gặp ngoài kiểu dữ liệu string ra thì nó còn có kiểu ansistring. Ngoài ra còn có một số thay đổi trong cơ chế hoạt động đối với hàm upcase() và lowercare(). Chính vì thế ngay từ đầu tôi đã hướng các em đến trình biên dịch free pascal để các em làm việc và sử dụng nó xuyên suốt quá trình học Tin học 11, bởi đây là công cụ mạnh hơn nhiều so với Turbo pascal tuy về giao diện tương tự nhau. - Khi các em học pascal tôi nhận thấy đa phần các em rất lúng túng khi biên dịch gặp phải lỗi. Các em thường không biết lỗi gì, lỗi ở đâu dẫn đến các em chán nãn khi học vì thế tôi đã chọn v- pascal để giới thiệu đến các em nhằm giúp các em tìm lỗi và sửa lỗi, cũng như so sánh, đối chiếu giữa các nhóm lệnh rõ ràng hơn.( Hình 1) Hình 1 - Ngoài ra Từ điểm Pascal sẽ giúp các em có thể tra nhanh cú pháp sử dụng của một hàm, xem cách hướng dẫn và khắc phục các mã lỗi thường xuyên gặp phải khi biên dịch tất cả đều bằng tiếng việt rất chi tiết và dễ hiểu.( Hình 2) 9 Hình 2
của lập trình pascal trong môi trường học tập của bản thân. Đối với học sinh: - Tạo tính liên môn mật thiết giữa các môn học, - Học sinh hứng thú với tiết học hơn, dễ hiểu và hiểu sâu nội dung bài học. - Tăng khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn, phát hiện được khả năng của mình trong lĩnh vực chọn ngành nghề sau này. Bài 1: ( Nguồn bài 3/92 SGK Đại số 11) Cho dãy số (Un) biết U1= -1; Un+1= 1 + u n2 với n>=1. Viết chương trình in ra 5 số hạng đầu của dãy số[3]. Ý tưởng thuật toán: Ta dùng vòng lặp For hoặc While để tính số hạng tiếp theo của dãy số thông qua công thức tính Un+1= 1 + u n2 . Sau mỗi lần lặp ta sẽ tính và in ra được một số hạng tiếp theo của dãy số đã cho. Với việc giới thiệu bài 10 toán này, học sinh vừa được tiếp cận khái niệm, tính chất của dãy số trong toán học, đồng thời ôn lại kiến thức hàm số học chuẩn trong pascal nên các em dễ dàng hiểu được yêu cầu của bài toán. Yêu cầu 2 học sinh lên viết chương trình thực hiện bằng 2 loại vòng lặp for - do và while -do. Code chuẩn bị: For - do While - do Var u,n : integer; Var u,n : integer; Begin Begin u:= -1; u:= -1;n:=2; Write(‘5 so hang dau cua day so la: ’); Write(u:5); For n:=2 to 5 do Write(‘5 so hang dau cua day so la: ’); Write(u:5); While (n<= 5) do Begin u:=sqrt(1+sqr(u)); Begin u:=sqrt(1+sqr(u)); Write(u:5); Write(u:5); End;Readln; n:=n+1; End. End; Readln; End. Giới thiệu bài tập tương tự yêu cầu các em về nhà làm. Nguồn(bài 1/92 SGK Đại số và giải tích 11, bài 2/92 SGK Đại số và giải tích 11). Bài 2: ( Nguồn ví dụ 2/94 SGK Đại số 11) Cho cấp số cộng (un), biết u1 = -5, d=3.
WHILE - DO 11 const const u1= -5;d= 3;n=15; sn=100; u1= -5; d= 3;n=15;sn=100; Var u15 ,ns,n1 : integer; Var u15 ,ns,n1 : integer; Begin Begin u15:= d+(n-1)*d; u15:= d+(n-1)*d; writeln('u15 co gia tri la: ', u15:4); writeln('u15 co gia tri la: ', u15:4); ns:=((sn-u1) mod d) +1 ; ns:=((sn-u1) mod d) +1 ; writeln('so 100 la so hang thu: ', ns: 3); writeln('so 100 la so hang thu: ', ns: 3); write(' 5 so hang tu u1 den u5 la: ', u1:5); write(' 5 so hang tu u1 den u5 la: ', u1:5); For n1:=2 to 5 do n1:=2; Begin While (n1<= 5) do u:=u+3; Begin Write(u:5); u:=u+3; End; Write(u:5); Readln; n:=n+1; End. End; Readln; End. Giới thiệu các bài tập tương tự yêu cầu các em về nhà làm: Nguồn ví dụ 3/ trang 96 SGK Đại số và giải tích 11, bài tập 5/ trang 98 SGK Đại số và giải tích 11, Ví dụ 2,3/ trang 114 sách bài tập đại số và giải tích 11.
