Hãy xem và ôn lại các nội dung nói về ngôi kể trong văn tự sự (kể chuyện) ở Ngữ văn 6, tập một bằng cách trả lời các câu hỏi sau :a) Kể theo ngôi thứ nhất là kể như thế nào ? Như thế nào là kể theo ngôi thứ ba ? Nêu tác dụng của mỗi loại ngôi kể.b) Lấy ví dụ về cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba ở một vài tác phẩm hay trích đoạn văn tự sự đã học.c) Tại sao người ta phải thay đổi ngôi kể ? Trả lời: a. Kể theo ngôi thứ nhất là người kể xưng tôi để kể lại câu chuyện, và những tình cảm, cảm xúc của mình nhằm làm cho bài văn thêm chân thực, sinh động hơn.Kể theo ngôi thứ 3 là người kể giấu mình, đứng ngoài câu chuyện để kể lại nhằm làm cho bài văn có cái nhìn khách quan và linh hoạt hơn.b. ví dụ : ở ngôi thứ nhất : tác phẩm ‘tôi đi học’ở ngôi thứ 3 : tác phẩm ‘ tức nước vỡ bờ’, ‘ chiếc lá cuối cùng’c. Người kể phải thay đổi ngôi nhằm mục đích thể hiện ý đồ của tác giả trong tác phẩm, tùy thuộc vào trong các hoàn cảnh khác nhau. Nhằm mục đích giúp cho tác phẩm trở nên sinh động hấp dẫn hay tăng tính đa dạng, phong phú khi miêu tả sự vật, sự việc, con người... 2. Chuẩn bị bài nóiKể lại đoạn trích sau theo lời kể của chị Dậu - ngôi kể thứ nhất Bài làm tham khảo Lúc đó, mặt mũi tôi như người mất hồn, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ tay hắn:- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!- Tha này, tha này!Mồm thì nói nhưng tay hắn không chịu để yên, bịch ngay mấy bịch vào ngực tôi rồi lại sấn đến để trói nhà tôi. Tôi tức quá, cơn giận dữ đã nổi lên, tôi không thê nào mà chịu được, liền liều mạng cự lại:- Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !Tên cai lệ tát ngay một cái đánh bốp vào mặt tôi , rồi hắn cứ nhảy vào chồng tôi. Tôi nghiến lấy hai hàm răng:- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem ! Rồi tôi túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa . Sức lẻo khô của anh chàng nghiện mà cũng không chống lại với sức đàn bà như tôi, ngã ra đất mà mồm hẵn vẫn cứ lải nhải thét trói chồng tôi là những kẻ thiếu sưu. Người nhhà lí trưởng cứ sẩn sổ bước đến dơ gậy chực đánh tôi, tôi lắm được ngay cái gậy của hắn. Hai người dằng co nhau, du đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gậy ra, áp vào vật nhau. Hai đứa con tôi kêu khóc om sòm. Kết cục là anh chàng" hầu cận ông lí " còn yếu hơn cả tôi, hắn đã bị tôi túm tóc lẳng cho một cái , ngã nhào ra thềm. Soạn bài Luyện nói: Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm trang 109 SGK Ngữ văn 8 tập 1. Câu 1. Kể lại đoạn trích sau theo lời kể của chị Dậu – ngôi kể thứ nhất:
Câu 2 1. Ôn tập về ngôi kể (trang 109 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1) a. Kể theo ngôi thứ nhất là kể như thế nào? Như thế nào là kể theo ngôi thứ ba? Tác dụng của mỗi loại? b. Em đã được đọc những văn bản nào có cách kể theo ngôi thứ nhất, văn bản nào có cách kể theo ngôi thứ ba? c. Tại sao lại phải thay đổi ngôi kể? Lời giải chi tiết: a. - Kể theo ngôi thứ nhất là ngôi kể mà người kể xưng “tôi”, trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, trải qua, nói ra cảm tưởng, suy nghĩa của mình → Tác dụng: bộc bạch trực tiếp, chân thực cảm xúc nhân vật. - Kể theo ngôi thứ ba là người kể giấu mình đi, không trực tiếp lộ diện nhưng thực ra đã có mặt ở khắp mọi nơi, gọi tên các nhân vật bằng chính tên của họ, kể linh hoạt, tự do → Tác dụng: Tạo ra tính khách quan cho câu chuyện. b. Ví dụ: - Ngôi kể thứ nhất: Tôi đi học, Trong lòng mẹ, Lão Hạc. - Ngôi kể thứ ba: Tức nước vỡ bờ, Cô bé bán diêm, Đánh nhau với cối xay gió. c. Phải thay đổi ngôi kể để câu chuyện thêm sinh động, linh hoạt thú vị, để người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp.
Câu 3 Trả lời câu 2 (trang 110 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1) Chuẩn bị luyện nói Đọc đoạn trích sau và kể lại theo lời của chị Dậu (ngôi thứ nhất) “Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn: - Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho! - Tha này! Tha này! Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến để trói anh Dậu. Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại: - Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ! Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu. Chị Dậu nghiến hai hàm răng: - Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem! Rồi chị túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa. Sức lẻo khoẻo của anh chàng nghiện chạy không kịp với sức xô đẩy của người đàn bà lực điền, hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất, miệng vẫn nham nhảm thét trói vợ chồng kẻ thiếu sưu. Người nhà lí trưởng sấn sổ bước đến giơ gậy chực đánh chị Dậu. Nhanh như cắt, chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn. Hai người giằng co nhau, du đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gậy ra, áp vào vật nhau. Hai đứa trẻ con kêu khóc om sòm. Kết cục anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.” (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Lời giải chi tiết: - Thay đổi nhân xưng trong lời dẫn, lời thoại có thể giữ nguyên; thay đổi nhân xưng đối với anh Dậu (có thể thay bằng “nhà tôi”, ví dụ: Cai lệ tát vào mặt tôi một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh nhà tôi.”); thay đổi một số từ ngữ trong lời dẫn thoại, ví dụ: “Tức quá, không thể chịu được, tôi liều mạng cự lại:”. Thay đổi chi tiết miêu tả, biểu cảm, ví dụ: “Tên người nhà lí trưởng sấn sổ bước đến giơ gậy chực đánh tôi. Nhanh tay, tôi nắm ngay được gậy của hắn. Tôi giằng co, du đẩy với hắn, rồi buông gậy ra, áp vào vật nhau với hắn. Hai đứa con tôi kêu khóc om sòm. Cuối cùng, hắn bị tôi túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.” - Viết ra thành văn bản toàn bộ lời kể, tập kể nhiều lần ở nhà.
Trang Chủ Diễn Đàn > Thư Viện Điện Tử > Data & Ebook > Học Tập > Câu hỏi: Tác dụng của ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba Lời giải *Tác dụng của Ngôi kể thứ nhất :Làm nhiệm vụ dẫn dắt, kể lại toàn bộ câu chuyện là người kể chuyện xưng “tôi” - được coi là “người phát ngôn tự sự” thứ nhất (người nắm quyền kể toàn bộ câu chuyện, không ngừng can dự vào câu chuyện dưới nhiều hình thức). Các tác phẩm đều bắt đầu và kết thúc bằng lời kể của người phát ngôn này.Hai người phát ngôn tự sự cùng nằm trong một tầng câu chuyện, có sự giao lưu hai chiều, mang tính đối ngẫu. Nếu không có sự dẫn dắt và giao lưu của “tôi”, tính cách không được thể hiện một cách trọn vẹn. Ngược lại, nhờ có quá trình giao lưu với các nhân vật chính mà tính cách của “tôi” với vai trò là nhân vật phụ cũng hiện lên một cách tự nhiên, chân thực. Qua tiếp xúc với các nhân vật, người đọc dễ dàng nhận thấy, cả hai người phát ngôn tự sự trong hai tác phẩm đều là những trí thức thất bại, đang trong tâm trạng cô độc, chán chường, hoang mang, khắc khoải. Tất cả đều ẩn chứa những nét nào đó gần gũi với ý thức, tư tưởng và tình cảm của tác giả Như vậy, vẫn mang đặc điểm chung của các truyện kể ở ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuyến kể theo điểm nhìn