12 Bộ câu hỏi trắc nghiệm: Câu1: Cho đoạn chương trình sau: S:=3; For i:=1 to 5 do If i mod 2=0 then S:=S+i; Hãy cho biết s nhận giá trị nào?
Câu 2: Cho đoạn chương trình: S:= 0; i:=…?; While (i<=…?) do Begin i:=i+1; S:= S +3* i; End; Để tính tổng s =3+6+9+12+15. Khi đó, i ban đầu được gán bằng bao nhiêu và điều kiện i<= bằng bao nhiêu?
Câu 3: Cho câu lệnh như sau: 13 For i:= -1 to 5 dowriteln(‘pascal’); Hỏi sẽ xuất hiện bao nhiêu chữ ‘pascal’ trên màn hình?
Câu 4: Trong các vòng lặp sau vòng lặp viết đúng theo cú pháp của câu lệnh for-do A.For i:= 10 to 1 do s:=s+i;
Để tính tổng s =2+4+6+8+10. Khi đó, i ban đầu được gán bằng bao nhiểu và điều kiện i<= bằng bao nhiêu?
Câu 6: Cho đoạn chương trình: S:= 0; For i:= 3 to 6 do S:= S + 10 mod i; Giá trị của S kết thúc vòng lặp là:
2.3.2.3. Bước thứ ba: Giáo viên củng cố, dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết ôn tập tiếp theo.( tiết 34- Ôn tập kiểu mảng). Củng cố bài học bằng lược đồ tư duy( lược đồ tư duy 2): 14 Lược đồ tư duy 2 2.3.2.4. Bước thứ tư: Khơi dậy niềm đam mê lập trình. Để khơi dậy niềm đam mê tin học, đặc biệt là lập trình tôi trình chiếu 2 video( khoảng gần 5 phút): Video 1( 3 phút 19'): Những người nổi tiếng họ đã học lập trình như thế nào ! Và liên hệ ở Việt Nam bằng video 2( 1 phút 20'): ''Thần đồng'' tin học 13 tuổi của Việt nam giành hàng chục giải thưởng thế giới ( Nguyễn Dương kim hảo) 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. 2.4.1. Hiệu quả đối với hoạt động giáo dục của nhà trường. - Tôi đã thử nghiệm phương pháp và sáng kiến này ở một lớp 11 của trường THPT Thọ Xuân 5 và một lớp khác được dạy theo phương pháp truyền thống, kết quả thu được: + Ở lớp không áp dụng sáng kiến này, tôi tiến hành ôn tập bình thường theo gợi ý từ sách giáo khoa. Sử dụng các bài tập trong sách giáo khoa. Kết quả, đa số học sinh đều thụ động, lúng túng trong việc giải quyết các bài tập, dập khuôn một cách máy móc cách giải quyết các bài toán, bài học nặng về lí thuyết, học sinh chủ yếu nghe, nhớ, ghi và suy nghĩ theo. + Ở lớp tôi áp dụng phương pháp như đã trình bày trong sáng kiến kinh nghiệm này. Kết quả cho thấy: Đa số nắm vững lí thuyết, biết vận dụng trong rèn luyện kĩ năng. Các em hứng thú, sôi nổi, tích cực, chủ động tìm hiểu bài học, chủ động làm việc, biết liên hệ, mở rộng. Đặc biệt, đa số các em đã biết ứng 15 dụng ngôn ngữ lập trình pascal vào giải được các bài toán thường gặp trong các môn học như đại số và giải tích, vật lí, sinh học... và các bài toán thường gặp trong thực tế. - Kết quả bài kiểm tra sau khi thử nghiệm hai phương pháp và thăm dò ý kiến học sinh về bài học ở hai lớp: Lớp Tỉ lệ khá, giỏi 11B2 (không áp dụng SK) 6/36 Thăm dò về bài học Tỉ lệ Tỉ lệ yếu, Thích, Hiểu Khó, Khó, TB dễ hiểu không kém bài nhớ sơ sài hiểu 22/36 8/36 6/36 14/36 11/36 5/36 11B1(áp dụng SK) 11/35 21/35 3/35 9/35 21/35 3/35 2/35 - Đánh giá: Kết quả trên mặc dù chưa cao nhưng điều đó cho thấy các em đã có sự hứng thú với phương pháp mới và hiệu quả của phương pháp, giáo viên giải quyết được việc ôn tập kết hợp củng cố lí thuyết với rèn luyện kĩ năng và mở rộng liên hệ, học sinh đã thực sự chủ động và tích cực tiếp cận bài học. Đa phần các em học sinh khi được hướng dẫn tìm hiểu theo phương pháp này thực sự thấy dễ nắm bài, vận dụng tốt trong việc tìm hiểu, ứng dụng giải một số bài toán ở các môn học ( nhất là ban tự nhiên). 