của ý thức nhân vật. Ở đây, các trạng thái tinh thần: ý nghĩ, cảm xúc, cảm giác… thường vẫn nổi lên trên chuyện. Người kể không phải chỉ kể chuyện (miêu tả những gì “tôi thấy”) mà còn kể tâm trạng (miêu tả những gì “tôi cảm”, “tôi nghĩ”). Những cái “tôi” ấy không bao giờ đứng yên mà nó “đang tư duy”, “đang cảm thấy”, nó đồng thời đảm nhiệm hai chức năng: nhận thức xã hội và ý thức về bản thân. Do đó, nó luôn luôn sống động và hết sức phức tạp. Kể và suy ngẫm, kể và tự ý thức, kể và độc thoại là những biểu hiện đặc biệt của cách kể chuyện Nói tới lối kể chuyện theo ngôi thứ nhất, bên cạnh những ưu điểm của nó, người ta thường nói tới mặt hạn chế: dễ đem lại cho người đọc cảm giác đơn điệu, nhàm chán, bởi khi trần thuật, tác phẩm thường dừng lại ở góc nhìn của một nhân vật, tạo nên cái nhìn nhiều chiều hấp dẫn. Có thể nói, với lối tự sự nhiều người kể, đề cao thế giới bên trong nhân vật, vừa mang âm hưởng khách quan khi kể về người khác, vừa gợi lên những ý nghĩ, tâm trạng có tính chất chủ quan của người kể, các tác phẩm nhìn chung mang giọng điệu đa âm với những cặp đặc điểm đối nghịch: sắc lạnh - tình cảm, tỉnh táo nghiêm nhặt - chan chứa trữ tình. Bởi vậy, chúng có khả năng tác động tới cả lý trí và tình cảm người đọc, cùng lúc khơi dậy nơi họ nhiều xúc cảm và suy ngẫm. * Tác dụng của Ngôi kể thứ baKể theo ngôi thức ba: người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng. Cách kể này giúp người kể có the kể chuyện một cách linh hoạt, tư do những gì diễn ra với nhân vật. VD: trong tác phẩm Làng của Kim Lân Tác dụng: Chọn ngôi kể thứ ba, giúp cho nhân vật ông Hai trong truyện được đánh giá một cách khách quan, tự nhiên. Tình yêu làng, yêu nước của ông được đánh giá khách quan chứ không phải chủ quan của người kể. Kiến thức mở rộng: 1. Ngôi kể là gì? – Là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện. – Khi người kế xưng tôi -> ngôi thứ nhất. – Khi người kế giấu mình, gọi sự vật bằng tên của chúng, kế như người ta kể, thì gọi là ngôi kể thứ ba. 2. Các ngôi kế thường gặp trong tác phẩm tự sự: a. Ngôi kể thứ 3. – Người kề gọi tên các nhân vật: chính tên của chúng, tự giấu mình đi như là không có mặt. – Người kể có thế kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật. – Đây là ngôi kể hay được sử dụng. b. Ngôi kể thứ nhất. – Khi người kể xưng “tôi” là cách chọn ngôi kề thứ nhất. Dế Mèn tự xưng là “tôi” – nhưng “tôi” không phải là tác giả Tô Hoài. – Người kể có thế trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, nghĩ… – Đây cũng là cách kể thường gặp trong văn tự sự. 3. Vai trò của các ngôi kể trong văn tự sự. Khi kể, người ta có thế hoàn toàn tự do lựa chọn ngôi kể (hoặc ngôi thứ 3, hoặc ngôi thứ nhât). a. Ngôi kể thứ nhất: có hai kĩ năng. – Nhân vật “tôi”, chính là tác giả (thường gặp trong hồi kí, tự truyện). – Nhiều khi “tôi” không phải là tác giả mà hoàn toàn do tác giả sáng tạo ra. Khi ấy “tôi” chĩ là một nhân vật trong truyện tự kể về mình, về những điều mình tai nghe, mắt thấy… – Khi đã sử dụng ngôi thứ nhất, tác giả vẫn có thể thay đổi người kể, nhân vật kể chuyện. – Ưu điểm: mang đậm tính chủ quan. – Nhược điểm: thiếu tính khách quan. b. Ngôi kể thứ 3 – Người kể giấu mình, gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng. – Ưu điểm: tính khách quan được thể hiện rõ. – Nhược điểm: thiếu đi tính chủ quan. |