2.4.2. Đối với bản thân, đồng nghiệp nhà trường. - Với bản thân: Tôi đã có cơ hội tìm hiểu, ứng dụng và nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, nâng cao tính sáng tạo và trở nên linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy của mình. Trau dồi, tích lũy kiến thức ở nhiều lĩnh vực, bộ môn khác nhau qua việc tích hợp liên môn kiến thức trong giảng dạy. Bản thân tôi nhận thấy mình đã đúc rút được một sáng kiến hữu ích, góp phần tạo được sự hứng thú, sự chủ động trong việc học tập của học sinh trong một tiết dạy cụ thể ở trường THPT Thọ Xuân 5. - Với đồng nghiệp trong nhà trường: Qua kết quả thực nghiệm mang lại, được các đồng chí cùng chuyên môn, tổ bộ môn, ban chuyên môn nhà trường đánh giá cao đã có một số đồng chí sử dụng cách làm của tôi và tạo được sự hứng thú học tập, góp phần nâng cao kết quả học tập môn tin học ở lớp 11. góp phần khích lệ đồng nghiệp tiếp tục tìm tòi, nghiên cứu, áp dụng các phương pháp để nâng cao hiệu quả và chất lượng giảng dạy bộ môn. - Với nhà trường: Kích cầu phong trảo đổi mới phương pháp dạy học, thúc đẩy việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học giáo dục mang lại hiệu quả cao trong nhà trường. Tạo động lực thi đua, phấn đấu nâng cao năng lực chuyên môn của từng cá nhân trong nhà trường. 16 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận Đề tài này là kinh nghiệm mà bản thân tôi đúc rút trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy tại trường THPT Thọ Xuân 5, đề tài là một số kinh nghiệm nhỏ của cá nhân về một tiết dạy cụ thể, áp dụng cho một đối tượng cụ thể là học sinh trường THPT Thọ Xuân 5. Qua kết quả thực nghiệm Tôi tin chắc rằng qua đề tài này học sinh sẽ nắm vững và hiểu một cách đúng đắn về hoạt động của cấu trúc lặp, phân biệt được 2 dạng lặp, và có thể sử dụng 2 dạng lặp này một cách linh hoạt trong nhiều tình huống. Vì vậy, tôi mạnh dạn trình bày cùng đồng nghiệp để được trao đổi, rút kinh nghiệm, mong nhận được sự đóng góp để hoàn thiện kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân. 3.2. Kiến nghị Đề tài là một gợi ý thú vị trong việc thực hiện không chỉ một tiết ôn tập ở lớp 11, mà các đồng nghiệp còn có thể áp dụng cho các bài học tương tự ở các khối lớp khác. Tuy nhiên để sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng mang lại hiệu quả tốt nhất, bản thân tôi đề xuất với nhà Trường THPT Thọ Xuân 5 lắp thêm hệ thống máy chiếu, âm thanh cho toàn khối 11 để thực hiện tốt nhất sáng kiến kinh nghiệm này. Sáng kiến kinh nghiệm này tôi mới mạnh dạn áp dụng cho học kỳ 1. Vì vậy tới đây tôi có hướng phát triển tiếp theo cho phần mảng, tệp và chương trình con ở kỳ 2. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 25 tháng 5 năm 2017 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Lê Thị Hạnh 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Tham khảo một số tài liệu trên internet -Nguồn:. -Nguồn: -Nguồn: />-Nguồn: />[2] Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. [3]. Đại số và giải tích 11, Trần Văn Hạo( Tổng chủ biên), Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2011. [4]. Bài tập đại số và giải tích 11, Vũ Tuấn ( Chủ biên), Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2011. DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN Họ và tên tác giả: Lê Thị Hạnh Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên, Trường THPT Thọ Xuân 5 TT 1. Tên đề tài SKKN Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh thông qua tiết sinh hoạt lớp chủ nhiệm. Kết quả Cấp đánh đánh giá giá xếp loại xếp loại (Phòng, Sở, (A, B, Tỉnh...) hoặc C) Sở GD &ĐT Thanh Hóa c -------- Năm học đánh giá xếp loại 2012-2013 |
